Gezond gedrag: schuld erkennen, spijt betuigen en het anders doen

Men hoeft niet per se een weldenkend of een diepgelovig mens te zijn om te kunnen bedenken dat schuld een nuttig signaal is dat aangeeft dat er iets niet klopt, waaraan dus iets gedaan moet worden. Kort gezegd: het nemen van verantwoordelijkheid voor wat men verkeerd gedaan heeft, spijtbetuiging en een andere handelwijze voortaan. Zo eenvoudig als het zich op laat schrijven, zo ingewikkeld blijkt het te zijn in het dagelijks leven.

Daar zijn allerlei redenen voor. Een daarvan is dat schuld nu eenmaal goedkoop is geworden. Dat is natuurlijk economisch zo. En dat zit onmiskenbaar zo in ons denken, doen en laten. Schuld is een stuk goedkoper dan afbetalen. Dat is het bestel, het klimaat waarin we leven en zo leven we dan ook. Inderdaad, er was een tijd dat schuld allesbehalve goedkoop was en men er vooral vanaf wilde.

Een andere reden, daar wil ik wat uitvoeriger bij stilstaan, is van een maatschappelijke orde. Ik bedoel affectieve polarisatie. Affectieve polarisatie is een vorm van een uit de hand lopend of eigenlijk al uit de hand gelopen conflict. Conflicten zijn niet erg, kunnen gerechtvaardigd zijn, kunnen met de nodige inspanning creativiteit en innovatie aanwakkeren. Maar in geval van polarisatie is het conflict het stadium van effectiviteit voorbij. Het komt niet verder of het lijkt alleen maar erger te worden. Het wekt alom frustratie op. Er vallen rake klappen, eventueel doden. Maar ja, wat willen we ook als gezondheid en welzijn in het geding zijn; dan zit het ons wel heel dicht op de huid.

We weten ondertussen heel goed dat conflicten emotionele gebeurtenissen zijn. Er speelt een mengeling van al dan niet verborgen gehouden emoties waaronder schuld en spijt. Het gaat nog verder. Een gepolariseerd conflict heeft iets bedreigends, en dat bedreigende geldt ons zelfbeeld, gevoel van eigenwaarde, individueel en ook als groep. Het verhoogt ons stressniveau, adrenalinespiegels stijgen met hogere spierspanning en snellere hartslag. Het zijn onrustige tijden. Kortom, het bedreigende geldt ons psychisch en lichamelijk welbevinden. We kunnen gevoeglijk aannemen dat een gepolariseerde samenleving schadelijk is voor de lichamelijke en geestelijk volksgezondheid. Daartegenover staat het gezegde van Cicero: De gezondheid van het volk moet de hoogste wet zijn (salus populi suprema lex esto). Gezondheid is op grote schaal in het geding. Wie verwijt wie en wat? Wie schiet tekort? Wie neemt verantwoordelijkheid, wie betuigt spijt en gaat het anders doen? Dat laatste zou gezond handelen zijn!

In tijden van polarisatie laden we schuld op ons doordat we anders naar die ander van het andere kamp gaan kijken. De tegenstander is een gevaarlijk mens, is een immoreel mens, is een inferieur mens, is een slecht mens. Trouwens, zo kijkt die ander ook naar ons. Zolang we niet bereid zijn om hier verantwoordelijkheid voor te nemen, spijt te betuigen en ons voornemen het anders te gaan doen zal het nog wel even duren eer dat we de polarisatie voorbij zijn. Het is op de korte termijn wel goedkoper, maar op de langere termijn vast en zeker niet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen