Vlieg eens naar Vriesland, Overisel, Graafschap of New Zeeland

Die volksplanters uit de tweede helft Van de vorige eeuw zullen niet direct gedacht hebben, dat hun gebied - ik beperk me nu even tot Michigan met steden als Grand Rapids, Holland, Kalamazoo en Muskegon en dorpen als Vriesland, Borculo, New Holland en Zeeland - voor Nederlandse toeristen een aantrekkelijk oord zou worden.

Toch is dat het geval, om meer dan één reden. Natuurlijk is het bijzonder aardig, hoe uit deze 19e eeuwse kolonies grote dorpen en steden zijn gegroeid, van wie nog veel inwoners Nederlandse achternamen dragen. Hun kennis van Nederland en de Nederlandse taal is jtrouwens minder groot dan men wellicht Zou denken, maar - zo zei iemand me - hebben de doorsnee Nederlanders zelf dan wel zo'n historisch besef? Nou nee, dat valt ook best tegen, realiseren we ons clan.

Historie

 Terzake echter wie de kans krijgt - en de "centen" vormen tegenwoordig niet eens meer zo'n geweldig groot probleem - moet een reis naar deze staat Michigan zeker niet nalaten. Maar dan moet men wél een beetje afweten van bijv. de kolonisten van een eeuw geleden. Des te meer gaat dan het heden spreken, ook als je staat in zo'n vlek als Drenthe: een kerkje met nog iets eromheen, en een begraafplaats met veel Nederlandse namen. Dat spreekt dan meer aan dan het namaak Hollandse dorp. „Dutch Village" langs Highway 31 vlak bij de stad Holland, Op die tamelijk on-Nederlandse rariteitewerzameling kom ik straks nog terug.

Laten we eerst eens kijken, hoe zo'n reis naar Michigan te doen is, en wat het aantrekkelijkst is. Nou, wat dat laatste betreft: ideaal zou natuurlijk zijn te kunnen logeren bij vrienden of familie, die met hun knotsgrote Oldsmobile of Chrysler u een flink stuk van de staat willen laten zien. Eventuele gecombineerde groepsreizen hebben - en dat geldt niet alleen voor de VS - vaak een nadeel: men wil of moet té veel zien in te weinig tijd.

Zélf doen

Hoeveel leuker is het niet om buiten de officiële schema's en gidsjes om zelf wat rond te scharrelen en dingen te zien of te horen, die de erkende reisgids niet biedt. Mist u dan niet een aantal min of meer verplichte nummers? Allicht, maar wje maalt er nu om een windmolen meer of minder. Die hebben we tenslotte thuis ook nog genoeg bij Kinderdijk en Zaanse Schans.

Maar als familiebezoek uitgesloten is zijn er tal van verzorgde arrangementen of men boekt alleen de vliegreis en pioniert er maar op los. Die reis is niet zo'n groot probleem: het gemakkelijkst is de rechtstreekse vlucht naar Chicago (Illinois). Dat ligt aan gene zijde van het Michiganmeer, maar met met de binnenlandse maatschappij North Central vliegt men - door het tijdsverschil tussen Illinois en Michigan in heel korte tijd - vanaf O'Hare bij Chicago naar de kleinere luchthaven bij Grand Rapids.

Daar valt meteen het regionale chauvinisme op. O'Hare is verschrikkelijk druk en groot en internationaal. Grand Rapids heeft juist een wat gemoedelijker vliegveld. En in de hal staat de tijd nog een beetje stil. Daar hangt namelijk op de plaats van het in openbare gebouwen gebruikelijke portret van de huidige president, niet Jimmy Carter, maar Gerald Ford. En bij Grand Rapids passeren we een Gerald Ford Freeway. En in een lokale VVV-uitgave vinden we de maquette van een Gerald Ford-museum.

Wel, wij waren hem al bijna weer vergeten: Gerald (Jerry) Ford was ooit, nog niet lang geleden, ook president van de USA. En als zo'n man uit je midden afkomstig is, laat je je daarop natuurlijk trots voorstaan. Zó zelfs, dat voor luchtreizigers naar Grand Rapids Ford voornoemd nog altijd de president van de VS is. Een vreemd soort vaderlandslievendheid? We gunnen ze hun genoegen. Ik veronderstel, dat men in Plains nog vele jaren nadat Carter is teruggekeerd naar zijn apenootjes-pellerij, de mond vol zal hebben van pinda's en over „hun" man in het Witte Huis. En waarom ook niet?

Maar goed, niemand kan het dus ontgaan, dat Fofd een ingezetene van Grand Rapids was.

Geref. bolwerk

Wel, deze stad met zijn naaste omgeving heeft wel meer te bieden. Dit „Jeruzalem" van het Gereformeerd protestantisme in de Nieuwe Wereld is een jonge stad en dat is goed te merken: uiteraard hier geen historische gebouwen van eeuwen her: 75 jaar geleden is al volop geschiedenis. Wie - zoals wij op weg naar de Nederlandse auteur Cornelius Hambregtse - bijv. de mijlenlange 28e Straat afrijdt, weet zich volop in Amerika.

Hier de schreeuwende reclames (met name voor de Kentucky Fried Chicken), de drive-in-bioscopen, de enorme winkelcentra als de Woodland Mall (met enorme zaken als Sears & Roebuck en overdekte galerijen, waarbij vergeleken de Haagse Passage een steegje achteraf is), de enorme verkeersdrukte langs de snelwegen (met maximum toegestane snelheid van 60 mijl, zo'n 100 km dus), de kolossale Holiday Inns en andere motels. Ja, dit is Amerika.

Maar zelfs dat drukke, zij het nog altijd „provinciaalse" Grand Rapids heeft ook zijn rustige kanten. Bij Burton Street en Knollcrest bijv. Daar ligt op een heel fraaie campus o.a. het Calvijn Theologisch Seminarium en het Calvijn College, opleidingsinstituten van vooral Christian Reformed signatuur. Niet zo ver vandaar - maar wat is „dichtbij" in dit wijdse land - vindt men enkele aantrekkelijke meren: Reeds Lake en Fisk Lake, met een „Gaslicht dorp" ervóór.

Kerke genoeg

En het stadscentrum is rond de Grandrivier niet eens onaantrekkelijk. Daarbij komt, dat Nederlandse reformatorische toeristen ook op zondag niet verlegen hoeven te zitten omdat ze geen raad weten met hen passende kerkgang. Men kan bijv. kerken bij de Geref. Gemeente (Netherlands Reformed Congretation), waarvan ds. W. C. Lamain voorganger is.

Of bij de min of meer met onze Chr. Geref. Kerken te vergelijken Free Reformed Church met ds. Cornells (Neil) Pronk als leraar. Of bij ds. Benjamin Densel, die de Netherlands Reformed . Church bedient, waar ook nogal eens HervormdtGereformeerde predikanten uit ons land voorgingen, zoals de beide ds. Tukker.

Alleen ds. Lamain houdt naast de beide Engelse diensten ook een Nederlandstalige dienst, maar de predikanten en veel kerkleden spreken (nog) Nederlands en de ontvangst bij allen is heel hartelijk. Wij — dat waren ir. J. van der Graaf, drs. A. Noordegraaf en uw redacteur — ontmoetten heel wat immigranten van een jongere golf dan de afstammelingen der Van Raalte-metgezellen.

Vanuit de Geref. gezindte zijn er ook in onze eeuw, zelfs na de tweede wereldoorlog, nogal wat mensen naar de nieuwe wereld getrokken. Weliswaar togen die veelal eerder naar Canada, maar er zijn er ook in Grand Rapids. Al vertelde ds. Lamain me wel, dat zijn gemeente niet meer een typische immigrantengemeente is, maar een tamelijk veramerikaanste, met alle problemen van dien ook.

Highways

Grand Rapids heeft ook heel wat parken en golf-velden. Er is van alles te vinden, wat een moderne stad zoal heeft. Maar de Nederlandse toerist wil meer zien. Dus hij neemt één der autosnelwegen, zoals de Interstate 96 naar Muskegon, of de andere kant op naar Lansing en Detroit, de 196 naar Holland en de 131 naar Kalamazoo. Hij tracht goed op de afslagen en opmerkelijke invoegstroken te letten, want wie zo'n afslag mist kan vele mijlen voort zonder de kans te keren. En wie een fout begaat heeft — zoals wij enkele malen mochten merken — in ijltempo een barse sheriff met een echte ster op zijn borst en twee pistolen in de holster achter zich aan.

Maar komaan, wij toeren eerst richting Holland, aan het meer. Eén der echt historische plaatsen van Van Raalte. Men kan trouwens naast die snelweg ook andere, aantrekkelijker, wegen nemen: door de al genoemde plaatsjes als Drenthe, Graafschap, Vriesland, Overisel e.d. via het wat grotere Zeeland. De stad Holland is een bijzonder geliefde strandplaats met duinen, een breed zandstrand, een meer achter het Michiganmeer, watersport, een wandelpier en mooi zwemwater. Maar ook met — na enkele zogeheten „donderstormen" die wij meemaakten — een kolkende binnenzee en massa's aangespoeld wrakhout.

Netherlands Museum

In Holland zelf kan men de oude kerk van Van Raaltes tijd bezoeken: de Christian Reformed Church in de Negende straat. Men vindt er het Hope College waar o.a. predikanten van de Hervormde Kerk van de VS hun opleiding krijgen. En natuurlijk brengen we een bezoek aan „de" Nederlandse attracties: museum, Dutch Village, begraafplaats van Van Raalte, Windmoleneiland, klompenfabriek en tulpenbollenvelden van de firma Veldheer.

Ik moet zeggen, dat dat Netherlands Museum in Holland me nogal tegenviel. Het is een oud groot huis op de hoek van de Twaalfde Straat en Central Avenue.

Men vindt er wel Volendammer en Zeeuwse stijlkamers, een diorama van ds. A. C. van Raalte op het moment dat hij in 1847 de plek aanwijst, waar zijn volgelingen zich zullen vestigen, men ziet een oude Statenbijbel, er staat een Friese sjees, er zijn mooie handgemaakte glazen modellen van bekende Nederlandse kerken, er is veel Delfts blauw en ander spul, dat — ook in de bijbehoren de souvenirwinkel — als „typisch Hollands" wordt gepresenteerd, en er zijn zelfs wat herinneringen aan de Nederlandse koloniën in Oost- en West-Indië.

Hollands Dorp

Wie het,,Hollandse Dorp" bezichtigt, krijgt niet direct de indruk, in Nederland te zijn. Het is een allegaartje van ophaalbruggetjes, een metershoge te beklimmen klomp, idem een reuzen-ooievaar, men vindt er een goed nagebootste boerderij, de hoogbejaarde klompenmaker oefent zijn nobel ambacht uit, er zwiert een Hollandse (?) zweefmolen, het knaapje houdt nog altijd zijn vinger in' het gat van de doorsijpelende dijk, Volendam is erg kleinschalig aanwezig en het oud-Hollandse restaurant bevat oude Neerlandse spreuken en wijsheden.

Maar het in een gekke combinatie van klederdrachten gestoken personeel blijkt geen Nederlands (meer) te spreken. En als wij zeggen, dat we uit Holland komen, denken ze, dat we uit die nabij gelegen stad in Michigan stammen. Kortom: een leuke herinnering, maar meer legende dan werkelijkheid. Het dorpje Graafschap is in zekere zin echter, al lijkt de kerk niet op onze zadeldak- of andere kerkjes.

Maar de bollenvelden, de windmolen en graven van de Van Raaltes zijn wel echt. Des temeer verbaasde het me, dat er niet een groter en meeromvattend Nederlands Museum is in deze streek. Als de huidige De Witts, Hoekema's en Vanderbyls er zelf niet meer voor voelen omdat de herinnering aan opa en oudtante vervaagd is, zou wellicht de Nederlandse ambassade hier een culturele taak hebben. Nu is er natuurlijk wel het een en ander te vinden over deze trek van Van Raalte en anderen.

Maar dat bevindt zich meer in archieven: van de Christian Reformed Church, van Calvin College en Seminary, van kerkgebouwen als dat aan de Negende Straat in Holland, nu bediend door ds. Jacob Hasper.

Zilvermeer

Maar al met al is ook Holland uw bezoek zeker waard. Dat geldt trouwens voor de hele staat Michigan, die veel afwisselend natuurschoon heeft te bieden. Het oude prairie- en Indianen-gebied heeft veel fraaie meren en bossen en stranden. Wij amuseerden ons o.a. kostelijk aan het Zilvermeer en in de Zilverduinen. Dit prachtige natuurgebied ligt, vanuit Grand Rapids, een eind voorbij Muskegon en Whitehall.

Je rijdt door een af en toe op de Betuwse boomgaarden lijkend landschap langs tot de jongens-verbeelding sprekende namen van meren en rivieren als Witte Rivier, Steenmeer, Steenkreek e.d. En inderdaad: de indianenverhalen van !7Kari May spelen ten dele hier, bijv. „De schat aan het Zilvermeer". Eén der mooiste vormen van ontspanning is een tocht met de „duinscooters" door deze woeste zandmassa's met machtige vergezichten.

Dat zijn een soort race-auto's voor groepjes van wel tien personen, die overeenkomstig de woeste natuur op woeste wijze door de duinen, over het strand en De kerk, die door ds. Albertus C. van Raalte in Holland werd gesticht. Het nu mooi gerestaureerde bedehuis van de Christian Reformed Church aan de Negende Straat heeft als voorganger ds. Jacob Hasper. half in het water voortstormen. De pret is zo groot, dat je de angst vergeet ondanks het halsbrekende gedoe van de ervaren duinrijders. Ik zie het op onze blanke toppen nog niet snel gebeuren, al hebben wij op het circuit van Zandvoort en meer onbeschaafde en gevaarlijker variant.

In elk geval: de elementen van een geslaagde vakantie zijn in Michigan volop aanwezig: water, woud, winden ook. Ik noemde al de plots opstekende „donderstormen", die zeer gevaarlijk zijn; zo zelfs dat radio en tv in ons hotel zeer regelmatig waarschuwingen uitzonden en de wegen van de storm aanwezen. De dagbladen meldden regelmatig vrij aanzienlijke schades en we zagen bij Holland heel wat spullen voor strandjutters en souvenirjagers....

Chicago

Ondertussen kon ik slechts een paar zaken aanstippen uit het westen van Michigan, één der staten (met Illinois en Indiana) van Amerika's Midden-Westen. Men kan zo'n vakantiereis natuurlijk met van alles combineren.

Wij waren, om wat te noemen, nog een paar dagen in één van Amerika's misdadigste steden: Chicago in, Illinois, aan de overzijde" van het Michigan meer. Na New York is ook dit een imponerende stad met haar waanzinnig hoge wolkenkrabbers, o.a. van het supermarktenconcern Sears-Roebuck. Die telt 110 verdiepingen, is meer dan 400 meter hoog, staat op negen pilaren, kwam in 1974 gereed en geldt als 's werelds hoogste gebouw.

Chicago is een stadswandeling waard, maar liever niet bij avond. Nog altijd geldt, dat de maffia er zich laat gelden en dat het er niet zó veilig is als de ratten uit hun holen komen. Maar verder: mooie boottochten over de Chicago Rivier en langs het strand, oude en nieuwe musea, een grote vuurtoren, een Bahai-tempel, het beroemde Wrigley-gebouw, een grote dierentuin, het Adler-planetarium, Calder-beeldhouwwerken en een watertoren als een kruising van moskee en middeleeuwse burcht.

Maar meer dan een paar dagen is de' stad ook weer niet waard; die kunt u dan beter gebruiken voor een vluchtonderbreking in het Canadese Montreal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen