Sapke Bruins: Ik wist van niets

,,Ik wist van niets, we praatten nooit over de dienst en over executies", zo verklaarde Sapke maandag tijdens de zevende dag van het proces tegen haar man en Alfred Nauhauser.
,,Hij vertelde nooit wat. Siert heeft ook nooit wat gezegd over de executie van de broers Sleutelberg", zo voegde Sapke daar nog aan toe.
President Kremer geloofde weinig van haar getuigenis: ,,Wist u werkelijk nergens van? Hebben u en uw man toen ook nooit in vertrouwen over dat soort zaken gesproken?", vroeg hij zich af. Sapke antwoordde dat zij pas over de moord op de broers Sleutelberg iets had gehoord, toen Siert zich vorig jaar bij de politie van Breckerfeld moest melden in verband met de voorbereiding van een proces tegen hem en Neuhauser.

Nazi-sumpathieën
Sapke werd na de oorlog door een Nederlandse bijzondere rechtbank veroordeeld tot drie jaar dwangarbeid en tien jaar verlies van stemrecht wegens haar nazi-sympathieën. In tegenstelling tot haar man heeft zij wel een deel van haar straf ondergaan.
Vervolgens ondervroeg prodesident Kremer Sapke Bruins indringend over de nationaliteit van haar en haar man. De vraag of Siert Bruins de Nederlandse dan wel de Duitse nationaliteit bezit bepaalt voor een belangrijk deel de toekomst van de familie Bruins, die nu nog betrekkelijk rustig in Breckerfeld bij Hagen woont. Komt namelijk het Gerechtshof in het Westduitse Hamm tot de slotsom dat Bruins niet de Duitse nationaliteit bezit — hijzelf beweert van wel — maar de Nederlandse dan wacht hem uitlevering naar ons land. Daar zal hij dan worden geconfronteerd met de levenslange gevangenisstraf die hem door een rechtbank in Leeuwarden na de oorlog is opgelegd wegens het neerschieten van enkele Groningse verzetsstrijders en het executeren van de broers Sleutelberg. In de chaotische bevrijdingsdagen vluchtte Siert Bruins vanuit Delfzijl, waar hij twee jaar had dienst gedaan bij de beruchte SD naar Duitsland. Daar kreeg hij een Duits paspoort met de valse naam Siegfried Bruns. Hij vestigde zich in de beginjaren vijftig in Breckerfeld, waar hij een bedrijfje in tuinhekjes begon.

Trouwboekje
„Hoe heet u nu eigenlijk. Bruins of Bruns", vroeg president Kremer plotseling. Sapke: ,,Ik heet Sapke Bruns en mijn meisjesnaam is Scheringa".
Kremer: ,,Dus u verblijft ook in Duitsland onder een valse naam. U bent getrouwd onder de naam Bruins.
Heeft u later uw man niet gevraagd waarom hij zijn naam had veranderd in Bruns? Heeft u hem niet gevraagd of hij soms wat te verbergen had?", vroeg Kremer scherp. „Ik heb de Duitse nationaliteit omdat ik met een Duitser getrouwd ben", antwoordde Sapke. Zij voegde daar nog aan toe dat zij en haar man op een niet nader beschreven „feest" in Groningen van de Duitsers de Duitse nationaliteit hadden gekregen omdat Siert, voor hij zijn baantje bij de SD in Delfzijl kreeg, in dienst was geweest bij de SS.
President Kremer sloot het verhoor van Sapke Bruins af met de constatering dat in het trouwboekje van Siert en Sapke de Nederlandse nationaliteit vermeld heeft gestaan. Dat trouwboekje — Sapke en Siert Bruins trouwden op 3 maart 1945 met elkaar in Appingendam na twee jaar verloofd te zijn geweest — is zoek. Siert Bruins zegt dat hij het heeft verloren tijdens zijn vlucht uit Nederland.
Het proces tegen Siert Bruins en Alfred Neuhauser wordt woensdag aanstaande voortgezet. Vast staat nu al dat de behandeling van de zaak aanzienlijke vertraging zal oplopen en dat pas begin december de uitspraak van het Schwurgericht kan worden verwacht. Omdat veel Nederlandse getuigen niet zijn verschenen zal de rechtbank volgende week woensdag en donderdag via een Nederlandse rechter-commissaris in Groningen een aantal van die getuigen horen.

Rechter wil Nederlandse journalist oproepen

HAGEN — De officier van Justitie in het proces tegen Siert Bruins en Alfred Neuhauser, Klaus Schacht, is van plan om de Nederlandse journalist Ton van Dijk op te roepen om te getuigen. Schacht wil dat doen naar aanleiding van een reportage die Van Dijk vorig jaar maakte voor het weekblad de Haagse Post na de arrestatie van Siert Bruins. In dat artikel komen volgens Schacht voor het proces interessante en voor Bruins en Neuhauser, die er tijdens de lopende zaak in Hagen het zwijgen toedoen, belastende passages voor. Over de moord op de Joodse broers Sleutelberg, een misdrijf waarvoor de twee ex-Nazi's nu terecht moeten staan, zegt Bruins in een gesprek met Van Dijk: ,,Ik heb daar (bij Delfzijl) op wacht gestaan, in de nacht, tot de twee gevangenen een gat gegraven hadden. Ik had alleen mijn pistool bij me, een Walther 6,5 mm. Na een uurtje kwam mijn chef Oberscharführer August Neuhauser terug met twee soldaten. We zaten vlak achter het Duitse front. Toen ben ik een beetje rond gaan lopen en toen moet het gebeurd zijn. Ik weet het niet. Ik neem aan dat ze ,,umgebracht" zijn. Maar wie dat nu gedaan heeft...".

In de Haagse Post van 7 oktober 1978 afgedrukt interview vervolgt Bruins in een mengelmoes van Duits en Nederlands: ,,Ja, en dan bin ich spater gekommen en hab das Loch (gat) wieder zugeschmissen, wohl, obdas dieselben Leute waren oder nicht, ik weet het niet. En dat is alles wat ik darüber sagen kann. Mehr kann ich darüber überhaupt nicht sagen".

Bruins zegt verder over de moord op de Sleutelbergs: ,,Ik zat op een avond met mijn dienstmaat. Piet van der Sluis, op kantoor. We hadden er nog één gedronken toen Neuhauser binnenkwam en zei dat hij nog een opdracht voor mij had. Ik moest die twee (de broers Sleutelberg) uit de gevangenis halen. Dan zijn we in de wagen gestapt en naar het front gereden. We stapten uit en toen zei Neuhauser dat ze neergeschoten zouden worden. Hij pakte twee spaden uit de auto, ik moest op wacht gaan staan en hij ging weg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen