Welkom in Museum Sjoel Elburg

‘Mijn eerste gedachte, als ik denk aan Joods historisch erfgoed? Het is een stuk geschiedenis van de plek waar je woont. Dat heb je natuurlijk ook bij algemeen historisch erfgoed, maar bij Joods historisch erfgoed denk ik altijd gelijk aan de holocaust, de Tweede Wereldoorlog en welke ingrijpende betekenis die heeft voor de Joodse gemeenschap. Dat is voor mij wel een extra trigger om heel zorgvuldig met dat erfgoed om te gaan. Ik wil niet zeggen dat we het hebben laten gebeuren, maar het heeft wel in onze geschiedenis plaatsgevonden. Daar zit dan ook wel een soort schuld in. Daarom vind ik het extra waardevol om zorgvuldig met het Joods historisch erfgoed om te gaan.’

Waarom is Museum Sjoel voor Elburg belangrijk?

‘Voor de oorlog woonden er 120 Joden in Elburg. Dat was 5% van de bevolking. Ze hadden hier hun eigen synagoge en hun eigen begraafplaats buiten de muren van de stad. Deze Jood-se gemeenschap kent in Elburg wel een geschiedenis, want vanaf het begin van de 18e eeuw leefden er Joden in Elburg. Na de Tweede Wereldoorlog is de gemeenschap en ook het gebouw van de synagoge in verval geraakt, omdat er maar een heel klein aantal is terug gekeerd. In de loop van de tijd kwamen er plannen om van de Sjoel een museum te maken. De gedachte daarachter was dat het een belangrijk deel van de Elburgse geschiedenis is, dus dat we daar iets mee zouden moeten doen.’

‘Wat zo uniek is aan de Sjoel is dat het museum echt laat zien hoe het Joodse leven op het platteland eruitzag. Je hebt natuurlijk nog steeds (oude) synagogen in Nederland, maar die staan toch vooral in een grootstedelijke context. Museum Sjoel Elburg vertelt juist het verhaal van al die Joden die op het platteland van de Mediene woonden. Het museum is een verhalenmuseum en dat vind ik heel mooi. Verhalen vertellen, dat is belangrijk, juist om onze geschiedenis niet te vergeten. Als iets abstract is, kun je het nog op afstand houden, maar raakt het echt aan het gewone leven. In de verhalen wordt je meegenomen in het leven van alledag en ook in het, helaas veelal tragische, einde van mensen die hier in Elburg geleefd hebben.’

Wat is de gemeentelijke taak in het zorg dragen voor dit erfgoed?

‘Wat ik al eerder aanhaalde, het gaat om een verantwoordelijkheid voor dit onderdeel uit onze collectieve geschiedenis. Dit verantwoordelijkheidsgevoel is ook iets waar de gemeente en mijn voorgangers destijds iets mee wilden doen.

Daarom heeft de gemeente de plannen voor het realiseren van het museum actief gesteund en het pand, wat in bezit was van de gemeente, voor het symbolische bedrag van 1 euro overgedragen aan de stichting. In mijn dagelijks werk als burgemeester zie ik ook terug dat de inwoners van Elburg. Ik denk bijvoorbeeld aan mijn bezoek aan een mevrouw die 102 jaar was geworden. Zij vertelde mij over de oorlog en de onderduikers die zij toen in huis hadden. Ook de vele vrijwilligers die aan het museum verbonden zijn, laten iets van deze verantwoordelijkheid zien. Daarnaast is het museum gewoon een onderdeel van de promotie van Elburg en de cultuureducatie. Alle musea in Elburg zijn verbonden aan een platform en in het kader van de educatie brengen alle basisschoolleerlingen een bezoek aan al deze musea, dus ook aan de Sjoel. Het is erg belangrijk om die cultuur en geschiedenis mee te geven aan onze kinderen en jongeren.’

Is Joods historisch erfgoed anders dan algemeen historisch erfgoed?

‘Met elk erfgoed wil je zorgvuldig en verstandig omgaan, maar Joods historisch erfgoed is voor mij toch wel anders. Het heeft iets extra’s, omdat het een wezenlijk onderdeel is van onze geschiedenis. De Sjoel is daardoor veel meer dan slechts een oud pand, er zitten verhalen met zo veel ellende aan vast. Juist om die reden is het mooi om dit erfgoed een onderdeel te laten zijn van de cultuureducatie. En uiteraard ook rondom de jaarlijkse herdenking op 4 mei. In Elburg wordt dan vanuit de Sjoel ook een verhaal vertelt, het oorlogsmonument is vlakbij en bij de begraafplaats worden altijd kransen gelegd.’

Heeft u wel eens met antisemitisme te maken gehad rondom museum Sjoel?

‘Ik heb daar zelf nog niets over vernomen, maar ik ben natuurlijk nog maar vier maanden burgemeester hier. In die tijd heb ik het ook nog niet gehoord van de mensen van de Sjoel zelf, gelukkig niet. Het leeft ook wel erg bij ons en zoals gezegd krijgen de kinderen van de basisschool het verhaal van de Joodse gemeenschap hier speciaal mee. Ik hoop dat dat helpt om excessen te voorkomen. En als antisemitisme wel voor zou komen, dan moet je goed kijken hoe je daarop reageert en hoe je het gesprek daarover aangaat. Ik denk niet dat er één manier is om daar iets tegen te doen, maar dat je per situatie moet bekijken welke aanpak het beste is. Persoonlijk zal ik er altijd afstand van nemen.’

Heeft u suggesties voor collega-bestuurders of -politici?

‘Nou, heel Nederland is natuurlijk welkom in Museum Sjoel en in Elburg. Er is scholing te krijgen, je kunt er lessen volgen en natuurlijk gewoon rondkijken. Je moet wel even wachten tot juni 2018, want op dit moment wordt de Sjoel verbouwd. Bij de opening wordt dan gelijk stilgestaan bij het 10-jarig bestaan, dus wie weet tot ziens! Verder zou ik willen benadrukken om altijd zorgvuldig om te gaan met Joods historisch erfgoed. Als tweede punt zou ik educatie willen noemen, dat is echt belangrijk. Geef Joods historisch erfgoed een rol in cultuureducatie en doe daar bijvoorbeeld op 4 mei iets mee. Je kunt een school bijvoorbeeld een monument laten adopteren. Geef de geschiedenis van ons land echt een bewuste plek in het onderwijs. Natuurlijk kan dit ook lokaal bepaald zijn, als er een andere bevrijdingsdatum is of er een bepaalde heftige gebeurtenis heeft plaatsgevonden in een gemeenschap.’

‘Ten slotte hoop ik dat al mijn collega-bestuurders zich betrokken voelen op het Joods historisch erfgoed, maar ik denk dat zeker mijn christelijke collega’s verbondenheid voelen met het Joodse volk en Israël. Ik zou die verbondenheid nog wel breder willen trekken, buiten de politiek naar de kerk. In de laatste expositie van Museum Sjoel ging het over christendom en antisemitisme. Het is ronduit schokkend om te lezen hoe door de eeuwen heen ook in de kerk antisemitische acties zijn gepleegd en gedachten hebben geleefd. Daarmee is het dus niet alleen een opdracht voor de politiek, maar ook voor de kerk. De geschiedenis wijst uit dat niet iedereen daar ook voldoende oog voor had.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen