VS gevangen in het Rio-schip

Het pluche van het RAI-congrescentrum zat goed en de air-conditioning werkte perfect, afgelopen zaterdag. Tot in de late namiddag hielden de enkele honderden congresgangers het daar dan ook prima uit. Ze kregen er nauwelijks genoeg van om minister Alders te voorzien van goede adviezen voor hij met zijn collega Pronk en aanvoerder Lubbers afreist naar de Earth Summit of Aarde Top, die volgende maand in Rio de Janeiro in Brazilië gehouden zal worden. Onderwerp van discussie: de verschillende verdragen die in Rio ondertekend moeten worden.

Het Platform Brazilië, zo'n vijftigtal organisaties van verschillend pluimage, hield generale repetitie. Zo'n "Nationaal congres over Milieu en Ontwikkeling" ter voorbereiding op het congres over milieu en ontwikkeling van de Verenigde Naties, de Unced in Rio, is kennelijk niet elk land gegeven. Een van de deelnemers was vanuit Londen overgekomen om Alders in een vurig pleidooi te smeken toch vooral het klimaatverdrag niet te tekenen. Zijn vaderland zou er schuldig aan zijn dat er nu een verdrag op tafel ligt dat de Verenigde Staten ook kunnen ondertekenen. Er staan toch geen harde afspraken in over het terugdringen van de uitstoot van kooldioxyde, dat voor een versterking van het natuurlijke broeikaseffect zorgt.

Alders denkt daar heel anders over. „Een paar maanden geleden dachten we dat we de VS er nooit bij zouden krijgen. Nu zitten ze, verantwoordelijk voor 25, 26 procent van de totale kooldioxyde-uitstoot, wel aan boord. We hebben nu de kans om het verdrag verder te verscherpen. We kunnen proberen er een protocol aan toe te voegen. Nu we ze aan boord hebben, kunnen ze niet meer ontkomen".

Bevolkingspolitiek

De congresgangers hielden zaterdag onder meer de voorlopige tekst van het "Handvest voor de aarde" tegen het licht. Ook dat wordt in Rio ondertekend. Door veel waarnemers worden de schone voornemens nu al als gebakken lucht gezien, maar officieel moet het Handvest een „moreel bindend document" worden dat uitgangspunten bevat voor het programma voor duurzame ontwikkeling in de komende tientallen jaren: Agenda 21. „Dat kan niet zonder een goede bevolkingspolitiek", redeneerde een van de deelnemers.

Het handvest besteedt daar nauwelijks aandacht aan. Of Alders er nu in Rio, te midden van minimaal zestig staatshoofden en regeringsleiders, maar voor wil zorgen dat er minstens in de tekst wordt opgenomen dat landen „een bevolkingsbeleid bevorderen waarbij alle burgers toegang hebben tot informatie over gezinsplanning". Ook dat zal de Nederlandse milieuminister niet doen. „We gaan die discussie niet heropenen. Anders zouden we wel eens heel lang in Rio kunnen zitten. Er zijn daar meer afgevaardigden dan alleen die van de Heilige Stoel".

De minister zal de afgevaardigden uit de ontwikkelingslanden wel hebben bedoeld. En die laten zich de kaas, als ze die al hebben, niet van het brood eten. Mevrouw Maneka Gandhi, voormalig minister van milieuzaken van India en uitgenodigd spreker, liet daar zaterdag geen misverstand over bestaan. „Chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk's) schadelijk voor de ozonlaag? Tien jaar nadat bekend werd dat cfk's de ozonlaag aantasten, verkocht het westen de techniek om die stoffen te kunnen maken aan India. Moet ik nu tegen mijn landgenoten zeggen: Doe maar dicht die fabrieken en gooi maar weg die koelkasten want ze zijn gevaarlijk voor het milieu? Wij willen geld voor onderzoek en ontwikkeling voor vervangende stoffen".

Nauwelijks

Evenals zoveel anderen in Noord en Zuid heeft mevrouw Gandhi weinig verwachting van 'Rio'. „De problemen van ontwikkeling blijken een heel lage plaats op de agenda gekregen te hebben. Veel inspanning lijkt zich te concentreren op onderwerpen die vooral de ontwikkelde landen aangaan". Ook Gandhi hekelde het feit dat er voor de beperking van de uitstoot van broeikasgassen een akkoord op tafel ligt „dat het probleem nauwlijks aanroert".

Op Nederlandse bodem zal ze wat dat laatste betreft niet worden tegengesproken. De Europese Gemeenschap heeft als doelstelling een stabilisatie van de kooldioxyde-uitstoot in het jaar 2000 op het niveau van 1990. Nederland gaat nog een stapje verder met een reductie van minstens 3 procent. Dat West-Europa het daarmee goed doet, is te veel gezegd. Lucas Reijnders had zaterdag nog wel wat andere getallen paraat.

„Een stabilisatie van de C0²-uitstoot", aldus de hoogleraar milieukunde, „wil niet zeggen een stabilisatie van de toename van de temperatuur. Die blijft dan nog in hetzelfde tempo van 0,2 tot 0,3 graad per tien jaar toenemen. Wil je naar stabilisatie van de temperatuur, dan moet je met de C0²-uitstoot 80, 90 procent naar beneden. Voorlopig zit Europa nog op een stijging van 7 procent. Hoe breien we dat recht?"

Energieheffing

„Dan komen de heffingen naar voren", stelt Reijnders. „Die zijn hard nodig". Als de Verenigde Staten en Japan ook mee doen, wil de Europese Gemeenschap wel een zogenaamde ecotax invoeren, die tussen nu en het jaar 2000 zal oplopen van 3 tot 10 dollar per vat ruwe olie. „Ronduit schandalig", vindt Reijnders de eis ten opzichte van Japan. „Die hebben al het dubbele uitgegeven op energiegebied. Daar moeten we ons voor schamen".

Voor de Verenigde Staten heeft de milieuhoogleraar een regeling achter de hand. Het Europese bedrijfsleven hoeft niet te lijden onder het feit dat de Amerikanen geen ecotax zouden hebben. „Een heffingssysteem op energie-intensieve produicten uit de VS, is hier de oplossing. Het heeft me zeer verbaasd dat de Europese Gemeenschap daar niet opgekomen is".

Erfgoed

Nederlandse hoogleraren hadden zaterdag meer goede ideeën. Dr. B. Goudzwaard pleitte ervoor om in het Handvest delen van de aarde, zoals de nog resterende tropische regenwouden en de zoetwatergebieden, op te nemen als „gemeenschappelijk erfgoed van de mensheid".

Wat te doen als de bepalingen van het Handvest worden geschonden, zo vroeg Goudzwaard zich af. „Geen verdrag is die naairi waard, als geen beroepsmogelijkheid is voorzien wanneer de bepalingen van het verdrag worden geschonden. Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag wordt nergens genoemd terwijl dat hier goed als hof van appèl zou kunnen worden aangewezen. De preventieve werking van het Handvest neemt daardoor al bij voorbaat toe".

Van de manier waarop het Handvest met duurzame ontwikkeling omgaat, heeft Goudzwaard niet zo'n hoge dunk. „Het lijkt in dit concept nog het meest op een anker dat over de grond sleept. Economische groei en duurzame ontwikkeling worden zelfs als doelstellingen in alle landen naast elkaar gesteld. Milieubescherming als integraal bestanddeel van het ontwikkelingsproces klinkt mooi, maar het betekent tegelijk dat van milieubescherming als afzonderlijke invalshoek geen sprake zal zijn. Dit concept legt het primaat bij het voortbestaan van een soort tunnelsamenleving met een voortgezette materiële expansie, alleen op het vlak van de bevolkingsaanwas worden de remmen aangezet".

Reserve-aarde

Mocht het, ondanks alle goede bedoelingen, volgende maand in Rio de Janeiro toch op een mislukking uitlopen, dan heeft de Nederlandse milieubeweging, dank zij Lubbers, altijd nog een reserve-aarde. De eveneens aanwezige minister-president Lubbers kreeg naast een appel ook een mooie, opblaasbare wereldbol aangeboden maar verliet even later de zaal zonder dat cadeautje. Zou Lubbers Rio toch maar gebakken lucht vinden?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen