Voorthuizense pastorie wordt na restauratie kantoor accountant

Toen in 1985 de laatste bewoonster, mevrouw Kruithof, overleed, zag de kerjtvoogdij zich voor de vraag gesteld wat er met het oude pand moest gebeuren. Weliswaar staat het huis onder monumentenzorg maar deze instantie kampt zoals meer overheidsinstellingen met een chronisch geldgebrek. Men stond voor de keus het gebouw langzaam te laten verpauperen of een gegadigde te zoeken die de middelen bezit een restauratie te laten uitvoeren en een passende bestemming aan het historisch pand te geven. Gelukkig is men in het laatste geslaagd door het pand te verkopen aan accountantskantoor Schuiteman BV die er zijn kantoor in zal vestigen.

Het huis werd op 11 november 1968 op de monumentenlijst geplaatst. Het wordt beschreven als een statig herenhuis met een omlopend schilddak. De middentravee heeft een houten pilaster-omlijsting van de deur waarboven een opzetstuk met twee gesneden wapens en een eenvoudige omlijsting van het bovenvenster. Opvallend is daarbij dat de vensters die houten luiken hebben, voorzien zijn van zesdelige schuiframen. „Het gebouw is van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde", aldus de monumentenraad.

Voordat de pastorie in 1785 werd gebouwd had Voorthuizen natuurlijk ook al een woning voor de predikant. Veel is hier echter niet over bekend. Wel vinden we enkele vermeldingen in de resolutieboeken van de Barneveldse Ambtsjonkers. In 1744 werd besloten een onderzoek in te stellen naar de mogelijke bouw van een schuurberg. Drie jaar later liet men een vloer maken in de keuken en het gootkamertje. In 1761 wordt de keukenvloer weer vernieuwd. Men had de vorige maal waarschijnlijk niet erg deugdelijk hout gebruikt of het huis  had veel te lijden van vocht. Twee jaar later werden de fundering en de muur van de kleine keuken gerepareerd, evenals het dak. Mogelijk werd hiermee een bakhuis bedoeld dat elders op het erf stond. Van een brandstoffenschuur werd in 1768 het pannendak vernieuwd.

Ds. Jan van Eijk

Jan van Eijk kwam in 1782 als proponent naar Voorthuizen. Hij was op 7 augustus 1757 in Amsterdam geboren en studeerde aan de Utrechtse Universiteit. Hij gaf de aanzet tot het bouwen van een nieuwe pastorie in Voorthuizen. Het bouwen zat hem kennelijk in het bloed want toen hij later in Loosduinen stond zorgde hij daar voor de bouw van een nieuwe kerk. Ook op andere terreinen was hij actief en van zijn hand verschenen vele geschriften. Op een in 1821 verschenen boekje "De Bijbel in het klein voor kinderen" staat zijn silhouet afgedrukt zodat we ook nog iets weten omtrent zijn uiterlijk.

De oude pastorie was in dermate slechte staat dat ds. Van Eijk al vrij snel na zijn komst naar Voorthuizen een verzoek aan de Ambtsjonkers richtte om de oude pastorie door een nieuwe te mogen vervangen. Van Eijk beschreef de staat van de pastorie als volgt: „Dat het Pastorijhuis te Voorthuizen alreeds verscheidene jaren door ouderdom en vogtigheid, in sulk een slegten staat geweest sijne, dat kostbare en aanhoudende reparatien, het ongemak van vorige daarin wonende Praedikanten niet hebben kunnen wegnemen; nu van tijd tot tijd al meer en meer vervallen is, en daardoor onbewoonbaar wordt, maar ook behalven dat, door de vogtigheid soo verre is verteert, en allessints inbruikbaar, dat geene reparatie, hoe genaamt, met eenige hope op succes, daar aan kan ondernomen worden, weshalven de aanbouw van eene gehele nieuwe Pastorij volstrekt nootsakelijk is".

Nieuwe pastorie

Aangezien de Voorthuizense Kerk niet voldoende geld bezat om de bouw van een nieuwe pastorie te bekostigen vroeg ds. Van Eijk toestemming om ook buiten Voorthuizen gelden in te zamelen. Dit werd toegestaan en tevens vroeg hij om een gift van de kerken die tot het Ambt Barneveld behoorden, te weten Barneveld, Garderen, Elspeet en Kootwijk. Ook vroeg hij een gift uit de Ambtskas. Om de kosten zoveel mogelijk te drukken stelde hij aan de Ambtsjonkers voor toestemming te geven „om het oude Pastorijhuis te laten afbreken, en daarvan aan het nieuwe soo veel te laten gebruiken, als sal kunnen geschieden, en het overige ten voordele der nieuwe Pastorij te verkopen. —Om het stuk van de oude kerkhofsmuur mede aan het nieuwe huijs te laten gebruijken—. Om eindelijk het nieuwe huijs op een ander stuk Pastorijland, gelegen op de Weem, naest de kerk aan de zuidoostzijde, te laten opbouwen, en den grond, op welken het oude huijs nu staat, met de daarbij sijnde tuijnen, ten voordele van den Predikanten te Voorthuijsen te mogen verhuren".

Van Eijks verzoeken werden allen ingewilligd en bovendien kreeg hij een bedrag van vijfentwintig Hollandse guldens. Een jaar later op 7 september 1785 werd hem door de jonkers ter voltooiing van de pastorie nog eens 100 gulden toegekend uit de ambtskas en 700 gulden uit de zogenaamde "kerkkas".

Collectes, schenkingen en verkoop van de oude pastorie leverden 5839 gulden op. De totale bouwkosten bedroegen de som van 9159. Men kwam dus nog tekort maar het grootste deel was toch vrij snel bij elkaar gebracht. De tekst op de schildjes boven de voordeur getuigt dan ook van dankbaarheid als ze vermeldt: „Dit huis is gesticht uit liefdegiften, begonnen 11 april, voltooid 1 november 1785".

Bewoners

Negentien predikanten hebben het huis kortere of langere tijd bewoond. Onderstaande opsomming laat zien dat dit varieerde van 2 tot 26 jaar. Jan van Eijk (2 november 1785-12 oktober 1788), Boudewijn Clement (21 juni 1789-20 mei 1798), Petrus A. J. Moerei (4 november 1798-29 november 1818), Lambertus Dibbets (11 juni 1819-21 september 1823), Arnoldus Everwijn (7 maart 1824-13 oktober 1850), Wouter van den fiijtel (5 oktober 1851-30 september 1855), Willem Mense (16 augustus 1857-25 maart 1866), Antonie Verkouw (27 mei 1866-10 oktober 1869), Johannes Riemens (6 februari 1870-16 maart 1873), Hendrik W. van Loon (3 augustus 1873-30 december 1877), Willem Briet (24 maart 1878-27 april 1884), Willem van den Bergh (12 oktober 1884-30 april 1890), Casper A. Lingbeek (11 maart 1894-10 september 1896), Albertus Jonker (15 augustus 1897-4 september 1899), Willem Hoekzema (18 november 19Ci0-21 mei 1918), Jan C. van Apeldoorn (11 oktober 1920-26 november 1925), Willem L. Mulder 19 september 1926-9 oktober 1932), Jan van Amstel (10 mei 1933-22 april 1936), Frederik van Asch (11 oktober 1936-1942), diens weduwe (11 oktober 1936-1 april 1980), zuster Kruithof (11 oktober 1936-11 oktober 1985). Van deze bewoners is dr. Willem van den Bergh wel het meest bekend geworden door de rol die hij speelde tijdens de Doleantie in 1886.

 Ds. Van Asch

 De laatste dominee die de pastorie bewoonde was ds. Van Asch. Deze kwam op 11 oktober 1936 van Wierden naar Voorthuizen. Hij was toen nog ongehuwd en bewoonde de pastorie met zijn moeder en een zieke zuster. Tevens kwam een verpleegster mee Voor de verzorging van de oude moeder en de hulpbehoevende zuster van de dominee. Deze verpleegster, in Voorthuizen bekend als 'zuster Kruithof, heeft bijna een halve eeuw in de pastorie gewoond. Een jaar na zijn komst naar Voorthuizen, op 25 augustus 1937, trad ds. Van Asch in het huwelijk met Johanna Christina Hermanna Kolthof. Hij was toen 56 jaar oud, zijn vrouw was dertien jaar jonger. Slechts twee jaar heeft ds. Van Asch zijn werk in Voorthuizen kunnen doen. Op 14 oktober 1938 werd hem om gezondheidsredenen emeritaat verleend.

Ds. Van Asch bood toen aan, geld beschikbaar te stellen voor de bouw van een nieuwe pastorie voor zijn opvolger onder voorwaarde dat hij en/of zijn vrouw, moeder en zuster levenslang in de oude pastorie mochten blijven wonen. Erg lang heeft hij helaas niet in het oude huis, waaraan hij blijkbaar zeer gehecht was, mogen wonen. Vier jaar later, op 20 september 1942 overleed ds. Van Asch, bijna 61 jaar oud. Zijn vrouw heeft daarna nog 38 jaar in de oude pastorie gewoond. Zij overleed op 1 april 1980 op de leeftijd van 86 jaar. Haar verzorgster, zuster Kruithof, bleef daarna alleen achter in' het grote huis. Het tweehonderdjarig bestaan van de oude pastorie heeft zij niet meer mogen beleven. Drie weken daarvoor, op 11 oktober 1985 overleed zij op 83-jarige leeftijd. Zij had toen 49 jaar in het oude huis gewoond.

Het statige huis met de tuin erom heen vormen samen een fraai historisch dorpsgezicht. Overigens is ook de tuin hard toe aan een grondige  opknapbeurt. Helaas moesten de vijf grote linden die voor het huis stonden enkele jaren geleden gekapt worden omdat zij een gevaar vormd voor de omgeving. In de tuin achter de pastorie kan men nog regelmatig bosuilen horen. Een van oudste bomen is ongetwijfeld de acacia die achter de pastorie staat. Voorzover bekend is dit de dikste acacia in de wijde omgeving. Volgens kenners moet hij rond de tweehonderd jaar oud zijn. Vermoedelijk is deze boom  in dezelfde tijd geplant als de pastorie gebouwd is. Een jaar of twintig geleden wilde men de tuin gebruiken voor woningbouw. Gelukkig heeft men hier vanaf gezien omdat een inventarisatie uitwees dat veel waardevolle bomen zouden moeten verdwijnen. Hopelijk wordt ook de tuin in  de toekomst weer in ere hersteld.

Nieuwe eigenaar

 Verheugend is het dat in de persoon van de heer Schuiteman een nieuwe eigenaar gevonden is die zich in wil zetten om het historisch pand in stand te houden. Als voormalig president-kerkvoogd van de hervormde gemeente weet hij van de zorg die het bezit van zo'n oud huis kunnen geven. Dit heeft hem niet weerhouden om toch eigenaar te worden van dit mooie stukje Voorthuizen. Het zal vele Voorthuizenaren verheugen dat zo nog een herinnering aan het verleden bewaard blijft'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen