Moedige mensen zijn onmisbaar

Miljoenen Amerikanen haalden op 21 april vorig jaar opgelucht adem: de Amerikaanse agent Derek Chauvin werd op alle aanklachten schuldig bevonden aan de dood van de zwarte Amerikaan George Floyd. De advocaat van de familie Floyd, Ben Crump, sprak van een “keerpunt in de geschiedenis”. Hij zei: “Dit gaat veel verder dan deze stad en heeft aanzienlijke gevolgen voor het land en zelfs de wereld. Gerechtigheid voor zwart Amerika is gerechtigheid voor heel Amerika.” “Het systeem heeft gewerkt”, zei de Republikeinse volksvertegenwoordiger Jim Jordan tegen CNN. Maar dat systeem werkt niet vanzelf. Mensen die alert zijn, lef hebben en gerechtigheid zoeken, zijn hiervoor onmisbaar.

Bij de moord op Floyd begon dat met de 17-jarige scholier Darnella Frazier. Zij was getuige van het brute politiegeweld tegen Floyd en legde het vast met haar telefoon. Op de beelden die zij maakte, is te zien hoe een stervende Floyd naar adem snakt, terwijl Chauvin zijn knie in zijn nek blijft drukken, 9 minuten en 29 seconden lang. Deze beelden gingen de hele wereld over en zorgden voor massale protesten. De beelden van Darnella speelden een cruciale rol in de zaak tegen Chauvin.

Waarheid In Het Verborgene

Daarbij durfden enkele collega’s van Chauvin, (onder wie zijn hoofdcommissaris), het aan om gerechtigheid te zoeken binnen hun organisatie. Ze hielden hun collega niet de hand boven het hoofd en verkozen gerechtigheid boven het tegengaan van ”imagoschade”. Ten slotte waren er juryle-den zelf die eerlijk keken naar de (op beeld vastgelegde) feiten en onderscheid maakten tussen feiten en valse geruchten.

Van Jones, een politiek commentator en activist, zei na de veroordeling van Chauvin: “Het is niet zo dat het systeem heeft gewerkt. Mensen hebben ervoor gezorgd dat het systeem werkte.”

Bijna alle landen ter wereld kennen wetten die burgers moeten beschermen tegen geweld, zoals moderne slavernij en politiegeweld. In theorie vormt de overheid bijna overal een ‘schild tegen de zwakken’. Maar dat die wetten er zijn, betekent lang niet altijd dat ze ook worden gehandhaafd. Een rechtssysteem werkt niet vanzelf. Er zijn mensen voor nodig die het systeem laten werken, die naar hun geweten luisteren, zoeken naar gerechtigheid en ‘waarheid doen in het verborgene’ (Psalm 51:8).

Politiemoorden

International Justice Mission (IJM) is een organisatie die in onder andere Zuid-Amerika, Afrika en Zuid-Azië strijdt tegen moderne slavernij en andere vormen van geweld. Ons doel is: zorgen dat het rechtssysteem gaat doen waarvoor het bedoeld is: burgers in kwetsbare situaties beschermen tegen geweld. Dat doen we door kinderen, vrouwen en mannen te bevrijden uit situaties van geweld, zoals moderne slavernij. We staan hen bij en geven juridische hulp en traumahulp. We vechten ervoor dat uitbuiters en geweldplegers niet langer wegkomen met hun misdaden, en zich niet langer kunnen vergrijpen aan mensen in armoede. Ook geven we trainingen aan bijvoorbeeld politieagenten en officieren van justitie, zodat de overheid stap voor stap daadwerkelijk een ‘schild voor de zwakken’ gaat vormen.

Tragisch genoeg is het nu op veel plekken nog zo dat burgers (zeker als ze weinig geld en invloed hebben) eerder bang zijn voor de overheid dan dat ze het gevoel hebben dat die hen beschermt. Dit geldt bijvoorbeeld in Kenia. Volgens de organisatie Missing Voices zijn er sinds 2007 in Kenia door de politie 1257 mensen vermoord en 236 Kenianen verdwenen nadat ze in aanraking kwamen met de politie. In Kenia verdedigt IJM-slachtoffers van politiegeweld. Zij streven ernaar dat moordenaars (ook als zij bij de politie werken) niet wegkomen met hun misdaden.

Briefje Met Noodkreet

Dat werk is niet zonder gevaar. Dit laat bijvoorbeeld het verhaal van de vermoorde IJM-advocaat Willie Kimanie zien. In 2006 nam Willie, advocaat bij IJM Kenia, de verdediging van Josephat Mwenda op zich. Josephat was motortaxichauffeur en in zijn hand geschoten door de politie en vals beschuldigd van een verkeersovertreding. Op 23 juni 2016 bezoeken Willie, Josephat en hun chauffeur Joseph Muiruri een hoorzitting over de aanklacht voor de verkeersovertreding. Na het verlaten van de rechtbank, ontvoert de politie hen en zet hen vast in een politiecel.

Willie slaagt erin een briefje aan Josephats vrouw te schrijven met een noodkreet. Hij gooit het briefje uit het raam, waar een motorrijder het later vindt. De chauffeur probeert Josephats vrouw te bellen, maar zij kent het nummer niet en neemt daarom niet op. Tegen de avond zet het IJM-team een zoektocht op touw. Ze gaan langs politiebureaus in de wijde omtrek en roepen de namen van Willie, Josephat en Joseph. Om 19:30 komen ze aan op de plek waar de drie mannen vastzaten, maar inmiddels zijn ze daar al weggevoerd.

Er wordt aangifte gedaan van vermissing en IJM-medewerkers vervolgen hun zoektocht. Na een week vinden ze de zwaar toegetakelde lichamen van de drie mannen in de rivier in Ol Danyo Sabuk, bijna honderd kilometer verderop. De drie mannen zijn naar schatting rond 22.00 uur op 23 juni 2016 vermoord. De ontdekking veroorzaakt een schokgolf in Kenia, haalt wereldwijd het nieuws en in Nairobi gaan mensen massaal de straat op. In augustus 2016 worden vijf personen, waaronder vier politieagenten, aangeklaagd voor de moorden. Het proces begint in november 2016 en sleept zich jaren voort door talrijke verdagingen en vertragingen. Zes jaar later heeft rechter Jessie Lessit getuigenissen gehoord van 46 getuigen van de vervolging, 34 getuigen van de verdediging en 6.114 pagina’s over de zaak getypt. Volgens rechter Lessit is dit de langste zaak die zij ooit heeft behandeld.

De impact van politiegeweld op families is enorm. Zij raken verscheurd door verdriet en belanden vaak in economische misère. Bovendien moeten ze de moordenaar van hun familielid onder ogen blijven komen, omdat die vaak gewoon in functie blijft. Paul Kinuthia, de vader van Willie Kimanie, vertelde vorig jaar in een interview met The Guardian over de impact van de moord. De aanblik van het dode lichaam van zijn zoon, op oever van de rivier waarin hij als kind speelde, staat in zijn geheugen gegrift. “Ik heb een wond in mijn hart,” vertelde hij. “Zolang deze zaak voortduurt, zal die wond niet genezen. Elk jaar dat voorbijgaat is een herinnering aan hoe mijn zoon en twee anderen werden gedood.”

Uiteindelijk spreekt de rechter op 22 juli 2022, op grond van het overvloedige bewijs, uit dat vier moordenaars van Willie, Josephat en Joseph worden veroordeeld. Dit betekent een doorbraak in de strijd tegen politiegeweld in Kenia. Tegelijk is een nog een lange weg te gaan. 1 op de 3 mensen in Kenia heeft in het afgelopen jaar te maken gehad met mishandeling of intimidatie door de politie (Kenya’s Independent Policing Oversight Authority). Wereldwijd belanden jaarlijks zo’n 10 miljoen mensen in de gevangenis zonder enige procedure om hun schuld of onschuld vast te stellen (Open Society Foundations).

Ook in de strijd tegen moderne slavernij is er nog een lange weg te gaan. Recent onderzoek van de Walk Free Foundation laat zien dat 50 miljoen mensen wereldwijd vastzitten in moderne slavernij. De laatste keer dat zo’n groot onderzoek werd gehouden, in 2016, ging het nog om 40 miljoen mensen. De stijging heeft er onder andere mee te maken dat internet voor steeds meer mensen toegankelijk wordt, ook voor criminelen. Zo worden wereldwijd duizenden kinderen vastgehouden om seksuele handelingen bij elkaar te verrichten tijdens ‘seksshows’ die worden gelivestreamd.

Vaak gaat het om kinderen uit arme gemeenschappen in bijvoorbeeld de Filipijnen. De vraag naar dit kindermisbruik komt vooral uit westerse landen als Australië, Verenigde Staten en Europese landen. Criminelen dragen kinderen via een videoverbinding op om seksuele handelingen bij elkaar te verrichten. Ook worden kinderen op verzoek mishandeld of verkracht door een volwassene.

Macht Van Het Kwaad

Wie alleen naar deze cijfers en feiten kijkt, loopt het gevaar wanhopig of cynisch te worden. Maar christenen hebben de morele plicht om hoop te houden. C.S. Lewis noemde wanhoop zelfs ‘een grotere zonde dan alle zonden die het uitlokken’. De Engelse biologe en milieuactiviste Jane Goodall stelt in haar Book of Hope dat ze vaak de verleiding voelt van cynisme en wanhoop. “Zoals alle mensen die lang genoeg leven, heb ik veel donkere periodes meegemaakt en veel leed gezien,” schrijft ze. “Maar elke keer als ik depressief word, denk ik aan alle verbazingwekkende verhalen over moed, standvastigheid en vastberadenheid van iedereen die vecht tegen de ‘macht van het kwaad’. Ja, ik geloof echt dat er kwaad onder ons is. Maar hoeveel krachtiger en inspirerender zijn de stemmen van degenen die zich daartegen verzetten. En zelfs als ze hun leven verliezen, als ze verdwenen zijn, klinken hun stemmen nog lang na.”

Persoonlijk herken ik mij in deze uitspraak. Ontmoetingen met collega’s en IJM-betrokkenen uit bijvoorbeeld Kenia en de Filipijnen hebben mij geholpen om hoopvol te blijven. Zo ontmoette ik afgelopen mei David Makara, die nu werkt als advocaat voor het hooggerechtshof in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. Hij is een man met een veelbewogen en inspirerend levensverhaal. Als hij nog maar tien is, laat zijn vader hem in de steek en komt zijn moeder in de gevangenis. Hij belandt op straat, waar hij voor zichzelf en zijn kleine broertje moet zorgen. Hij begint lijm te snuiven en doet zich stoer voor, in de hoop dat hij als kleine jongen op straat niet in elkaar geslagen wordt.

Uiteindelijk kan David dankzij enkele plaatselijke katholieke nonnen de lijmverslaving overwinnen en zijn middelbareschooldiploma halen. Om geld te verdienen, organiseert hij filmvoorstellingen. Zijn favoriete films zijn superheldenfilms, vooral die met Arnold Schwarzenegger in de hoofdrol. In zijn kerk helpt hij slachtoffers van aids. En hij is helemaal verliefd op zijn schoolliefde, Beatrice, die voor verpleegster studeert. Ze krijgen een relatie en het leven lacht David eindelijk toe.

Tot in december 2002 het noodlot toeslaat. Dronken politieagenten vallen David aan op straat, beroven hem, schieten hem neer en laten hem achter in de veronderstelling dat hij dood is. Zijn arm bloedt hevig, maar David weet overeind te komen. Hij sleept zichzelf over straat naar een ziekenhuis. Daar zakt hij in elkaar. Dit is het einde, denkt hij, en hij verliest zijn bewustzijn.

Artsen en verplegers weten het bloeden echter te stoppen en redden Davids leven, maar pas nadat ze zijn rechterhand hebben geamputeerd. Als de agenten nuchter genoeg zijn om te beseffen dat hun prooi nog leeft, stormen ze het ziekenhuis binnen. Ze bedreigen het personeel, binden David met handboeien aan zijn metalen bed en beschuldigen hem van een geweldsmisdrijf dat David levens-lang in de gevangenis kan doen belanden. David heeft geen geld en het lijkt hem onmogelijk om een advocaat in de arm te nemen. Hij heeft echter wel veel vrienden. Vrienden uit zijn kerk en gemeenschap protesteren op straat tegen de valse aanklacht.

Blinde Advocaat

IJM hoort van zijn verhaal en wijst hem een advocaat toe. In eerste instantie troostte dit David niet, want de advocaat is blind. “Ik kon me gewoon niet voorstellen dat een blinde advocaat mij kon beschermen tegen de machtige politie in mijn buurt,” zegt hij. Maar Victor blijkt een deskundig advocaat te zijn en werkt onvermoeibaar om Davids onschuld te bewijzen en de politieagenten aan te klagen.

Intussen belandt David in een overvolle gevangeniscel. Hij zoekt hulp bij God en vraagt zich af wat zijn roeping was. Zou hij in de toekomst anderen kunnen helpen zoals IJM hem nu hielp? Het wordt voor hem steeds helderder, dat dit zijn levenstaak is.

Nadat David uit de gevangenis is vrijgelaten, gaat hij rechten studeren. Naast zijn bed hangt hij een foto van Victor. Op die manier wordt hij elke morgen herinnerd aan de man die onvermoeibaar werkte om hem te vrij te krijgen. “Ik kreeg nieuwe hoop,” vertelt hij. “Ik realiseerde mij: hoe klein of arm je ook bent, er zijn mensen in de wereld die zich inzetten voor de rechten van mensen in nood.” David werkt nu als advocaat voor het hooggerechtshof in Kenia, hij vertegenwoordigt mensen uit arme gemeenschappen.

Gruwelijke Beelden

Ontmoetingen met collega’s van IJM in de Filipijnen hebben grote indruk op mij gemaakt. Zij strijden, in samenwerking met de lokale autoriteiten, tegen seksuele uitbuiting van kinderen. Ze worden geconfronteerd met gruwelijke beelden en verhalen. Soms gaat het zelfs om baby’s van enkele maanden die misbruikt worden.. Hoewel het werk vaak loodzwaar is, kiezen ze steeds weer voor vreugde in plaats van wanhoop. Zodra ze de kans hebben om iets te vieren, dan doen ze dat.

Bij IJM de Filipijnen maken ze, net als op andere IJM-kantoren, dagelijks tijd voor gebed. Sam Inocencio, directeur van IJM in de Filipijnen, vertelde mij in 2019 dat ook dit gebedsritme ervoor zorgt dat ze het werk volhouden. “We doen dit werk in vertrouwen op Gods soevereine macht en wil,” zei hij. “We willen steeds weer teruggaan naar de Gever van de missie. Uiteindelijk is dit werk een geestelijke strijd. Je hebt te maken met kwaad in de puurste vorm. De liefde van Christus dringt ons om naar buiten te gaan, de duisternis in, gedragen door gebed en beschermd door het bloed van Christus.”

Minder Kinderprostitutie

Hoop is er niet alleen dankzij dit soort verhalen en getuigenissen. IJM laat geregeld onafhankelijk onderzoek uitvoeren naar de impact van het werk, waaruit eveneens hoopvolle resultaten naar voren komen. In 2007 werden in Cebu (Filipijnen) kinderen op grote schaal seksueel geëxploiteerd in barretjes. IJM streed er jarenlang om kinderen te bevrijden, te zorgen dat wetten worden nageleefd en zij die kinderen exploiteren worden vervolgd. In 2010 maakte een extern, onafhankelijk onderzoek duidelijk dat het aantal kinderen in de seksindustrie in deze metropool met 79 procent was gedaald. Recent voltrok zich in een grote staat in Zuid- Azië een soortgelijke verandering. Tien jaar geleden, toen we begonnen met ons werk in Zuid-Azië, was het rechtssysteem corrupt en ontbrak het aan de juiste hulpmiddelen om bevrijdingsacties te kunnen uitvoeren. De minister ontkende zelfs dat er sprake was van gedwongen slavenarbeid in zijn gebied.

Inmiddels zit IJM met dezelfde minister aan tafel en wil hij alles op alles zetten om slavernij uit te bannen. In 2014 was het percentage arbeiders die die tot slaaf waren gemaakt nog 29,9 procent, nu is dat 6,89 procent. In zeven van de 38 districten in de staat is het percentage zelfs 0 procent. In deze districten kun je een steenfabriek, een steengroeve of een kledingfabriek binnenwandelen, zonder ook maar een iemand te vinden die slachtoffer is van gedwongen slavenarbeid. Verhalen over politiegeweld, moderne slavernij en uitbuiting kunnen je wanhopig en cynisch maken tot op het bot. Maar de Bijbel roept op tot hoop tegen alle weten in. Over Abraham schrijft Paulus: “Hij heeft tegen hoop op hoop geloofd” (Romeinen 4:18, Naardense Bijbelvertaling). Die hoop is niet op onszelf gericht, maar die op een God die zelfs in de diepste duisternis licht kan brengen. Dit geeft een ongekend perspectief en moed om door te strijden. Of zoals Augustinus zei: “Hoop heeft twee prachtige dochters, woede en moed. Woede over de dingen zoals ze zijn en moed om te geloven dat ze niet zullen blijven zoals ze zijn.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen