Antieke schouw op maat gemaakt

"Vuur is er altijd geweest, als warmtebron in huis. Mensen maakten ooit in hun woningen met gesprokkeld hout binnen een rondje van stenen de 'kachel aan'. Een gat in het dak, dat met een luikje werd afgeschermd, diende om de rook te laten ontsnappen", zegt Ans Geel. Ze studeerde bouwkunde en liep stage bij een bedrijf met haarden. Daar ontstond meer dan 25 jaar geleden de liefde voor open vuur en alles wat daaromheen hoort. "Vuur heeft een speciale aantrekkingskracht, het blijft boeien", zegt Ans. "We bouwen ook gas- en elektrische sfeerhaarden, tot en met een complete afstandsbediening, maar een antieke schouw rond een open vuur blijft voor mij het neusje van de zalm."

Aan de muur tegenover ons hangt een opvallend schilderij. Een door vader Geels geschilderd uitzicht over de daken in Parijs. Je ziet vooral schoorstenen. "Schoorstenen zijn een verhaal op zich. In Nederland zijn de schoorstenen kort. Moet je in Engeland rondkijken, daar weten ze tenminste hoe een schoorsteen gebouwd moet worden. Hoe hoger de schoorsteen, hoe beter de haard trekt. Nee, het is niet zozeer brandveiliger, maar je hebt gewoon in kortere tijd een goed vuur."

Juweeltjes

De geschiedenis van de schouw reikt terug tot in de Middeleeuwen. "In eerste instantie waren schouwen niet meer dan bescherming rond de vuurhaard. Daar heb je in Engeland nog prachtige voorbeelden van. Pas later werd de schouw gezien als een ornament. Hoe groter het huis, hoe monumentaler de ombouw van de open haard kun je wel zeggen. Langs de Loire zie je juweeltjes." Ans gaat in gedachten graag terug. Gewapend met haar fototoestel haalde ze daar het onderste uit de kan. "Meestal mag ik alles fotograferen, als ik uitleg wat mijn vak is."

Dat de aandacht voor antieke schouwen groot is, bewijzen talloze advertenties in toonaangevende woonbladen. Schouwen zijn te kust en te keur te koop. Toch is AG Afbouw een van de weinige bedrijven in Nederland die een antieke schouw op maat maakt in een modern interieur. "De meeste bedrijven plaatsen alleen hun eigen schouwen. Wij niet. Soms komen mensen met een schouw die ze ergens in Frankrijk voor een habbekrats of juist heel veel geld hebben gekocht. Prachtig toch, dat is voor ons geen punt."

"Het probleem is dat antieke schouwen om rookkanalen stonden die soms wel 60 centimeter binnendiameter hadden", zegt Ans Geels. "Dat leverde een vuur op van groot formaat. De moderne rookkanalen zijn niet groter dan 20 centimeter, dat betekent dus dat je aanpassingen maakt die bovendien brandveilig moeten zijn. De grootte van het rookkanaal bepaalt de maximale stookopening. De kunst is natuurlijk om de schouw zo veel mogelijk te laten voor wat hij is. We werken dan ook uitsluitend met oude materialen."

Extra muurtje

Een aantal schouwen in de bescheiden, maar mooie toonkamer van het bedrijf illustreert hoe dat kan. De rookopening van de schouw is verkleind met onopvallende kunstgrepen. Een drempel van oud marmer in de kleur van de schouw, een subtiel ingebouwde rand van oude tegels.

Ans bouwt geen schouw in voor ze de mensen een beetje kent. "In de loop van de jaren leer je hoe belangrijk het is. Een schouw moet in een interieur passen, en zo niet, dan kun je 'm beter niet inbouwen. Een monumentale schouw in een te kleine moderne kamer is geen gezicht. Stap voor stap overleg je wat de klant wil en wat van onze kant de mogelijkheden zijn. Sommige mensen komen hier en beginnen meteen te vragen hoe wij werken. Dan merk je dat ze uiteindelijk liever zelf klussen. Prima, daar wil ik best advies ingeven."

Een schouw inbouwen kost tijd en geld. Je moet toch aan bedragen denken vanaf 4000 gulden. Niet alleen maakt Ans een tekening, er zijn soms veel meer aanpassingen nodig dan alleen het plaatsen van een schouw en het verkleinen van een rookopening.

"Als mensen voor 2000 gulden een oude schouw op de kop hebben getikt, is het slikken. Soms is de schouw te breed en te hoog en moet je hem verkleinen. Als dat ten koste gaat van de schouw, kun je het soms beter laten. Ik wil daarom altijd weten wat mensen willen en als het even kan, hun huis zien. Je ziet bijvoorbeeld dat in veel nieuwbouwwoningen het rookkanaal in het midden van de kamer is, tegenover de deur. Dan willen mensen links hun zitgedeelte en rechts de eettafel. De open haard hoort dan nergens bij. In dat geval adviseer ik de haard iets uit te bouwen en een slag te draaien, zodat het vuur het zitgedeelte verwarmt. Je komt uiteindelijk maar een paar centimeter verder de kamer in en bovendien ontstaat aan de achterkant van de uitbouw een extra muurtje waartegen een kast past. Een oplossing waar mensen zelf niet opkomen."

Kolenkachel

De ervaring gaf Ans overigens kijk op het hele interieur. "Dat is de charme van je werk. Je komt bij mensen thuis en als ze zien hoe mooi een schouw rond een open vuur is, zijn ze bereid hun hele interieur erop aan te passen. Het is leuk om naar een harmonisch geheel te zoeken. Soms is het gewoon een kwestie van meubelen anders neerzetten."

De mooiste antieke schouwen komen uit het begin van de vorige eeuw. "Oude herenhuizen hadden kamers en suite, met schuifdeuren. Meestal had je twee schuine schoorstenen met marmeren schouwen. In Amsterdam zie je daar nog veel prachtige voorbeelden van. Je kreeg een tijd dat alles eruit gesloopt werd. Na 1924 kwam de kolenkachel en daarna de gashaard. Gelukkig is het aanbod van antieke schouwen behoorlijk groot."

AG Afbouw werkt nauw samen met de firma Achterhuis in Udenhout, waar zo'n 250 antieke schouwen staan. "Veel schouwen zijn van wit of zwart marmer, maar uit Portugal en Frankrijk komen ook veel schouwen van zandsteen."

Antiek is mooi, maar vrijwel alle modellen zijn voor degenen die daar minder belang aan hechten zowel in marmer als in zandsteen nieuw verkrijgbaar. "Wij verkopen de illusie", lacht Ans. "Als de schouw is geplaatst, moet voor de klant de illusie werkelijkheid zijn. Het is fantastisch om dat samen met de mensen hier voor elkaar te krijgen. Als je bijna 25 jaar samenwerkt, heb je aan een half woord genoeg. De jongens weten precies wat ik bedoel. Desnoods bouw ik een open haard via de telefoon. Met mijn eigen team. Zonder mijn collega's zou ik het niet tot zo'n goed resultaat brengen."

AG Afbouw Sfeerhaarden, Waalwijk. Tel.: 0416-563081.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen