Technische hoogstandjes als ‘witwas-mechanisme’

Wernher Magnus Maximilian Freiherr von Braun was lid van de NSDAP en behoorde ook tot de SS. Hij ontwierp de V-1- en V-2 raketten, die onder mensonterende omstandigheden door concentratiekampgevangenen gemaakt werden. Veel gevangenen lieten daarbij het leven.

Diezelfde Wernher von Braun werd in 1990 door het blad Life „een van de honderd belangrijkste Amerikanen van de twintigste eeuw” genoemd omdat hij de raketten heeft ontworpen die de mens op de maan hebben gezet.

De wetenschapper heeft nooit publiekelijk zijn spijt betuigd, zo wordt de bezoekers van de tentoonstelling ”Ik werkte alleen voor de technologie” verteld.

Onderwerp van de tentoonstelling zijn Von Braun en andere Duitse wetenschappers en onderzoekers die belangrijke bijdragen hebben geleverd aan de Duitse oorlogsinspanning. De meesten zijn nooit gestraft.

Het Museum voor Transport en Technologie, dat jaarlijks door 300.000 mensen wordt bezocht, heeft de tentoonstelling georganiseerd om de bijna vergeten activiteiten van bekende na-oorlogse Duitse wetenschappers en industriëlen te belichten. De tentoonstelling wordt gehouden in het kader van de vijftigste verjaardag van het ineenstorten van het nazi-rijk.

Prijs

Von Braun, die in 1977 op 64-jarige leeftijd overleed, werd na de oorlog met zijn team van 117 wetenschappers uit het Duitse raketcentrum Peenemünde naar de VS overgebracht. Von Braun, die het moest opnemen tegen andere Duitse wetenschappers die naar Rusland waren gehaald om de Sowjetwetenschap een handje te helpen, slaagde er als eerste in krachtige raketten te bouwen waarmee de mens de maan kon bereiken en andere delen van de ruimte kon ontdekken.

„Maar tegen welke prijs”, luidt de vraag in de catalogus van de tentoonstelling, die 5 april is geopend en tot 1 oktober zal duren. „Valt het op enigerlei manier te rechtvaardigen dat je mensen gebruikt die uit volle overtuiging voor een crimineel systeem hebben gewerkt?”

Hoewel de Amerikaanse regering terdege op de hoogte was van het werk van Von Braun en de anderen in de oorlog, werden de raketexperts snel ingezet voor belangrijke defensieprojecten in de Koude Oorlog. Von Braun werd adviseur van het Amerikaanse V-2-testprogramma in de woestijn van New Mexico.

In 1960 werd hij directeur van het Redstone Arsenal in Alabama, waar hij een groot aandeel had in de ontwikkeling van lange-afstandsraketten en ballistische raketten voor de korte afstand, zoals de Honest John, Redstone, Jupiter en de Jupiter-C. Met die raket werd in 1958 de eerste Amerikaanse satelliet in een baan om de aarde gebracht. Nadien werd Redstone onderdeel van de NASA en werkte Von Braun aan de ontwikkeling van de Satumus-raket, die gebruikt werd om de mens op de maan te zetten.

Museumdirecteur Günther Gottmann zei dat de VS en de Sowjet-Unie de achtergrond van de Duitse raketwetenschappers hebben verzwegen. „Het was alsof hun enige gedachte steeds was geweest naar de maan te gaan, en dat zij jammer genoeg een korte tijd door de slechte nazi’s waren misbruikt”, aldus Gottmann in een interview.

Brief

In de catalogus staat een recent door historici ontdekte brief waarin Von Braun het in dienst nemen van een Franse fysicus bespreekt. De man was uit het concentratiekamp Buchenwald gehaald en te werk gesteld in de nabijgelegen ondergrondse raketten-fabriek Mittelbau-Dora.

Ongeveer 20.000 van de 60.000 dwangarbeiders in Mittelbau-Dora zijn omgekomen. De meesten werden gedwongen zich letterlijk dood te werken. Het is duidelijk dat Von Braun op de hoogte was van de omstandigheden in het kamp, want hij vraagt in de brief om „betere omstandigheden” voor de Fransman.

V-2-raketten waren onnauwkeurige raketten die veel slachtoffers onder de burgerbevolking veroorzaakten. In België en Groot-Brittannië kwamen zeker 5000 mensen om het leven door de raketten, die de basis vormden voor de Scud-raket die later in de Sowjet-Unie werd ontwikkeld.

Leraar Klaus Kantiem, die de tentoonstelling bezocht om ideeën op te doen voor zijn natuurkundelessen, merkte op dat de meeste feiten over het leven van Von Braun en anderen aan de Duitsers bekend zijn. „Maar het is toch goed om de vraag te stellen: Waar is de grens tussen goede technologie en iets wat gevaarlijk is?” Hij zei dat de tentoonstelling hem aan het denken had gezet over de vraag of nucleaire technologie aan Iran of Noord-Korea geleverd moet worden.

Volkswagen

Onder de wetenschappers die in de tentoonstelling aan bod komen is ook Heinrich Nordhoff, die de Opel Blitz vrachtwagen heeft ontwikkeld, het werkpaard van de Wehrmacht. General Motors, de na-oorlogse eigenaar van Opel, ontsloeg Nordhoff vanwege zijn werk in de oorlog. Hij werd daarna in dienst genomen door Volkswagen, dat hem directeur van de fabriek in Wolfsburg maakte, waar hij aan de wieg stond van het succes van de VW-kever.

Admiraal Karl Dönitz, de commandant van de Duitse onderzeedienst en formeel de opvolger van Hitler, werd wegens zijn activiteiten in de oorlog tot tien jaar gevangenisstraf veroordeeld tijdens de Neurenbergse processen, zo wordt in de catalogus ter vergelijking gezegd.

Eerdere pogingen om het Duitse rakettenverleden te herdenken, zijn stuk gelopen op protesten omdat de aanpak wel erg eenzijdig was. Zo wilde de stad Peenemünde twee jaar geleden een museum openen en zichzelf als bakermat van de ruimtevaart aan de wereld verkopen. Maar over concentratiekampen en de slavenarbeid in Dora-Mittelbau zou in alle talen worden gezwegen. Na protesten werd van het ge lande museum afgezien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen