Moeilijkheden bij een beroep in Oude Tonge

Op 17 november 1S50 overleed te Oude Tonge ds J. J. Ie Roy, die gedurende 37 jaar de Ned. Herv. gemeente ter plaatse met toewijding had gediend, zoals we enkele maanden geleden in een artikeltje hebben uiteengezet.

Ds. Ie Roy had trouwens bredere dan alleen plaatselijke betekenis, daar hij in de jaren van het verval der oude vaderlandse kerk in woord en geschrift het getuigenis van Schrift en belijdenis liet horen.

Daar ds Ie Roy weduwnaar was, behoefde men na zijn overlijden niet te wachten met het uitbrengen van een beroep. Het annus gratiae (jaar van gratie), dat steeds in acht werd g'enomen wanneer een predikant stierf en waardoor de achterblijvende weduwe nog een jaar lang in het bezit van het predikantssalaris bleef, kon in Oude Tonge buiten beschouwing blijven.

Gelukkig maar, want hoeveel tegemoetkoming het gratiejaar voor de domineesvrouw ook bracht, aan de, gemeente gaf het nadeel. Er zou immers een vakature zijn, die rnmstens een jaar duurde. En vroeger gold nog veel meer dan tegenwoordig, dat een herderloos tijdperk geestelijke schade voor een gemeente bracht. In onze dagen kan door de verbeterde reismogelijkheden en de zoveel snellere vervoermiddelen een consulent soms vrij behoorlijk het pastoraat in de vacante gemeente vervullen. Bovendien zijn de kerkeraadsleden doorgaans meer ontwikkeld dan een eeuw geleden, zodat zij bij ontstentenis van de predikant in moeilijke kwesties meer geestelijk gezag genieten.

Jammer genoeg zou Oude Tonge geen voordeel hebben bij de omstandigheden, dat aanstonds hot beroepingswei-k kon beginnen. Men stelde eerst een twaalftal op, koos daaruit een zestal, vormde daarvan een tweetal en bood dit de ambachtsheren van Grijsoord aan, opdat deze hieruit een keus zou maken.

Maar nu begon de narigheid. De formatie van twaalf-, zes- en tweetal was door de kerkeraad geschied. Dit ten ongenoegen van de gemeenteraad. Deze beweerde namelijk, dat hij gekend had moeten worden bij de samenstelling van de tallen. Vroeger, dat wil zeggen voor 1795, had de gemeenteraad inderdaad deel aan het beroepingswerk. In do Franse tijd was daar een eind aan gemaakt. Bij het beroepen van ds Ie Roy in 1813 bleef de toenmalige overheid er buiten; maar nu kwam de vroedschap haar oude rechten weer opeisen. Zelfs dreigde zij er de rechter in te mengen.

Jaar vol zorg

Gedurende heel het jaar 1851 zat de gemeente van Oude Tonge in zorgen^ omdat de keuze uit het tweetal maar niet werd gedaan. De ambachtsheren van Grijsoord weigerden namelijk een hand uit te steken, zolang er tussen de burgerlijke en kerkelijke gemeente een geschil bestond.

Had men in januari het tweetal reeds aangeboden, in maart verscheen in de kerkelijke pers de verzuchting uit Oude Tonge: ,,Hct schijnt dat ook onze gemeente in het lot van die van Heukelom, Meerkerk enz. (waar soortgelijke procedures over het beroepingswerk liepen) zal moeten delen. Wij vernemen althans, dat coUatoren de electie bepaaldelijk hebben geweigerd, zolang de geschillen met de gemeenteraad niet zijn getermineerd (beëindigd). Dat deze geschillen een goed en gelukkig einde nemeii, kan bezwaarlijk worden verwacht. Artikel 42 van het reglement op de vacaturen zal dus ook hier moeten worden toegepast".

Artikel 42 van het oude reglement voorzag in het ministrieel ingrijpen. De minister voor de Hervormde Eredienst greep inderdaad in. Hij bepaalde dat de gemeenteraad geen enkel recht op medewerking inzake het beroepingswerk kon laten gelden. Daarmee was die zaak dus geëffend. Nu zouden de ambachtsheren hun keus dus wel maken!

Jazeker, dat zou men denken; maar de ambachtsheren bleven ook heden in gebreke. Hun bewering dat zij geen keus uit het tweetal wensten te doen, zolang er geschillen bestonden tussen de gemeenteraad en kerk, was maar een voorwendsel geweest. Zij vonden het wel leuk om de kerkelijke gemeente, waarvan zij zelf geen deel uitmaakten, dwars te zitten.

De minister, wederom te hulp geroepen, bepaalde dat de ambachtsheren binnen veertien dagen hun electie moesten doen. Maar tegen een ministriële beschikking kan men protest indienen. Dat deden de ambachtsheren dan oo prompt. Het was inmiddels mei 185 geworden. ,,Zo wordt aan de allernietigste geschillen het belang der gemeente geheel opgeofferd!" klaagde men m Oude Tonge.

Op 21 september was men nog niet veel verder. Toen werd namelijk vanuit Oude Tonge bericht, dat de minister voor de Hervormde Eredienst opnieuw een termijn aan de ambachtsheren van Grijsoord had gesteld, waarbinnen zij uit het aangeboden tweetal keus moesten maken. „Door deze beschikking is ons de laatste hoop ontnomen, om, nog vóór de winter, ons in het bezit van een egen leraar te verblijden'', schreef men.

(Zie 3e kolom)

Ds. H. Z. A. Guttellng

Er kwam wederom stagnatie, maar eindelijk kon op Tweede Kerstdag 1851 een beroep uitgebracht worden. De keuze uit het tweetal was niet door de ambachtsheren geschiedt, maar — na verlof van de koning — door de kerkeraad zelf. Men beriep ds H. Z. A. Gutteling van Scherpemsse die samen met ds D. Gildemeester van Ophemert op het tweetal stond. Guttelmg nam isel beroep per omgaande aan, hetgeen niet te verwonderen is, daar hij een jaar lang had kunnen overwegen wat of hij zo doen indien het beroep hem toeviel. Reeds op 1 januari 1852 deelde Oude Tonge in de kerkelijke pers mee: „Heden werden wij verblijd door het berigt dat dit beroep door Zijn Eerw. was aangenomen. De gemeente van Oude Tonge, die op eene wederregterlijke wijze zulk eenen langen tijd van het bezit van eenen eigenen Leeraar is verstoken geweest, hoopt nu eerlang de bestaande vakature vervuld te zien".

Op 2 mei 1852 had de bevestiging van ds Guttelmg plaats door ds D. van Wijngaarden van Nieuwe Tonge, de consulent. Blijkens een verslag preekte ds. van Wijngaarden over de verpligting van den Evangeliedienaar, om Jezus alleen, maar ook JezUs geheel als Zaligmaker te verkondigen. Ds Gutteling was een rechtzinnig predikant hetgeen ook bleek uit zijn intredetekst Col. 1 : 28.

Had men ds D. Gildemeester beroepen, dan zou de gemeente daardoor een ,,gezalfd" prediker hebben ontvangen. Want ds Gildemeester, die naflerhand in Utrecht heeft gestaan, behoorde tot de geliefdste leraar in de Ned. Herv. kerk. Voortgekomen uit het réveil, bracht hij een Christocentrische prediking. In zijn verschillende gemeenten mocht hij het middel zijn om velen tot bekering te brengen.

Wellicht is de keus op ds Gutteling gevallen omdat hij niet onbekend was in (Oude Tonge. Van geboorte stamde hij van het eiland. Zijn wieg had namelijk in de pastorie van Ooltgensplaat gestaan, waar zijn vader, ds C. Gutteling van 1805 tot 1815 predikant was. Van 1844 tot 1848 stond Henricus Zacharias Alexander Gutteling in Den Bommel, zijn tweede standplaats. Daarna diende hij tot 1848 Scherpenisse, waar zijn vader van 1803 tot 1805 had gestaan.

Ds Gutteling heeft 25 jaar in Oude Tonge gearbeid. In 1877 werd hem emeritaat toegekend; in 1886 is hij overleden. Hoezeer men met de predikant was ingenomen, blijkt uit een blij gesteld bericht, gedateerd 28 augustus 1853. Ds Gutteling was toen beroepen in Terneuzen, maar bedankte namiddagure spak hij, handelende over de eerste bede een woord van vernieuwde verbindtenis. De Vader der lichten geve, dat de keuze van onzen vriend en zijne prediking onder ons op den duur moge strekken tot kennisse Gods des Vaders in het aangezigt van Christus Jezus en tot heiliging Zijns Naams"! daarvoor. ,,In d

H. de J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen