De ABP-affaire: een beerput die bijna niemand voor mogelijk had gehouden

Bij het optillen van de deksel in 1983 had niemand het flauwste vermoeden van de stinkende massa die zich daaronder bevond. Het ene onderzoek lokte echter het andere uit. Van steekpenningen stuitte men op mogelijk geknoei met onkostendeclaraties van ABP-medewerkers. Om van de hele subsidiezaak nog maar te zwijgen.

Topje

Dapper begon de overbelaste rechtbank in Maastricht begin 1986 met de processen tegen de hoofdverdachten, het duo Van Z.-M. Nu, ruim een jaar later, blijkt pas het topje van de ijsberg eraf te zijn. M. kreeg alweer een nieuwe dagvaarding in huis. Nu wegens het aannemen van steekpenningen in de vorm van huizen. Een uitspraak in de zaak-Van Z. laat voorlopig nog op zich wachten.
Het Openbaar Ministerie beslist binnenkort over het al dan niet vervolgen van nog eens dertig verdachten: ABP'ers wegens het innen van valse onkostendeclaraties, bouwbedrijven die steekpenningen zouden hebben betaald aan ABP-functionarissen, rechtspersonen en natuurlijke personen die mogelijk bij diezelfde rechtbank terecht zullen moeten staan.
Daarnaast zette de affaire kwaad bloed bij tal van mensen. Er lopen verscheidene civiele schadevergoedingsprocedures, vooral tegen het ABP. Er zijn processen wegens laster en smaad aangekondigd on sommigen overwegen een klacht wegens meineed.

Aparte kamer

Niet alleen de rechtbank in Maastricht krijgt met het ABP-vervolgverhaal te maken. In Den Bosch bereidt een aparte kamer bij het gerechtshof zich voor op het hoger beroep in de zaak-M. De Hoge Raad is druk in de weer met het bezwaarschrift dat M. indiende tegen zijn nieuwe dagvaarding. Op alle fronten duiken magistraten in de hoe langer hoe dikker wordende brei van feiten, verdenkingen en meningen.
De lijst strafzaken op het bureau van de Maastrichtse officier van Justitie mr. H. J. Laumen telt nog 29 verdachten, exclusief M. en Van Z. Onder hen is een aantal ABP'ers, lagere ambtenaren binnen de organisatie, die worden verdacht van knoeien mot onkostondeclaraties. Daarnaast is er bij voorbeeld het Rotterdamse bouwbedrijf Kruithof, dat steekpenningen zou hebben betaald aan M. in ruil voor de financiering door het ABP van bouwprojecten.
De gerechtelijke vooronderzoeken in deze zaken zijn inmiddels bijna allemaal afgesloten. De komende weken moet het Openbaar Ministerie beslissen wat verder met de verdachten gebeurt. Er zijn drie mogelijkheden. De eerste is dat do zaak wordt geseponeerd. Ook kan de officier een schikkingsvoorstel doen, meestal in de vorm van oen boete. Gaat de verdachte hiermee niet akkoord, dan volgt alsnog een rechtszaak. Dagvaarden is de laatste mogelijkheid. Laumen sluit een aantal dagvaardingen niet uit. Welke zaken er worden uitgevist, wil hij echter nog niet zeggen.

Gebeten hond

Naast de strafzaken zijn er de al lopende en nog komende civiele schadevergoedingsprocedures. Met name het ABP blijkt daarbij 'de gebeten hond' te zijn. Curator mr. Stoffels in het faillissement van Sport en Spel BV, de onderneming van tennishallenexploitant A. F. Poot die door toedoen van het ABP failliet zou zijn gegaan, wil twaalf miljoen gulden van het pensioenfonds hebben. Stoffels wacht met het instellen van zijn vordering op het vonnis in de zaak tegen M.
De affaire-Poot was in 1983 de directe aanleiding tot de ABP-affaire. Poot zou aan J. van Z., de zakenvriend van M., geld hebben betaald in ruil voor het bekende 'goede woordje' dat Van Z. vervolgens via M. bij het ABP zou doen voor de financiering van tennishallen die Poot wilde bouwen. Toen Poot zich 'financieel uitgekleed' voelde en weigerde nog meer 'steekpenningen' te betalen, staakte het ABP de financiering en ging Poot failliet.
Poot, inmiddels weer uit de financiële ellende en eigenaar van een leerbedrijf, heeft zelf ook nog een appeltje van 15 miljoen gulden te schillen met-het ABP. „De 12 miljoen die mijn curator vordert, is de boedelschade die Sport en Spel leed door het stopzetten van de financiering door het ABP. Privé ben ik voor 15 miljoen gulden het schip ingegaan", aldus de voormalig tennishallenexploitant  uit Nuenen. Ook hij wacht op het vonnis in de zaak-M. met het definitief instellen van zijn klacht.

Claim

W. Meijer, de zakenman die indertijd de claim van Poot op hel ABP voor een gedeelte overnam, claimt tien miljoen gulden van burgemeester Gruijters van Lelystad, ex-minister van volkshuisvesting. Gruijters bracht drie jaar geleden in opdracht van nu wijlen minister Rietkerk rapport uit over onrechtmatigheden met betrekking tot onroerend-goedtransacties bij het ABP. Daarbij noemde Gruijters Meijer een chanteur, omdat deze van M. geld had willen lospeuteren. Door die betiteling zou Meijer zijn goodwill als zakenman zijn kwijtgeraakt en tot de bedelstaf zijn vervallen.
In eerste instantie ving Meijer bot met zijn claim: de rechtbank in Zwolle vond dat Gruijters een juist oordeel had gegeven en wees de schadeclaim af. Op 19 mei dient bij het gerechtshof in Arnhem de zaak in hoger beroep.
Van de gemeente Nieuwegein kan het ABP op korte termijn een claim van bijna een miljoen gulden tegemoetzien, aldus een woordvoerder van die gemeente. Het ABP zou de verplichting tot de bouw van 120 parkeerplaatsen bij het centrum Cityplaza niet zijn nagekomen.
ABP-woordvoerder Jadoul reageert laconiek op de dreigende vorderingen. „We wachten rustig af totdat de procedures bij de rechtbank worden ingesteld". Volgens de woordvoerder is de organisatie van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds inmiddels dusdanig verbeterd, dat fraudes zoals die in de tijd van M. konden voorkomen, vrijwel niet meer mogelijk zijn. M. was indertijd directeur beleggingen en had in veel zaken vrij spel. In de nieuwe structuur wordt de supervisie over het beleggingenbeleid gespreid over drie directeuren, die ieder een deel beheren. „Solistisch optreden is bijna onmogelijk geworden", aldus Jadoul.

Bemiddelingskosten

Het ABP heeft zelf ook een schadeclaim ingediend. Het fonds vordert ruim vier ton van de Botlerdamse onroerend-goedhandelaar Niels H. omdat deze, volgens het ABP ten onrechte, dit geld inde als provisie bij de verkoop van het Weena-gebouw in Rotterdam. H. verdiende destijds in één dag vijf miljoen gulden aan de verkoop van het gebouw, dat voor 55 miljoen gulden door het ABP werd aangekocht. Daarbij bracht H. het ABP 412.000 gulden 'bemiddelingskosten' in rekening, hoewel hij als verkoper optrad en derhalve geen recht op provisie kon doen gelden. H. werd, als eerste in de serie verdachten in de ABP-zaak, al veroordeeld tot vier maanden voorwaardelijke gevangenisstraf en een boete van 50.000 gulden. Zijn hoger beroep tegen het vonnis dient binnenkort in Den Bosch.
Ook het Openbaar Ministe kreeg de laatste jaren een flinke portie kritiek voor de kiezen, bouwgroep Nelissen-Van Egteren voelt zich door officier van Justitie Laumen beledigd en geschaad. Laumen zou tegen verslaggever tijdens het proces-M. hebben gezegd dat Nelissen-Van Egteren het ABP oneerlijk heeft behandeld door opdrachten niet uit te voeren of daarvoor twee keer te laten betalen. Of rectificatie of een schadevergoeding wordt gevraagd, wordt nog bekeken.
De schijnwerpers in de ABP-affaire zijn voorlopig gericht op vonnis tegen M. De officier eiste vier en een half jaar cel, een ..boete en terugbetaling van ru.. twee ton steekpenningen. M. v.. zich „bedrogen, verbijsterd en aangeslagen". Na ruim acht maanden zittingen is het woord aan de rechtbank. M. heeft al negen maanden in voorlopige hechtenis doorgebracht. Gezien het hoger beroep dat, afhankelijk van het vonnis door het Openbaar Ministerie dan wel M. wordt ingesteld, kan het nog maanden, zo niet jaren duren voor er een definitief rechterlijk oordeel ligt over de schuld of onschuld van de voormalig ABP-topman.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen