Historisch hoekje

(18)

Notaris- en burgemeestershuis

In het Kohier der Verpondingen van Dirksland van 1751 wordt deze ComeUs van der Valk voor het eerst als eigenaar van het huis op de hoek van de Molendijk tegenover de Voorstraat genoemd. Het ziet het er naar uit dat Comelis van der Valk het huis na het vertrek van Comehs Dusart eerst van hem heeft gehuurd en het rond 1750 heeft gekocht. Het burgermeestershuis annex secretarie van Melissant bleef verder in het bezit van de familie Van der Valk tot en met achterkleinzoon Comeüs van der Valk, die ongehuwd bleef en in 1834 kinderloos stierf.

Waar kwamen de nieuwe bewoners in 1742 vandaan? Basisgegevens zijn te vinden in 'Het feijne kwartier' in Dirksland, waar het genealogisch streekarchief van Goeree-Overflakkee is gevestigd. Dankzij meneer Zaaijer, onze man in Den Haag, en de heer Van der Waag van het Streekarchief Voome-Putten en Rozenburg weten we iets extra's van de Van der Valken, die zich in 1701 vanuit Brielle in Herkingen vestigden.

Vier keer Comelis

Omdat de ene Comelis van der Valk de andere opvolgde zijn de vier Comelissen, die tussen 1742 en 1834 onder meer het ambt van notaris, secretaris en burgemeester vervulden, soms moeilijk uit elkaar te houden. Voor het gemak gaan we de heren Comelis van der Valk, die in verband met hun functie in het huis op de Heul hebben gewoond, nummeren van 1 t/m 4.

Comelis van der Valk 1

leefde van 1697-1753

Comelis van der Valk 2 1719-1783

Comelis van der Valk 3 1759-1802

Comehs van der Valk 4 1786-1834

Via Herkingen

In 1687 kwam in Brielle een zekere Comelis Claesz van der Valk, aangekomen van Maasluis, voor de eerste keer aan het Heilig Avondmaal van de Hervormde Gemeente. Comelis Claesz was meesterscheepstimmerman en kocht een scheepstimmerwerf met huis en erf gelegen aan de Oostzijde van de Nieuwstraat in Brielle. Hij was poorter van de stad. Na het overlijden van zijn eerste vrouw Bastiaantje Jans hertrouwde hij met de Brielse Johanna Buijs. Bij zijn eerste vrouw had deze Van der Valk een dochter Rachel en een zoon Jan. Uit zijn huwelijk met Johanna Buijs werd een zoon Comelis geboren, die op 6 januari 1697 in de grote kerk in Brielle werd gedoopt. Hij verkocht zijn scheepstimmerbedrijf in 1699 en kocht een huis met erf aan de westzijde van het Noordeinde tegenover de Franse kerk. Wat Comelis Claesz na verkoop van zijn bedrijf voor de kost deed is ons niet bekend. Zijn vaardigheden waren in eU geval toereikend voor het schoolmeesterschap. In 1701 werd hij schoolmeester in Herkingen. Een akte van de Nederlands Hervormde Kerk te Herkingen meldt: Aan meldt: Aangekomen te Herkingen dd 30 december 1701 Comehs Claesz Valk, schoolmeester, met zijn vrouw Anna Buis en kinderen Rachel (13 jaar). Jan (10 jaar) en Comelis (5 jaar), met attestatie van Brielle. Begin maart 1702 verkocht "ComeUs Claesz de Valck schoolmeester te Herkingen" zijn huis in Brielle.

Overgang

Het moet voor de famiUe Van der Valk een grote overgang zijn geweest van Brielle naar Herkingen. Herkingen was rond 1700 een klein, arm dorpje dat nauwelijks bekomen was van de Grote Vloed van 1682, die de dijken emstig beschadigd had en de polders vol water had gezet. Volgens de geschiedschrijving van Hendrik van Dam was door de grote vloed ook het veermanshuisje ten dele weggespoeld "terwijl andere dijkhuizen die omtrent den molen staan, zijn ingestort en veel beschadigd".

Een origineel kerkgebouw had Herkingen toen al niet meer. Dat was bij eerdere overstromingen in de Grevelingen verdwenen. De openbare godsdienst werd in Herkingen van 1695 tot 1705 uitgeoefend in een kleine schuur aan de Kaaidijk. Al slaagde de Hervormde Gemeente er in een ruimere schuur aan te schaffen, een nieuw kerkgebouw kwam er pas in 1788. De belangrijkste bron van bestaan was de landbouw (graan en meekrap). Daarnaast verdiende men in Herkingen de kost met het vangen van vis en het rapen van mossels, oesters en alikmiken.

Schoolmeester met korenmolen

Rond 1700 zal het aantal inwoners van Herkingen tussen de 100 en 150 hebben gelegen en van het schoolgaan van toen moeten we ons niet te veel voorstellen. In die tijd op het platteland gebeurde het schoolgaan voomameUjk in de winter en dan nog maar een aantal uren per dag. De schoolmeester hield zeker tijd over voor andere activiteiten. Als een van de weinigen die konden lezen en schrijven zal hij genoeg bijbaantjes hebben kunnen krijgen. Op 14 juni 1712 kocht ComeUs van der Valk, de schoolmeester, van Tannetje Noorthoeve via haar zoon Jan de Bruijne de windkorenmolen van Herkingen. Het aankoopbedrag is helaas niet leesbaar vanwege beschadiging van de koopakte. Opknappen en onderhoud van de molen was voor de scheepstimmerman natuurlijk geen probleem. Óp 11 december 1731 werd de molen door zijn zoon Comelis van der Valk voor f 1300,­ verkocht aan de eigenaar van de Dirkslandse korenmolen 'Het Fortuin'.

De schoolmeester en zijn vrouw maakten het maatschappelijk succes van hun kinderen niet meer mee. Bij de doop van Come­ Us Jansz van der Valk in 1717 ontbrak de vernoemde grootvader bij de doopgetuigen. Zijn vrouw Johanna Buijs was nog wel present. Johanna Buijs was er niet meer toen in 1719 Comelis, de zoon van onze ComeUs van der Valk 1, werd gedoopt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen