"Eerst Iraniër, daarna pas jood"

Het kantoor van Davidian bevindt zich in de bruisende Armeense wijk Villa, onder de rook van een enorme kerk. De opvallendste winkel in de wijk is de Christmas Shop, die het hele jaar door kerstcuriosa verkoopt. De Armeniërs maken geen geheim van hun geloof want alle winkels hangen vol met kruisen, schilderijen met Jezus en Maria en afbeeldingen van Armeense heiligen.

Ook zie je overal foto's van imam Khomeini hangen. Davidian: "Wij zijn vrij om Khomeini aan de muur te hangen, we doen dat niet om te slijmen. Hij heeft altijd verkondigd dat de minderheden het goed zullen hebben in de islamitische republiek, en dat klopt. Iran is geen Irak, waar je al in de gevangenis belandt als je geen prent van Saddam Hussein in je huis hebt. Irans integriteit is ons grootste belang. Alle christelijke minderheid volgen, net als alle Armeniërs in het Midden-Oosten, het principe van positieve neutraliteit. Maar tijdens de islamitische revolutie vochten wij zij aan zij met het Iraanse volk tegen het regime van de sjah, net als in de oorlog tegen Irak. En veel Armeniërs hebben meegevochten in de oorlog met Irak, er zijn zelfs Armeense martelaren. Daardoor hebben we veel waardering gekregen van onze islamitische landgenoten."

Joodse kandidaat

Mozes Baba is een bekend figuur in de joodse wijk van Teheran. Nog voor je goed en wel voet hebt gezet in zijn stoffige antiekzaak, word je bedolven onder een stortvloed van woorden, Perzische en Hebreeuwse manuscripten, waterpijpen en andere oriëntaalse curiosa: "Jullie moeten beslist wat kopen, Christiana Amanpour van CNN heeft hier vanmorgen ook een prachtig tapijt gekocht."

Mozes Baba gaat vandaag stemmen op Manushehr Eliasi, een van de joodse kandidaten voor het Iraanse parlement. De circa 25.000 joden in Iran zijn, net als de Armeniërs, fervente aanhangers van president Khatami. Zijn boodschap van liefde en religieuze tolerantie slaat aan bij de minderheden in Iran.

Een halfjaar geleden was Mozes Baba beduidend minder opgewekt. In Teheran en Isfahan waren dertien joden opgepakt wegens spionage voor Israël en de Verenigde Staten, Baba kende ze allemaal. In Iran staat de doodstraf op spionage en in de joodse gemeenschap werd gevreesd voor het leven van de Dertien, zoals ze werden genoemd. Volgens de antiekhandelaar was het een complot van ultraorthodoxe elementen in de regering. De arrestatie veroorzaakte wereldwijde protesten en de schuld kwam bij president Khatami te liggen, precies wat zijn politieke tegenstanders wilden. De Dertien waren vooral leraren bijbels Hebreeuws en hun armetierige schooltjes in Teheran en Isfahan wekten niet de indruk broeinesten voor spionage te zijn.

Inmiddels zijn de eerste drie vrijgelaten wegens gebrek aan bewijs en Mozes Baba heeft goede hoop dat de rest volgt. "Ik weet zeker dat Khatami er alles aan zal doen om ze vrij te krijgen, hij is goed voor de joden."

Kerkgang

Volgens psychiater Davidian genieten de 120.000 Armeniërs in Iran net als de joden volkomen godsdienstvrijheid. In de Armeense clubs hoeven de vrouwen geen sluiers te dragen, bij de Armeense sportvereniging Ararat sporten jongens en meisjes gemengd. Ook kunnen de Armeniërs, net als de Joden, alcohol nuttigen, zolang dat maar niet in het openbaar gebeurt. Officieel is alcohol niet te koop in Iran, maar op de zwarte markt kun je ongelimiteerd bier uit Turkije en wodka uit Azerbeidzjan kopen.

Dr. Davidian: "Zondag is hier een gewone werkdag, dat levert nog wel eens problemen op voor de kerkgang. Onze patriarch heeft nu voorgesteld dat we onze diensten net als de moslims op vrijdag houden, dan is dat probleem ook opgelost." Gemengde huwelijken met moslims komen zelden of nooit voor. Davidian: "Dan moet een Armeniër moslim worden en dat wil niemand, hoezeer we ook van onze islamitische broeders houden."

De Joodse gemeenschap in Iran heeft het minder makkelijk dan de Armeniërs. Tijdens de islamitische revolutie vluchtten 40.000 joden naar de Verenigde Staten en Israël. Iedere Iraanse jood heeft wel een familielid in Israël en telefonisch contact met dat land is mogelijk. Vooral de jongeren leren modern Hebreeuws en maken er geen geheim van ooit naar Israël te willen emigreren. Mede daarom rijst bij de Iraanse autoriteiten al snel het vermoeden van spionage voor aarstsvijand Israël.

Maar los van het proces tegen de Dertien zijn de meeste Iraanse joden tevreden. De zestig synagoges in het land worden druk bezocht, er zijn kosjere slagers en speciale scholen voor joods-religieus onderwijs. Het is de laatste joodse gemeenschap in het Midden-Oosten. In Egypte, Syrië en Irak leven bij elkaar amper nog 2000 joden.

Mozes Baba: "Wij wonen hier sinds de tijd van koningin Esther, het zou triest zijn als de laatste joodse gemeenschap van het Midden-Oosten zou verdwijnen. De talmoed is hier geschreven, Iran is de bakermat van de joodse beschaving. Toch voelen we ons in de eerste plaats Iraniërs, daarna pas joden. Willen jullie nu echt geen tapijt van me kopen? Ik maak een speciale prijs voor Nederlanders, want ik houd van koningin Beatrix."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen