Kan een christen werken bij de krijgsmacht?

Een van ons gaat het land verdedigen vanuit de lucht", zei conrector Dankers in 1988 op de afscheidsbijeenkomst van de havoleerlingen van De Driestar in Gouda. Hij zat er niet ver naast. Cees Hoogendijk -hij solliciteerde destijds naar de functie van jachtvlieger bij de luchtmacht- verdedigt veertien jaar later inderdaad het luchtruim. Niet vanuit de lucht, maar vanaf de grond. De Koninklijke Luchtmacht heeft veel meer personeel nodig dan alleen maar vliegers. Majoor Rob Schmidt, hoofd van de afdeling werving van de luchtmacht: „We leveren een voortdurende strijd tegen de misvatting dat je alleen bij ons kunt komen werken als je de juiste vooropleiding hebt om vlieger te kunnen worden. Niets is minder waar. We hebben een organisatie van 13.000 mensen van wie er 900 vliegen." De luchtmacht pretendeert zo'n 90 verschillende functies in huis te hebben. Van kok tot verkeersleider, van bewaker tot helikopterpiloot. In kleurrijke advertenties en gelikte spotjes, met als motto "Een Team. Een Taak", neemt de luchtmacht sinds april de werving fors ter hand. De campagne is uiterst visueel opgezet. Kijken, kijken en nog eens kijken. Het doel is duidelijk: de aandacht van de jeugd trekken en vasthouden.

Ouders
„De vier krijgsmachtdelen (landmacht, luchtmacht, marine en marechaussee) vissen in dezelfde vijver. Een vijver waarin door de vergrijzing steeds minder vissen zwemmen en het aantal hengelaars op de kant eerder toe- dan afneemt. Alleen de landmacht heeft jaarlijks al zo'n 6000 vacatures. Via Banenwinkels overal in het land, open dagen voor scholieren, aanwezigheid op banenbeurzen doet de landmacht haar uiterste best de vissen binnen te halen. Kralen en kettingen spelen daarbij een grote rol. Met tassen vol spullen gaan de aankomende militairen naar huis. „De interesse voor de krijgsmacht valt tegen", zegt B. D. Pleiter, decaan voor het vmbo aan de reformatorische scholengemeenschap Jacobus Fruytier in Apeldoorn. „Per jaar zijn er één of twee mavo-leerlingen die naar de landmacht gaan." Pleiter heeft het idee dat het vooral de ouders zijn die een baan binnen het leger voor hun zoon of dochter tegenhouden. „De principiële kant speelt een grote rol. De secularisatie is niet minder geworden." Op de voorlichtingsavonden in het derde leerjaar van de Fruytier zijn mensen in uniform aanwezig. „Ze geven een reëel beeld van de landmacht. Het is niet alleen maar schieten en met een tank over de hei, maar er is ook aandacht voor de uitzendingen naar het buitenland." De wervers proberen jongeren over de streep te trekken met bijvoorbeeld het aanbod om tijdens de diensttijd gratis opleidingen te volgen. „Klinkt mooi, maar in de praktijk werkt het niet", meent Pleiter. „De jongens zijn praktisch ingesteld, willen iets met hun handen doen. Van studeren komt dan meestal weinig." De decaan merkt wel dat het type jongeren binnen het leger verandert. „Er heerst een andere mentaliteit, minder initiatief. Klein voorbeeld: als de militairen vroeger van Apeldoorn naar Zwolle moesten en ze kwamen bij Epe een boom tegen, gingen de jongens eromheen of overheen. Nu gaan ze terug."

Te jong
„Om voldoende mensen binnen te halen werft Defensie al vroeg. Jongeren van 17 jaar worden in militaire dienst aangesteld als 'aspirant- militair'. Staatssecretaris Van Hoof kwam in maart van dit jaar met de instelling van deze functie tegemoet aan de bezwaren van de TWeede Kamer tegen de aanwezigheid van te jonge soldaten in het leger. Het personeelstekort bij met name de landmacht heeft de politiek aan zichzelf te danken. Na de val van de Berlijnse Muur en de ineenstorting van de Sowjet-Unie was de directe dreiging verdwenen en werd de krijgsmacht ingekrompen. In 1995 volgde de afschaffing van de dienstplicht. Het leger kent tegenwoordig BBT'ers en BOT'ers. De eerste groep -beroeps bepaalde tijd- heeft een contract voor een aantal jaren, de andere -beroeps onbepaalde tijd- is in vaste dienst. Hierna vier BOT'ers over hun ervaringen onder de wapenen.

Cees Brouwer
Wanneer in dienst gekomen? 4 juli 1988 als dienstplichtig kanonnier bij de
Artillerieschool Breda.
Waarom destijds gekozen uoor de krijgsmacht? Ik wilde naar de hogere zeevaartschool op Terschelling, maar was na de havo het schoolgebeuren even zat. Ik besloot mijn dienstplicht te gaan vervullen om zodoende even wat anders te doen. Toen ik eenmaal goed en wel meedraaide, sprak het militaire leven mij bijzonder aan. Nadat ik had uitgevonden dat mijn vooropleiding een officiersloopbaan mogelijk maakte, solliciteerde ik naar de functie van pelotonscommandant bij de Aan- en afvoertroepen. Na een aantal jaren ben ik weer overgestapt naar de artillerie, waar ik met veel plezier mijn werk doe.
Heeft je opleiding/school een rol gespeeld bij de keuze? Vaktechnisch natuurlijk niet, maar ik had het diploma wel nodig om daar te komen waar ik nu ben.
Ben je op uitzending geweest? Ja, drie keer, naar Bosnië, Macedonië en Kosovo.
Hoe ervaar je Defensie als werkgever? Defensie is een interessante werkgever, omdat zij mij de mogelijkheid biedt een interessante baan uit te oefenen. Gezien de reorganisaties van de laatste jaren wordt er steeds meer een beroep gedaan op de loyaliteit van de werknemer. Ik vraag mij wel eens af waar de grens ligt, ook voor mezelf. Ik vind echter te weinig aanleiding om mijn licht in de burgermaatschappij op te steken.
Hoe ervaar je de mentaliteit binnen Defensie? Prettig. Over het algemeen tref je mensen die niet te beroerd zijn de handen uit de mouwen te steken. De onderlinge kameraadschap is uniek. Men is nog steeds bereid iets voor een ander te doen. Het wijgevoel is sterk. Vooral het veel „met elkaar opgescheept zitten" bij uiteenlopende situaties kweekt banden die heel ver gaan.
Is er uoor kerkelijke mensen ruimte binnen de krijgsmacht.'' Ja. Het is wel zo dat een ieder in zijn/haar waarde wordt gelaten. Het is prima dat jij gelooft, maar laat mij in mijn waarde. Dat is de tendens, net als in de rest van de samenleving. Tijdens meerweekse oefeningen heeft de geestelijke ver zorging alle ruimte om een samenkomst te beleggen. Wanneer je spreekt over gebed, bijbellezen en stiltemomenten, is daar altijd ruimte voor. Dat heb je zelf in de hand. Iedereen heeft tijdens zijn of haar werk wel een moment dat hij of zij iets voor zichzelf kan doen. Zowel op de kazerne, op oefening of op uitzending. Vaak valt of staat dit met de eigen discipline. Op oefening zie je wie je medegenoten zijn tijdens een samenkomst. Dit kan leiden tot contacten die verder gaan dan een werkverhouding. Tijdens een uitzending doen zich veel meer mogelijkheden voor die diepere contacten mogelijk maken. Je treft elkaar tijdens de wekelijkse diensten en kunt zaken afspreken voor de komende week. Denk bijvoorbeeld aan bijbelstudie, of gebed. Tijdens de eerste uitzending hadden we binnen twee weken een kring die wekelijks bij elkaar kwam, maar waarvan de leden ook bij elkaar aanklopten op het moment dat er iets aan de hand was. Vanuit deze kring werden ook jongens en meiden benaderd die een kerkelijke achtergrond hadden, maar die nooit bij de diensten aanwezig waren. Zo trok je sommige mensen over de drempel heen.
Hoe ga je om met de zondag? Tijdens een "gewone" zondag ben ik vrij. Ik ben dan net als menig ander samen met mijn familie. Naast de kerkgang houden wij ons lekker rustig en ondernemen hooguit een wandeling. De zondag is voor ons de dag die God ons geeft om de drukte van alledag naast ons neer te leggen en ons te richten op Zijn Woord en Dienst. Tijdens meerweekse oefeningen wordt er op zondag geoefend. Er wordt echter wel tijd vrijgemaakt voor een dienst. Wanneer de dienst voorbij is, gaat het oefenprogramma weer verder. Zelf vind ik dat wel jammer, omdat ik niet het idee heb dat de kwaliteit van de krijgsmacht afhangt van die ene dag. Dit geldt alleen voor tactische oefeningen. Werkzaamheden die plaats vinden omwille van veiligheid vinden altijd doorgang. Dat is nu eenmaal niet anders. We geven de politie ook geen collectieve vrije dag op zondag.
Wat is je ervaring met de geestelijke verzorging binnen de ferijgsmacht.'' Ik heb een bepaald beeld van de positie van een dominee. Ik zie hem als een dienstknecht van God, die de gemeente mag leiden op Gods weg. Dit als woordverkondiger, maar ook als pastoraal dienaar. Binnen de krijgsmacht ligt de nadruk toch met name op dat laatste. Als christen vind ik dat wel eens jammer. Vergeet echter niet dat de geestelijk verzorger moet functioneren met mensen van zeer divers pluimage. Ik sprak eens met legerpredikant Hengeveld. Hij wees mij op de mensen die werkzaam zijn op het zendingsveld. Daar ligt de prioriteit niet direct bij de woordverkondiging. Begin eerst maar eens met voedsel voor de magen, dan zijn de mensen ontvankelijker voor het geestelijk voedsel, zei hij. Misschien zit daar ook voor de krijgsmacht wel een kern van waarheid in, maar toch zou ik wel eens wat meer nadruk willen zien op woordverkondiging. Puur persoonlijk, maar toch.
Hoe reageert je omgeuing op het militair- zijn.'' Buitengewoon positief. Mijn vrouw leest zo'n beetje alle vakbladen die in de bus vallen. Zij wijst mij meestal op de interessante artikelen. Ze staat voor veel meer dan 100 procent achter mijn werkzaamheden. Ik ben nu drie keer op uitzending geweest. Natuurlijk mis je elkaar, maar het feit dat we het nut van dit soort activiteiten mogen onderkennen maakt dat we hiermee om kunnen gaan. Mijn kinderen vinden het geweldig stoer allemaal, maar het feit dat ze steeds ouder worden maakt dat je steeds meer rekening met ze moet houden. Vooral wanneer je te maken krijgt met uitzendingen.
Is er uanuit je kerkelijke gemeente aandacht voor militairen? Onze gemeente in Hasselt is nogal betrokken. Aandacht voor militairen in zijn algemeenheid komt niet zo naar boven, maar wanneer je uitgezonden bent is er zeer zeker aandacht voor de militair en voor de achterban. Zowel in daad als in gebed.

Rianne Roubos
 Wanneer in dienst gekomen? 1997.
Waarom destijds gekozen voor de krijgsmacht? Actie, avontuur gecombineerd met techniek. Mijn opleiding hts komt nu van pas bij de technische dienst.
Ben je op uitzending geweest? Een keer naar Bosnië.
Hoe ervaar je Defensie als werkgever? Goed. Hoe ervaar je de mentaliteit binnen Defensie.'' Goed.
Is er uoor kerkelijke mensen ruimte binnen de krijgsmacht? Ja, er is altijd begrip. De dominee is goed aanspreekbaar. Soms zijn er mogelijkheden voor een bijbelstudiegroep. Hoe ga je om met de zondag? Aan vrijetijdsactiviteiten doe ik niet mee. Op oefeningen probeer ik in ieder geval de "kerkdienst' bij te wonen. Wat is je ervaring met de geestelijke verzorging hinnen de krijgsmacht? Ze proberen er iedereen bij te betrekken. Daardoor is er weinig diepgang. De geestelijke verzorging is wel goed bereikbaar en aanspreekbaar voor vragen. Hoe reageert je omgeving op het militair- zijn? Goed.
Is er vanuit je kerkelijke gemeente aandacht voor militairen? Weinig.

Cees Hoogendijk
Wanneer in dienst gekomen? Maandag 15 augustus 1988.
Waarom destijds gekozen uoor de krijgsmacht? Ik heb na mijn opleiding op De Driestar direct de militaire dienstplicht vervuld. Omdat het mij in Nieuw Milligen goed beviel, heb ik nog tijdens die periode gesolliciteerd voor KW-officier (heet nu BBT'er) bij de Koninklijke Luchtmacht.
Ben je op uitzending geweest? Een keer naar Italië voor ondersteuning van de operatie "Deny Flight" voor een periode van drie maanden. Mijn vrouw en (toen) 2 kinderen zijn de volledige periode meegeweest.
Hoe ervaar je Defensie als werkgever? Defensie is een goede werkgever. Arbeidsvoorwaardenbeleid en milieuzorg zijn daar duidelijke voorbeelden van. Er is echter een keerzijde aan regels. Zeer gedetailleerde regelgeving op bijvoorbeeld het gebied van hygiëne of Arbo zorgt voor regelmatige frustraties. Een kroket in het lunchpakket voor de man die niet naar de eetzaal kan, mag niet meer. Vrijwillig een 24-uursdienst op zaterdag draaien is ook verboden. Door de relatief slechte concurrentiepositie met de burgermaatschappij kost het Defensie veel moeite mensen binnen te houden en te krijgen. Op de punten werving en salaris worden daarom momenteel maatregelen genomen die hopelijk op termijn voldoende personeel opleveren.
Hoe ervaar je de mentaliteit binnen Defensie? Binnen Defensie heerst een behoorlijke "mannencultuur" ondanks vele inspanningen van delegerleiding om daar verandering in aan te brengen. De collegialiteit is groot, maar het soms ondoorzichtige personeelsbeleid en de "jacht op strepen" zorgt regelmatig voor ongezonde spanningen. Ook het structurele tekort aan personeel zorgt voor onrust
Is er voor kerkelijke mensen ruimte binnen de krijgsmacht? Voor kerkelijke mensen is binnen de krijgsmacht naar mijn mening net zoveel ruimte als voor niet-kerkelijke mensen. Zolang niemand zijn mening aan een ander probeert op te dringen, kan er veel. Respect dwing je niet af, maar krijg je. Men weet dat je aan tafel bidt en dankt, en als je het een keer vergeet, word je daar fijntjes aan herinnerd.
Hoe ga je om met de zondag? De zondag is voor mij de rustdag. Op zondag dienst draaien is naar mijn mening echter net zo noodzakelijk als 365 dagen per jaar grensbewaking en politiewerk. In Nieuw Milligen zijn wij 24 uur per dag verantwoordelijk voor de veiligheid van het Nederlandse luchtruim. Dit betekent dus dat ik soms op zondag moet werken.
Wat is je ervaring met de geestelijke verzorging binnen de krijgsmacht? Weinig, omdat geestelijke verzorgers meerdere kazernes tegelijk onder zich hebben, en vrijwel alleen op kunnen draven als er "iets" aan de hand is, bijvoorbeeld sterfgevallen, sociale problemen of vertrouwenskwesties. Voor geestelijke bijstand gaat mijn voorkeur uit naar de eigen wijkpredikant.
Hoe reageert je omgeving op het militair- zijn? De gemiddelde Nederlander en zijn of haar politieke vertegenwoordiger is naar mijn mening enigszins inconsequent. De verdediging van Nederland en haar bondgenoten wordt pas breed gedragen als er een conflict dreigt. Dat paraatheid van de krijgsmacht langdurige en intensieve training vereist, blijkt echter niet altijd uit de reacties van politieke partijen op bijvoorbeeld aanschaf van nieuw materieel. Gelukkig lijkt het tij te keren. Misschien dat dit komt door de wereldwijde aandacht voor het internationaal terrorisme en het besef dat er morgen een vliegtuig in onze voortuin kan liggen? Het "geheimzinnige" karakter van mijn werk (oefeningen, ondergrondse bunkers) zorgt ervoor dat op bijvoorbeeld een verjaardag er eerder over vliegtuigen dan over kantoorwerk gesproken wordt. Hoeveel jongens hadden vroeger niet de droom vlieger te worden? Het feit dat ik regelmatig met een F-16 mee kan vliegen is voor velen reden genoeg voor het stellen van de vraag "hoe gaat het bij de luchtmacht?"
Is er uanuit je kerkelijke gemeente aandacht voor militairen? Vanuit mijn kerkelijke gemeente is er aandacht voor militairen. Bij uitzendingen worden adressen in het kerkblad vermeld en een enkele keer wordt er voorbede gedaan. Naar mijn mening is dat ook voldoende.

Ed van der Graaf
Wanneer in dienst gekomen? November 1975.
Waarom destijds gekozen voor de krijgsmacht? Als 17-jarige solliciteerde ik bij de politie. Ik werd afgewezen omdat men mij te jong vond. Bij de Koninklijke Marechaussee werd ik wel aangenomen.
Ben je op uitzending geiüeest? Niet naar een crisisgebied. Wel veelvuldig in het buitenland gewerkt. De laatste keer tijdens een wintertraining van de mariniers in Noorwegen.
Hoe ervaar je Defensie als werkgever? Als ik het niet naar mijn zin had, was ik al weg geweest.
Hoe ervaar je de mentaliteit binnen Defensie? De mentaliteit is in de loop der jaren veranderd. Vooral de onderlinge saamhorigheid loopt sterk terug. Men is meer met zichzelf en de carrière bezig dan dat er nog hart is voor de zaak.
Is er voor kerkelijke mensen ruimte binnen de krijgsmacht? Er is zeker ruimte, maar wie er niet om vraagt, zal de ruimte niet krijgen.
Hoe ga je om met de zondag? Vrije zondagen besteed ik net als iedere andere christen. Tijdens een werkweekend krijgt de zondag vanzelfsprekend een andere invulling.
Wat is je ervaring met de geestelijke verzorging binnen de krijgsmacht? Hetzelfde als met de predikanten in onze samenleving: je hebt er bij wie je je thuis voelt en andere stoten je af. Een geestelijk verzorger binnen de krijgsmacht werkt met de Bijbel in zijn achterzak en niet in de hand. Door de onafhankelijke opstelling binnen de organisatie kunnen ze voor mensen met problemen waardevol zijn. Als klokkenluider kunnen ze problemen in de organisatie aangeven en bijsturen. Het pastoraal werk is het belangrijkste: een luisterend oor voor vastgelopen militairen.
Hoe reageert je omgeving op het militair- zijn? Niet anders dan dat ik bijvoorbeeld bakker was geweest.
Is er vanuitje kerkelijke gemeente aandacht uoor militairen? Er is in onze gemeente veel aandacht voor elkaar en dan maakt het niet uit of je militair bent of bakker We zijn allemaal mensen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen