Boekbesprekingen

G. van Reenen, De woestijnreis der kinderen Israëls, Den Hertog - Houten, 2023, 288 blz., € 24,90.

Bij veel lezers van dit blad zal ds. G. van Reenen (1864-1935) bekend zijn door zijn preken die in veel gemeenten tijdens de leesdiensten worden gelezen. De preken en zijn andere geschriften kenmerken zich door een beeldend taalgebruik. Waarschijnlijk een gevolg van het feit dat hij voorheen glasschilder was geweest.

Van De Saambinder was hij vanaf het begin tot zijn overlijden een gewaardeerd scribent. Van 1920-1924 stond hierin de samenspraak tussen Bart en Kees over de woestijnreis waarin hij de legerplaatsen van de kinderen Israëls beschrijft aan de hand van Num. 33. Nadat het voor de eerste keer in boekvorm verscheen in 1928 is onlangs de 13 e druk verschenen. Een bewijs dat ‘De woestijnreis der kinderen Israëls’ in de achterliggende bijna 100 jaar en ook nu nog wordt gewaardeerd.

Wat de verklaring van Num. 33 betreft, zegt Bart: ‘Daarin worden 42 plaatsen genoemd, waar het volk van Israël zich legerde op hun roemruchte tocht van Egypte naar Kanaän. Maar daarin ligt nu ook heel de weg der bekering, heel de reis die Gods volk gaat van het diensthuis der zonden tot het Kanaän der rust. Er is geen toestand die Gods volk in zijn geestelijk leven doormaakt, of hij staat daarin opgetekend’ (p. 15). Het is te begrijpen dat regelmatig ‘De Christenreis’ van J. Bunyan wordt genoemd. Ik stem in met Kees: ‘Ik sta verbaasd dat een enkel woordje uit Gods Woord ons toch zo ontzaglijk veel te zeggen heeft, dat het zo juist de ervaring uitdrukt van de geestelijke pelgrim’ (p. 20). Het is inderdaad verbazingwekkend hoe ds. Van Reenen aan de hand van de betekenis(sen) van de namen van de legerplaatsen (waar soms geen bijzonderheden van vermeld worden), geestelijke lessen hieruit weet te halen. Om slechts enkele voorbeelden te noemen: Libna (reinheid, gewassen), Funon (twijfelmoedig, beroering) en Oboth (geest van verleiding, leugengeest).

In de samenspraak is Bart een bevestigd christen die onderwijs geeft aan Kees. Na al wat hij in geestelijk opzicht beleefd had, moet Bart erkennen: ‘Het gaat van klacht tot klacht, hoe langer hoe zwakker, dommer, ellendiger. In de weg van de heiligmaking wordt men een niet in zichzelf, één die van gisteren is en niet meer weet’ (p. 286).

Verschillende generaties hebben dit boek hopelijk met genoegen gelezen of horen voorlezen. In veel gezinnen behoorde ‘Bart en Kees’ tot de voorleesstof op zondag. In de hem zo geheel eigen stijl wordt op eenvoudige wijze de leiding des Heeren met Zijn Kerk door de woestijn van het leven beschreven. We kunnen dit boek warm aanbevelen met de wens dat het een toetssteen mag zijn of we iets van het ware leven mogen kennen en dat het mag dienen tot waarachtige bekering van de onbekeerden. Maar aan de andere kant, dat Gods zo vaak bestreden volk zich erin mag herkennen en het tot bemoediging mag zijn.

Abraham Hellenbroek – Het Hooglied van Salomo, Stichting Gereformeerd Erfgoed / Gebr. Koster – Barneveld, dl. 1 432, dl. 2 610, dl. 3 562, dl. 4 609 blz., 2023, € 159,90.

Ds. Abraham Hellenbroek (1658-1731) zal bij veel lezers bekend zijn vanwege zijn vragenboekje. Hij heeft behalve preken (Keurstoffen, Nuttige Mengelstoffen, Kruistriomf) ook uitgebreide verklaringen van de Bijbelboeken Hooglied en Jesaja nagelaten.

De Stichting Gereformeerd Erfgoed heeft zich ten doel gesteld alle werken van hem in een betrouwbare en toegankelijke hertaling uit te geven. Inmiddels is in vier prachtige delen ‘Het Hooglied van Salomo’ verschenen waarin in 112 ‘verhandelingen’ dit Bijbelboek wordt uitgelegd. Vergelijking met de ‘oude druk versie’ laat zien dat de hertaling zeer goed is. Bovendien maakt de overzichtelijke lay-out het lezen aantrekkelijk.

In het ‘Aan de lezers’ stelt de auteur: ‘Het grote doel van dit liefdeslied is: een geestelijke voorstelling te geven van de bijzondere liefdesuitgangen en gedragingen van ’s Heeren volk omtrent de Heere Jezus, en van Zijn bijzondere handelingen en liefdesontmoetingen omtrent haar, onbepaald door alle tijden. Ik weet wel dat deze keus niet naar de smaak van velen in deze tijd zal zijn’ (dl. 1, p. 21). Hellenbroek wilde ‘de verborgen wegen van Jezus met het hart, en van het hart met Jezus, tot verwakkering, besturing en verkwikking van Jezus’ gunstgenoten ontdekken’ (dl. 1, p. 22).

Na lezing van verschillende ‘verhandelingen’ uit de vier delen kan in het algemeen gesteld worden dat hij hierin zeer goed is geslaagd. Na gedegen uitleg van delen (vaak maar één of enkele woorden) van de tekst, worden direct de geestelijke lessen eruit gehaald.

In een aantal gevallen is hij wel eens wat uitgebreid. In de verklaring van Hoogl. 3:7,8 worden bijvoorbeeld twee pagina’s gewijd aan Salomo: zijn namen, ambten, hoedanigheden, bezigheden, met de nodige onderverdelingen. Veelal is er aan de hand van de tekst een uitgebreide toepassing waarin onbekeerden en bekeerden (door hem godzaligen genoemd) worden aangesproken en waarin de oproep tot bekering niet gemist wordt.

Hellenbroek moet erkennen dat er destijds maar weinigen zijn die kennis hebben aan ‘die krachtdadige hartsverandering, waardoor een zondaar met staatsverwisseling uit de dood tot het leven, van de wereld tot God, uit de zonde tot de genade wordt overgebracht’ (dl. 1, p. 123). Hij wist ook dat het na ontvangen genade zelden lang ‘mooi weer’ is. ‘Grote genietingen, buitengewone gestalten, ongewone ontdekkingen van God aan Zijn kinderen duren niet altijd. (…) Zijn hun gestalten eens in de hoogte, zij zakken spoedig wel weer eens in de laagte. Is het eens zeer licht in de ziel, het wordt wel weer eens duister. Is Jezus eens nabij, Hij staat ook wel weer eens van verre’ (dl. 2, p. 445).

De wisselingen hier op aarde zullen echter een einde nemen. De tijd nadert dat uw aardse huis dezes tabernakels gebroken zal worden. Daar in de hemel ’zult u de onmiddellijke nabijheid en de ziels vergenoegende gemeenzaamheid van ’s Vaders algenoegzaamheid, de zielsverkwik kende schoonheid van Jezus’ weergaloze beminnelijkheden en de on gestoorde vertroostingen van ’s Heeren Geest eeuwig ondervinden’ (dl. 4, p. 491).

Hellenbroek heeft als wens voor Gods volk: ‘Mag ze (de verklaring van het Hooglied; wv) hun onder bijzondere snippertijden in de heilige eenzaamheid tot verwakkerde opleiding, tot levendige werkzaamheid, tot hartelijke liefdesontvlamming zijn, dit zal mij loon genoeg voor mijn arbeid zijn’ (dl. 1, p. 22).

Veel ‘verhandelingen’ zijn na weglating van enkele citaten/verhalen van oude Grieken of Romeinen of het noemen van andere vertaalmogelijkheden zeer geschikt om in de leesdienst te gebruiken. (Aan het eind van deel 4 is overigens een verklarend namenregister opgenomen). In onze jeugd las een reeds lang ontslapen ouderling af en toe een Hoogliedpreek van Hellenbroek; oude druk was geen probleem. Met enige schroom, niet vanwege de inhoud (!), maar vanwege het feit dat niet elk gezinsbudget aanschaf toe zal laten, willen we deze serie van harte aanbevelen. Een schrale troost is dat de twee perkamenten delen in oude druk aanzienlijk duurder zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen