Aalbessen

Eén van de allervroegst in ontwikkeling komende vruchten in onze streek is de aalbes.

Klein van stuk, vaak alleenstaand, maar meer nog in trossen bloeien de bessen met de kroonblaadjes op de kelkrand ingeplant, ze dragen vijf meeldraden. De bloei van de aalbes is weinig opvallend. De groen tot geelachtige kleur van de fijne bloempjes, die bovendien nog door de jonge, lichtgroene blaadjes min of meer verborgen blijven, is de oorzaak daarvan.

Toch is zo'n bloeiende struik, vooral wanneer ze door de laag staande zon wordt beschenen, een typisch lentegezicht. De blad- en bloemknoppen van de bessen zwellen eigenlijk al in wintertijd De bloempjes zijn zeer honingrijk en vooral daardoor komen honingbijen en hommels maar ook graafbijtjes en zweefvliegen tot laat in de avond op de aalbesstruiken all

Ribes

De ribes is een sierheester en is ook zo'n vroege bloeier. In echte trosjes groeien de rode of rozerode bloemen aan stevige takjes of twijgjes en vormen daarmee een goede snijbloem.

In tegenstelling tot de aalbes bloeit de ribes juist zeer opvallend. Oorspronkelijk komt de ribes uit Noord-Amerika maar ze is hier zo ingeburgerd dat ze niet alleen als enkelvoudige struiken in de siertuin wordt geplant, doch zelfs als haag wordt aangeplant.

Afgesneden in bloei staande takken lenen zich bijzonder goed om in de vaas te combineren met de kloeke kelken van narcissen.

In de voorzomer ontstaan na de bloei van de ribes, zwarte bessen die opvallend wit berijpt zijn. De ribes vormt echter lang niet zoveel bessen als de aalbessoorten maar ze is voor de consumptie verder onbelangrijk.

Aalbessen

Wie kent ze niet? Rode, witte en zwarte. De rode en witte zijn het eerst rijp, de zwarte volgen wat later. Eind juni begin juli kunnen ze al geplukt worden.

De rode aalbessen zijn ronde bessen met een klein kroontje en ze groeien in dichte of minder dichte trossen. De kleur is doorschijnend helder tot donkerrood. Het is een vrucht van Europese bodem.

Ze worden vers gegeten inclusief schil en zaden. Verder worden rode aalbessen verwerkt in fruitsalades of worden tot jam bereid.

Bessen bevatten vitamine C. Rode bessen hebben heel wat rassen. Jonkheer van Tets is een heel bekende maar ook Rondom, Red Lake, Roodknop, Rosetta, Rotet en Stanza worden veel gekweekt. Rondom vormt de grootste bessen!

In de kleinste tuin is plaats voor aalbessen.

Reeds na twee jaar kan men beginnen met de jaarlijks terugkerende pluk. Let daarbij wel op de vogels als de vruchten rijpen.

Vooral de merels profiteren van de goedmoedigheid van tuinders en hoveniers!!

Witte aalbes

Van de witte aalbes zijn minder soorten bekend. De bekendste is wel de Weisse Perle. De bessen zijn eigenlijk crèmekleurig en doorschijnend ook weer met een kroontje. Men kan de zaadjes in

het vruchtenat zien zitten. De witte bes is vroeger (ik kan niet achterhalen door wie) ooit als zaaihng van de rode bes ontdekt. Wel zijn de bessen van de witte iets kleiner dan van de rode maar de smaak is duidelijk zoeter en dat spaart weer wat suiker uit bij de consumptie. Men kent geen industriële verwerking van de witte aalbes.

De zwarte bes

Zwarte bessen worden maar weinig aalbessen genoemd. Ze zijn ook niet zo glad als een aal. Zwarte bessen zijn doorgaans dof maar hebben een typische enigszins kruidige smaak die niet door iedereen wordt gewaardeerd. Het grootste gedeelte van de oogst gaat naar de verwerkende industrie. Vooral sap en limonade (cassis) zijn geliefde en gezonde dranken!

De zwarte bessen hebben meer rassen dan de witte. Silvergieter en Leandra zijn bekende rassen. Helaas zijn vele mensen nimmer tevreden te stellen Vooral bij het zoeken naar nieuwe soorten en zelfs bij het creëren van nieuwe vruchtesoorten, kent men geen pas op de plaats.

Een nieuw gekweekt besseras is b.v. de Cassis Black Grant Missouri. Geboren ïls een kruising tussen een zwarte aal- Des en een kruisbes wordt ze verder ver- Tieerderd en aan het plantenarsenaal oegevoegd. Ik ben daar erg huiverig /oor en vind dat men veel en veel te ver afdwaalt van de oorspronkelijkheid.

Oude cultures

De teelt van bessen is in sommige delen van de wereld nog altijd van groot (ecouomisch) belang. Helaas is de teelt van aalbessen op Goeree en Overflakkee van weinig belang meer. Zo'n jaar of 20, 30 geleden werden ze hier en daar nog wel gekweekt, maar de teelt is meer en meer in verval geraakt. Dat is jammer want de schooljeugd vond er tijdens de vakantieperiode een mogelijkheid om met de pluk van die heerlijke, kleine vruchten een zakcentje te verdienen. Meestal ging dat per kg. Heel vroeger was de teelt van bessen voor Flakkee van groter belang.

In het boek „Goede Reede en Overflakkee" van predikant B. Boers uit 1843 staat op blz. 229 een interessante vermelding hierover.

Volgens een kaart van 1616 (destijds aanwezig in het archief van de gemeente Sommelsdijk) lag er een uitgestrekt gebied tussen de Langeweg en de Molenweg tot aan de Staverseweg dat geheel tot boomgaard was ingericht. Daar werden zoveel moeskruiden (bessen) gekweekt dat er tijdens het plukseizoen viermaal in de week een marktschip werd bevracht en naar elders verzonden!

Ongetwijfeld is dat schitterend mooi geweest en hadden o.a. de imkers in die tijd een veel betere bijenstand dan thans het geval is.

Kruisbessen

Tenslotte nog de vermelding dat kruisbessen ook nog een plantegeslacht is van de aalbessenfamilie! Kruisbessen worden hier nogal eens doornappels genoemd maar met echte doornappels (een geslacht uit de nachtschadefamilie) heeft dat niets te maken. Kruisbessen dus zijn groene of rode,

Kruisbessen dus zijn groene of rode, enigszins behaarde bessen rond tot langwerpig van vorm. Vers van de struik geplukt zijn ze erg lekker. Aan de takken zitten overigens veel

Aan de takken zitten overigens veel scherpe stekels zodat bij het plukken voorzichtigheid geboden is. Kruisbessen kunnen soms grotendeels worden kaalgevreten en dat gebeurt dan door de zwart, wit met oranje gekleurde rupsen van de Harlekijnvlinder. Deze rupsen en vlinders worden door de vogels nogal gemeden zodat ze weinig last van natuurlijke vijanden hebben. Kruisbessen worden ook verwerkt tot jam en zelfs gebruikt als gebaksvulling. Bekende rassen met rode kleur zijn

Achilles en Hinnonmaki en met de groene kleur zijn Whinkam's Industry en Whitesmith bekend. Hinnonmaki geel echter toont de kleur

in zijn naam al aan. Aalbessen en kruisbessen kan men nu

nog in het vroege voorjaar planten. De prijs per struik hangt van de soort af en is voor mensen met de smalle beurs echt wel betaalbaar.

Als u zich eerst in een tuincentrum goed laat voorlichten voordat u tot een keuze komt dan zult u er veel plezier aan hebben!

Met dank aan de redaktie en aan de heer P. Vroegindeweij voor de prachtige pentekeningen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen