Bij bronsgieterij Steylaert is elk beeld een visitelóartie

Dnnr.l vnn/lp Minkplit '

De werkplaats in het Lingedorpje (gemeente Geldermalsen) heeft met een lawaaierige slijptol en een knetterend lasapparaat op de achtergrond iets weg van een doorsnee metaalbewerkingsbedrijf. De in blauwe overall gestoken medewerkers in de stoffige werkruimten bevestigen dit beeld. De hoog opgetaste en overal aanwezige sculpturen maken echter snel duidelijk dat hier met een speciaal soort metaal wordt gewerkt: brons.

.Handwerk
De 31-jarige Hans Stijlaart (in de bedrijfsnaam verbronsd tot Steylaert) geeft samen met zijn vrouw Klazien leiding aan het bedrijf. Hans Stijlaart nam het bedrijf over van zijn vader, die dertig jaar geleden het bedrijf van het Gooi naar Rumpt verplaatste.

ÉÉIUÉÉÉÉ

Elke vorm van massaproduktie is de bronsgieterij vreemd, of het moeten kleinere produkten zijn die bedrijven als relatiegeschenk weggeven, zoals de bronzen appel van de gemeente Geldermalsen. Ook landelijk bekende kunstprijzen als de Edison worden periodiek in kleine oplagen vervaardigd. Elke opdracht is maat- èn handwerk. Het gieten gebeurt er zoals we dat van nostalgische afbeeldingen gewend zijn. Met een groot formaat pollepel wordt het kokende metaal in de vorm gegoten.

Bedrijfsgeheim

Tussen de aankomst van de unica van de opdrachtgevers en het afleveren van kunstwerk, relatiegeschenk of onderscheiding liggen diverse produktiefasen. Met het brons zelf gebeurt niet veel, het zijn meer de voorbereidende werkzaamheden die veel tijd vragen. Kirsten, een van de in totaal zeven medewerkers, heeft even tijd voor een rondleiding. Ze begint in haar eigen domein, het wasatelier. Ze heeft het werk in de praktijk geleerd, want van huisuit is ze OK-assistente. „Maar in mijn vrije tijd heb ik altijd creatieve dingen gedaan. Dit werk ligt me daarom goed", zegt Kirsten.

Bij Stijlaart werkt men doorgaans volgens het cière per du-systeem, legt Kirsten uit. Van het aangeleverde model -ongeacht van welk materiaalwordt met behulp van klei en gips een mal gemaakt. Grotere kunstwerken worden in delen verwerkt. Het eerste resultaat is een wasmodel, dat ter verdere bewerking naar de vormkamer gaat.

Van gips, gravel en water wordt een dikke emulsie om het wasmodel heen gemaakt. De verhoudingen van de emulsie zijn bedrijfsgeheim, maar Stijlaart weet „dat het een heel goede substantie is, die duizenden jaren geleden ook al werd gebruikt". Belangrijkste eigenschap van de gips/gravelpap is dat het zeer poreus is en de lucht en dus ook de vrarmte goed afvoert.

Bronsbroodjes

Na de vormkamer is de oven het volgende station. Het ingepakte wasmodel gaat gedurende drie a vier dagen de oven in, waar bij een maximumtemperatuur van 800 graden de was verdampt. Als de oven opengaat, steeds op maandag en op donderdag, is in een tweede oven het benodigde aantal bronsbroodjes reeds tot een rokende, wit-gele vloeistof (temperatuur 1000 a 1300 graden) gesmolten. Vanuit deze tweede oven wordt de legering in de vormen geschept. Mondkapjes moeten voorkomen dat giftige dampen tijdens het gieten inwendig schade aanrichten.

Hans Stijlaart: „Het gieten zelf luistert erg nauw. Je moet met twee man zijn en de vorm achterelkaar volgieten. Brons heeft namelijk de eigenschap zeer snel te stollen. Als je ook maar even wacht met gieten heb je kans dat in het kunstwerk een koudloop komt, dat wil zeggen een niet aan elkaar hechtend brons". En om misverstanden te voorkomen: het gros van de bronzen beeldhouwwerken is hol. Alleen kleinere sculpturen en kwetsbare delen van een beeld zijn massief.

Eindbewerking

Na het gieten wordt de mal van gips en gravel met behulp van hamer en boormachine verwijderd. Wat resteert is het ruwe kunstwerk. Oneffenheden worden weggeslepen en delen aan elkaar gelast. De eindbewerking bestaat uit patineren (een versneld verzuringsproces) en vervolgens polijsten, hetgeen het metaal zijn diepwarme glans geeft.

„Je kunt er ook een coating op aanbrengen, maar dan heeft het metaal toch geen warmte meer. Ik werk liever met zuren, alhoewel de uiteindelijke kleur toch buiten in de natuur wordt bepaald. Een kunstwerk dat onder een boom staat gaat er na verloop van tijd anders uitzien dan een kunstwerk dat alleen maar in de felle zon staat", zegt Hans Stijlaart.

„Het is zo'n apart produkt, dat je het alleen maar goed kunt maken als je een heel goed contact met de kunstenaar hebt. Want het gaat om zijn of haar idee. We zullen nooit een ontwerp veranderen, maar hebben wel overleg of alles technisch haalbaar is. Als een kunstenaar in een stad een ballerina op een dun voetje wil, ben je er zeker van dat ze na een dag plat ligt".

Kunstenaars

Bronsgieterij Steylaert werkt in opdracht van nationaal en internationaal bekende kunstenaars. Met Pieter d'Hont en Eric Claus, om er maar eens een paar te noemen, heeft Stijlaart veelvuldig contact. Stijlaart heeft van de laatste juist deze maand een groot beeld op liet plein voor het nieuwe gemeentehuis in Gorinchem geplaatst.

Hans Stijlaart: „Het is natuurlijk heel leuk als je voor een heel bekende beeldhouwer mag gieten, maar voor ons is èlk beeld een visitekaartje. Veel druppels maken één grote. We doen in principe alles. Als ik vind dat iets gietbaar is, nemen we de opdracht aan. Alles wat mijn ogen zien, moeten m'n handen kunnen maken".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen