Leeg en verlaten (1)

We zijn een nieuw jaar ingegaan. We weten niet wat het ons gaat brengen, maar we kunnen wel bezorgd zijn. Hoewel men er alles aan doet om gelukkig te zijn op deze aarde, lijden velen aan eenzaamheid, onzekerheid, somberheid, vertwijfeling en angst. In de wachtkamer van de psychiaters zitten mensen die zich verlaten voelen, geen houvast ervaren en letterlijk niet meer weten waar ze het zoeken moeten. Ze gaan gebukt onder de chaos, zijn verward en onthecht. Ze moeten zoveel moeite doen om van alles bij te houden, dat ze geen tijd hebben om op adem te komen. Men worstelt met psychische klachten, die veelal terug te voeren zijn op het gebrek aan zingeving. Men voelt zich leeg en verlaten. Dat nare gevoel wil men dempen door zoveel mogelijk te consumeren en te ‘genieten’, maar het wordt er alleen maar slechter op. Het gebrek aan gemeenschapszin werpt mensen volledig terug op zichzelf. Dirk de Wachter, die we in ons vorige artikel aanhaalden 1 , is niet de enige psychiater die constateert dat zijn wachtkamer vol zit met mensen die denken dat er na dit leven niets meer is en van het hier en nu een paradijs willen maken. En dat paradijs is hier niet te vinden….. Esther van Fenema schreef een boek over “Het verlaten individu: Waarom voelen we ons zo leeg?”

Hoofdzonden

Deze bekende Nederlandse psychiater wijst erop dat we onszelf als het middelpunt van de aarde zijn gaan zien. Het leven in gemeenschap met anderen is daaraan ondergeschikt geraakt. Als we op een verjaardag om ons heen kijken en we zien een groot aantal bezoekers met een smartphone in de hand zitten, dan weten we dat dit een terechte constatering is. Van Fenema wijst erop dat deze situatie heeft kunnen ontstaan door zeven ‘hoofdzonden’: ‘We zijn slachtoffer van onze impulsen en driften, waar de zeven hoofdzonden ongebreideld misbruik van konden maken, omdat we prooien zijn geworden zonder de bescherming van de groep.’ Opmerkelijk, ze noemt dat hoofdzonden. Van Fenema verwijst daarbij ook naar de Bijbel, een boek dat ze vanuit cultuur-historisch perspectief leerzaam vindt. We gaan bezien om welke ‘hoofdzonden’ het gaat bij deze psychiater. We doen dat omdat er ook vanuit Bijbels perspectief iets over te zeggen valt. De ‘hoofdzonden’ die Van Fenema beschrijft gaan de gereformeerde gezindte niet voorbij. Het is allemaal erg herkenbaar.

Hoogmoed

Hoogmoed, overmatige eigenliefde en ijdelheid moeten worden gezien als de wortel van alle kwaad. Van Fenema wijst dan ook op de zelfportretten die tegenwoordig veelvuldig worden verzonden, in de hoop op positieve reacties van anderen. ‘Waar je ook bent, een selfie is onontbeerlijk om de ander te laten zien dat je bestaat. Tot op het punt dat mensen riskeren om in een ravijn te vallen of van een berg te storten omdat ze niet meer goed opletten. Alles voor de ‘likes’ om het broze bestaan te bevestigen.’ Maar nu roemt gij in uw hoogmoed; alle zodanige roem is boos (Jak. 4:16). Onze samenleving bestaat uit een verzameling individuen die zich primair bezighouden met hun persoonlijke belangen. ‘Als iedereen op zichzelf is gericht, dan bestaan zorgzaamheid en verantwoordelijkheid niet meer en wordt iedereen verwaarloosd.’

Luiheid of onverschilligheid

Ledigheid is des duivels oorkussen, oftewel: luiheid is als een broedplaats voor het duivelse kwaad, waardoor het niet goed met je afloopt. Iemand die lui is, mist in toenemende mate de energie om nog wat te doen. Uiteindelijk heeft men nergens meer zin in; het leidt tot psychische verlamming en onverschilligheid. De luiaard verbergt zijn hand in den boezem; hij is te moede om die weder tot zijn mond te brengen (Spr. 19:24). De betrokkenheid op de naaste valt langzaam maar zeker weg. Onverschilligheid is de sluipmoordenaar van de menselijkheid.

Hebzucht

Deze hoofdzonde gaat over het ontspoorde verlangen naar macht, geld, rijkdom of bezit ten koste van de ander. Zoals Thomas van Aquino, een Italiaanse filosoof en theoloog uit de 13e eeuw, al zei: ‘Het is een zonde direct tegen iemands buurman, aangezien de ene mens niet overvloedig kan zijn in uiterlijke rijkdom, zonder dat een andere man ze ontbeert.’ Er is een kwaad dat krankheid aanbrengt, hetwelk ik zag onder de zon: rijkdom, van zijn bezitters bewaard tot hun eigen kwaad (Pred. 5:12). Door hebzucht richt een mens zichzelf te gronde. De psalmdichter riep het om die reden uit: Neig mijn hart tot Uw getuigenissen, en niet tot gierigheid (Ps. 119:36).

Geld en goederen zijn middelen om te kunnen leven; bij hebzucht wordt rijkdom een doel op zich. De Griekse filosoof Plato adviseerde de mens die worstelt met hebzucht het volgende: ‘Wie rijk wil zijn, moet niet zijn vermogen vermeerderen, maar zijn hebzucht verminderen.’ Hebzucht is juist dáárom zo gevaarlijk, omdat ze nooit genoeg heeft en kwaadaardig voortwoekert totdat zij alle relaties heeft opgeblazen en de door iedereen verlaten gierigaard de laatste adem uitblaast.

Onmatigheid

Onmatigheid, gulzigheid of vraatzucht is voor velen niet eens meer een zonde, want we hebben tegenwoordig allemaal recht op genieten. Het kan op allerlei manieren tot uiting komen, denk aan koopzucht, gokken, gamen, roken, drugs en alcohol. Welvaartsziekten zijn daarvan het gevolg en hierdoor komen jaarlijks miljoenen mensen vroegtijdig om het leven, menselijkerwijs gesproken. Ook het overmatig gebruik van de sociale media kan hier genoemd worden. Het gaat in alle gevallen om controleverlies en de ‘macht van het vlees’. Paulus maakt in 1 Kor. 6:12-20 duidelijk dat als het lichaam wordt behandeld als een vat van verwennerij en materieel genot, de geestelijke aspecten van het leven worden verwaarloosd. We voelen allemaal diep van binnen dat zo’n leefstijl niet strookt met de natuurlijke orde. Toch vinden we het lastig om onze eigen verantwoordelijkheid op te pakken of elkaar erop aan te spreken. Het is tragisch om te zien hoe mensen hun verslaving voor lief nemen en zichzelf meedogenloos te gronde richten. Paulus schrijft in zijn brief aan de Galaten, dat die zulke dingen doen, het Koninkrijk Gods niet zullen beërven (Gal. 5:21). We komen hier in een volgend artikel op terug.

Noot

1. Zie het artikel ‘Beschermwaardig leven’ in De Wachter Sions van 22 december 2022.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen