Verslavingszorg (2)

In het vorige artikel hebben we gezien dat wij allemaal van huis uit ten diepste gevangen zijn door dingen die ons van God afhouden. Verslaving is hier een extreme vorm van. Als we dit beseffen, gaan we met bewogenheid naar verslaafde gemeenteleden kijken. In dit tweede artikel gaan we in op de vraag hoe met name ambtsdragers verslaafde gemeenteleden en hun omgeving kunnen bijstaan. Allereerst geven we handreikingen om openheid en veiligheid te creëren, in de tweede plaats om te signaleren en bij te staan, ten slotte om de omgeving van een verslaafde te ondersteunen.

Openheid en veiligheid

Uit het onderzoek naar verslaving binnen de gereformeerde gezindte blijkt dat er voor gemeenteleden die met verslaving te maken hebben een hoge drempel bestaat als het gaat om het afstappen op ambtsdragers of op andere gemeenteleden. Daarom is het belangrijk deze drempel te slechten. Maak het onderwerp bespreekbaar. Ga op gemeente- en catechisatieavonden en jeugdverenigingen met jongeren, ouders en andere gemeenteleden in gesprek over verslaving.

Zorg er verder voor dat mensen die kampen met verslaving zich veilig voelen in de gemeente. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat er over hen geroddeld zal worden als ze een kerkenraadslid vertellen over hun verslaving. Dit kan voorkomen worden door binnen de kerkenraad vertrouwelijk om te gaan met het verhaal van een verslaafd gemeentelid. Als iemand een ouderling heeft toevertrouwd dat hij of zij verslaafd is, is het wel wenselijk dat deze dit met één of twee broeders deelt. Ook kan gedacht worden aan het aanstellen van een vertrouwenspersoon binnen de gemeente voor gemeenteleden die worstelen met een verslaving.

Signaleren en bijstaan

Iedereen kan een rol spelen bij het signaleren van verslaving. U ziet bijvoorbeeld dat iemand steeds meer in de problemen komt: hij krijgt steeds meer lichamelijke klachten, komt afspraken niet na (vroege signalen), krijgt woede-uitbarstingen, ruikt naar alcohol of andere middelen (probleemfase) of komt zelfs onder invloed in de kerk of op straat (eindfase). U dient al bij de eerste signalen betrokkenheid te tonen. U kunt de open vraag stellen hoe het gaat en dan doorvragen.

Wanneer u in gesprek komt met het verslaafde gemeentelid zelf, dan is het erg belangrijk dat u zich pastoraal opstelt, door barmhartig en bewogen te zijn, juist ook als de ander zich onbetrouwbaar gedraagt en afstand houdt. Dit kunt u doen door de ander proberen te begrijpen: wat doet het gebruik van middelen met u, wat is de zin van uw leven, hoe gaat het binnen uw gezin en familie? Zo komt u hopelijk ook te weten in welke fase van verslaving iemand zit en hoe hij daartoe gekomen is.

Hulpverlening

Als u kunt peilen in welke fase iemand zich bevindt, kunt u daarop gericht inspelen. Binnen de verslavingszorg wordt onderscheiden tussen vier fases: herkennen, erkennen, loslaten en veranderen. Uiteraard kunt u niet dit hele proces begeleiden. Hiervoor is professionele hulpverlening nodig. Daarnaar kunt u doorverwijzen, maar uw gemeentelid dient zelf de stap te zetten om daar aan te kloppen. Tenzij hij u vraagt om het contact te leggen of in het geval dat hij grote schade aan zichzelf en zijn omgeving toebrengt. Dan dient u zelf contact op te nemen met de hulpverlening. De rol van u als ambtsdrager is vooral de geestelijke, begripvolle ondersteuning. U wordt geroepen om in het gesprek met uw gemeentelid eerlijk te benoemen wat de diepste oorzaak van verslaving is, namelijk onze zondigheid, maar ook om te getuigen van de verlossing en heling (Ps. 103; Jes. 53) die bij God vandaan mogelijk is.

Genade voor zondaren

Gods genade is genoeg voor het ’doden’ van de wortels van verslaving die we in het vorige artikel hebben besproken:

1. Begeerte: de Heere kan ons er door Zijn Woord en Geest aan ontdekken dat wij altijd meer willen, maar dat onze honger en dorst naar geluk niet vervuld wordt.

2. Leegte: Hij kan laten zien dat we Hem missen en daardoor alles missen. Deze begeerte en leegte kan God wegnemen en daarvoor in de plaats overvloed schenken (Joh. 10:10).

3. Schaamte: de Heere kan eerlijk maken, zodat we onze zonden gaan belijden, aan Hem, maar ook aan anderen. Die zijn overtredingen bedekt, zal niet voorspoedig zijn; maar die ze bekent en laat, zal barmhartigheid verkrijgen (Spr. 28:13). Schaamte kan er ook toe leiden dat iemand zichzelf niet aanvaardt en zich schaamt voor anderen. Om zichzelf te aanvaarden is ten diepste Gods genade nodig.

4. Godsbeeld: God zoekt het verlorene. Wat een wonder dat Hij zondaren eerlijk maakt, tot een ware schuldbelijdenis brengt en hen toont dat Hij de goede Herder is, Die het verlorene opzoekt! De Heilige Geest werkt in de harten van grote zondaren!

5. Gebondenheid: Christus kan vrijmaken: Indien dan de Zoon u zal vrijgemaakt hebben, zo zult gij waarlijk vrij zijn (Joh. 8:36). Zo dan, indien iemand in Christus is, die is een nieuw schepsel; het oude is voorbijgegaan, zie, het is alles nieuw geworden (2 Kor. 5:17).

6. Vervreemding van andere mensen: genade maakt eerlijk. Als het goed is, leggen we de schuld niet bij een ander, maar onderzoeken we onszelf en geven we toe als we fouten hebben gemaakt.

In de gesprekken met de verslaafde dient u te wijzen op zijn nood en schuld, maar ook op een genadig God.

Uiteraard kan niet elk aspect in elk gesprek aan de orde komen; u dient te peilen wat op welk moment nodig is. In dit alles is het belangrijk dat u naast uw gemeentelid staat en hem aanvaardt.

De omgeving van een verslaafde

Als de verslaafde deel uitmaakt van een gezin, dient u ook oog te hebben voor de andere gezinsleden. Het feit dat een van gezinsleden verslaafd is, functioneert namelijk als een ’nijlpaard in huis’: het beheerst de ruimte, het gedrag en de sfeer. Voor de gezinsleden is alleen om het nijlpaard heen plaats. Het gezinsleven moet echter weer normaal gaan functioneren zonder dat de gezinsleden in alles bedacht moeten zijn op ’uitbarstingen’ van hun verslaafde gezinslid. Dit is een lang proces waarbij hulpverlening onmisbaar is. Wel kunt u een helpende hand bieden in het leren ontdekken dat er een nijlpaard in huis is en stap voor stap aanmoedigen om weer een normale gezinssituatie te krijgen.

Hierboven zijn we ingegaan op de situatie dat u zelf in gesprek komt met een gemeentelid dat te maken heeft met verslaving. Het is echter ook mogelijk dat ouders van een verslaafde jongere contact met u opnemen. Welk advies moet u deze ouders geven? Uiteraard maakt het uit in welke fase van verslaving hun zoon of dochter zich bevindt. Welke fase dat ook is, ouders moeten aan de ene kant altijd open en betrokken zijn richting hun kind. Ze moeten laten merken dat ze hem niet afwijzen vanwege verslaving, hoewel ze het gebruik van de middelen wel afwijzen. Aan de andere kant moeten ze wel duidelijke grenzen stellen en hierover afspraken maken. Zo ontstaat er een veilige sfeer voor het kind, maar krijgt hij ook leiding. Heel belangrijk is ook om zelf een goed voorbeeld te zijn als het gaat om bijvoorbeeld roken, drinken en smartphone-gebruik.

Professionele hulp

We zijn met name ingegaan op het verlenen van pastorale zorg. Verslaving kan echter ook andere noden met zich meebrengen, zoals op financieel gebied. In dat geval kan de diaconie, samen met andere instanties, ondersteuning bieden door samen te kijken naar oplossingsrichtingen. Het is dan wel van belang dat de wil aanwezig is om de verslaving te boven te komen. Meestal zal professionele zorg nodig zijn. Indien de identiteit daarvan niet aansluit bij die van uw gemeentelid, kunt u hem en zijn omgeving aanmoedigen om daarover in gesprek te gaan en om te zoeken naar praktische regelingen. Als iemand bijvoorbeeld opgenomen is in een instelling kan besproken worden welke kerkdiensten op zondag bezocht worden.

Laten we, ten slotte, ook proberen verslaving te voorkomen, door te investeren in onze (familie)relaties. Voorkom ledigheid!

Denk aan de volgende instanties voor hulpverlening:

Vanuit GDC HHK: https://www.hersteldhervormdekerk.nl/uploads/Diaconie/Publicaties/Overzicht_diaconale_organisaties_-_versie_2.0.pdf

GG: https://reformatorischzorgloket.nl/ (Helpende Handen)

GGiN: kerkenraden kunnen een sociale kaart opvragen bij ds. G.H. Kerstencentrum (https://kocdiensten.nu/)

Persverklaring inzake Opheusden

In recente krantenartikelen is de suggestie gewekt dat het vertrek van ds. A. van Voorden bij de Gereformeerde Gemeente in Nederland te Opheusden verband houdt met zijn aanpak van incestzaken in de gemeente. De Gelderlander stelt: ’Een grondig onderzoek naar die scheuring door het allerhoogste kerkorgaan heeft nu naar boven gebracht dat het omgaan met en bespreken van ’misbruik’ een rol speelde bij de kerkscheuring.’

Zowel de kerkenraad als ds. A. van Voorden, die in 2018 een gezamenlijk verzoek tot losmaking indienden bij de classis, benadrukken dit verband niet te zien.

Het is wel waar dat enkele bezwaarde gemeenteleden tijdens het onderzoek van de ingestelde landelijke Commissie Opheusden dit verband gesuggereerd hebben.

In haar rapportage naar de synode van november 2019 heeft de landelijke commissie de synode daarom geadviseerd om zeker te stellen dat de belangen van incestslachtoffers bewaakt worden en dat er zorggedragen wordt voor professionele behandeling en begeleiding. Hiermee heeft de synode van harte ingestemd, en de commissie gevraagd hierover opnieuw in contact te treden met desbetreffende gemeenteleden. Er is, anders dan in de pers gemeld, geen sprake van een onderzoek door de plaatselijke kerkenraad. Deze aanpak heeft de volkomen instemming van alle bij de kerkelijke problemen betrokken partijen: de kerkenraad van Opheusden, ds. A. van Voorden en de afgevaardigden tijdens de synodevergadering, en staat verder los van de problemen die in Opheusden ontstonden rond het vertrek van ds. A. van Voorden.

De synode heeft besloten dat de resultaten van het onderzoek voorgelegd zullen worden aan onafhankelijke deskundigen buiten het kerkverband om de aanpak te toetsen.

Overigens fungeert ten behoeve van het kerkverband een centraal meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling.

Slachtoffers kunnen zich desgewenst ook melden bij een soortgelijk meldpunt buiten het kerkverband.

Barneveld, 16 januari 2020.

Namens de synode van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, ds. A. Geuze preses

C. Dubbeld, scriba

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen