Aanpassing aan de cultuur

Hier komen we bij meer onzichtbare krachten die het Schriftgezag veel schade aandoen. Eén daarvan is de visie op de cultuur.

De moderne mens is zich enorm bewust van zijn eigen culturele context. Hij beseft dat hij leeft in een westerse samenleving met een eigen geschiedenis met eigen waarden. Deze bewustwording heeft ertoe geleid dat de verschillen tussen mensen uit andere culturen en tijden als groter worden ervaren dan vroeger. Je kunt deze houding herkennen aan uitspraken als: ‘Dat is niet meer van deze tijd’, ‘We leven toch nu’, ‘Je moet jezelf zijn’, ‘Toen dachten de mensen nog zo’.

Het gevolg van deze ontwikkeling is dat wat altijd en overal op mensen van toepassing is, minder aandacht krijgt. Dus dat alle mensen zondaar zijn, dat ieders verstand verdorven is en dat het mensenhart onrustig is totdat het God vindt, komt op de achtergrond te staan of valt weg. In de praktijk wordt de veranderende cultuur als belangrijker ervaren dan de menselijke natuur.

Deze ontwikkeling staat niet los van wat het postmodernisme wordt genoemd. Het postmodernisme gaat ervan uit dat waarheid onlosmakelijk verbonden is met context en cultuur. Een absolute waarheid die alle culturen zou overstijgen, is volgens postmodernisten onmogelijk of op zijn minst onbereikbaar.

Verlossing

De gevolgen van deze focus op de eigen cultuur zijn groot. We noemen er hier drie. Als eerste: dit leidt tot een andere leer van de verlossing.

De klassieke leer van de verlossing leert ons dat onze menselijke natuur zondig en schuldig is en verlossing door Christus nodig heeft. Om deze verlossing te kunnen bewerken, is Christus Zelf mens geworden is en heeft geleden en is gestorven. Omdat alle mensen dezelfde menselijke natuur hebben, kan Christus ook de Zaligmaker zijn van mensen uit alle culturen. Het gaat immers niet om het culturele, maar om de menselijke natuur.

Maar de moderne mens ziet Christus niet zozeer als de ware Mens en de laatste Adam, maar vooral als deelgenoot van de Joodse cultuur van de eerste eeuw. Er wordt geen nabijheid in natuur, maar afstand in cultuur ervaren. Het Evangelie kan daarom niet zomaar in onze cultuur toegepast worden. Wat in de Grieks-Romeinse wereld bevrijdend was, is voor onze cultuur juist beknellend. Om relevant te zijn, moet het Evangelie daarom verweven worden met onze cultuur. Het Evangelie moet ook in de eigen cultuur als goed nieuws ervaren worden. Om dat te bereiken hebben moderne mensen een zogenaamde contextuele theologie nodig. Dat is een theologie waarin het Evangelie zo aangepast is dat het past bij de moderne cultuur. Bijbelse begrippen moeten eerst door een cultureel filter gehaald worden. Zonde wordt gebrokenheid. Genade wordt aanvaarding en acceptatie. Zo’n aanpassing leidt echter vrijwel altijd tot verminking van het Evangelie. Martin Lloyd-Jones waarschuwde al voor zoiets: ‘Er wordt dan wel christelijke terminologie gebruikt, maar deze wordt ontdaan van zijn werkelijke betekenis’ (“Preaching and preachers”, blz. 60).

Laatmoderne cultuur

Als tweede: deze moderne visie voert de eigen cultuur in als een gezaghebbende bron. Een concreet voorbeeld daarbij is de homoseksuele praxis. De homoseksuele praxis van onze laatmoderne cultuur is zo eigensoortig, zegt men, die was in de Bijbelse tijd onbekend. Dus zegt de Bijbel er ook niets over. Zelfs bij een onderwerp als seksualiteit dat zo direct de menselijke natuur raakt, krijgt toch de cultuur het eerste en vaak ook het laatste woord.

Hermeneutiek

Als derde, deze moderne visie maakt de Bijbel minder toegankelijk. Aanhangers benadrukken dat je Bijbelteksten niet zomaar kunt begrijpen, want ze komen uit een andere cultuur. Om die teksten te begrijpen, heb je veel kennis van de Bijbelse cultuur nodig en moet je vervolgens vaststellen wat de kern is en dan kun je het vervolgens toepassen op je eigen cultuur. Het bezig-zijn met zo’n proces wordt ook wel de moderne hermeneutiek genoemd. De Schrift spreekt daardoor voor moderne mensen minder direct. Je kunt toch niet alles zomaar overnemen, zo zegt men. De nadruk is dus zozeer op het culturele van de Bijbel komen te liggen, dat het feit dat de Schrift spreekt tot zondaren grotendeels buiten beeld is geraakt. Natuurlijk moeten wij zoeken naar wat de Bijbel ons in onze cultuur wil leren. Maar daar werpt de Bijbel zelf licht over. Het Woord heeft het eerste en het laatste woord, en niet het culturele besef van onze tijd.

Evaluatie

Hoe moet over deze ontwikkeling nu gedacht worden? Het beste is om te starten bij de kern van het Evangelie. Het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond (Joh. 1:14). Gods Zoon is ons in alles gelijk geworden (Hebr. 2:17). Het is daarom een ernstige afwijking van het Evangelie om de menselijke cultuur voorop te zetten en de menselijke natuur te vergeten. Onjuist is het ook om de eigen cultuur normatief te maken. Onze cultuur is net als iedere andere cultuur een verzameling van leugenachtige mensen en daarover is het licht van Gods Woord nodig. De woorden die Jezus sprak tot de Joden, gelden ook ons: ‘Gij, die boos zijt’ (Matth. 7:11). Verkeerd is ook om uit te gaan van een culturele afstand tussen de Bijbel en ons. Juist de menswording van de Zoon van God is de garantie dat God met Zijn Woord in alle culturen tot de menselijke natuur spreekt. ‘Nabij u is het Woord’ (Rom. 10:8).

wordt vervolgd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen