Zeeuwsche kijk op Haagse praktijk

Definitie en verwachting

Betrouwbaar. Een begrip waar iedereen zich wel iets bij voorstelt. Onder dit begrip worden dingen verstaan zoals juistheid, volledigheid, tijdigheid en controleerbaarheid (van informatie). Of dat men erop kan vertrouwen dat een ander een gegeven belofte of een gedane toezegging ook daadwerkelijk nakomt. Soms hoeft deze belofte of toezegging niet eens expliciet uitgesproken te worden, maar is de betrouwbaarheid een impliciet onderdeel van de relatie.

Deze definitie en verwachtingen gelden voor iedereen als burger in relatie tot de overheid. En deze verwachtingen gelden ook als ‘lagere overheden’ ten opzichte van ‘hogere overheden’.

Niet vreemd ook, zeker als christenen moet ons dat bekend voorkomen. Een overheid die de zwaardmacht heeft, oftewel een overheid die zorgt voor recht en veiligheid en zo de burgers beschermt tegen onrecht, een overheid die ervoor zorgt dat inwoners van een land ‘een stil en gerust’ leven kunnen leven.

Bijbelse duiding

Deze laatste notie komt uit artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis zoals ongeveer 460 jaar geleden opgesteld door Guido de Bres. Dit is letterlijk ook het laatste gedeelte van 1 Timotheüs 2 vers 2: “Opdat wij een gerust en stil leven leiden mogen in alle godzaligheid en eer baarheid.” De kanttekeningen bij de Statenvertaling geven hier een extra duiding: “Dit [de godzaligheid] gaat de Godsdienst of de eerste tafel van de geboden Gods aan, gelijk het volgende woord eerbaarheid of zedigheid op de geboden van de tweede tafel en op de diensten, die de een den ander schuldig is, slaat. Want de rechte overheden zijn bewaarders of beschermers, van de beide tafelen der wet.” Hier gaat het dus ook over de taak van de overheid in het licht van de Tien Geboden. Gods dienares, ons ten goede. Hierna volgen enkele reflecties vanuit de praktijk.

Betrouwbare landelijke politiek voor zeeland en andersom

Voor Zeeland is een goede relatie met de Rijksoverheid van groot belang. In de dunbevolkte provincie met nog geen 400.000 inwoners, waar ongeveer net zoveel mensen wonen als in Rotterdam Zuid, is voor de vele taken die uitgevoerd moeten worden door de Provinciale Staten (en ook de gemeentes) veel geld nodig van het Rijk. En als dat, in een vrij grote provincie die topografisch uit (voormalige) eilanden bestaat, alleen toegekend wordt op basis van het aantal inwoners, gaat het niet goed in Zeeland. Dus ten opzichte van provincies met veel inwoners en grote steden is er een sterke afhankelijkheid van het Rijk. Bijvoorbeeld om de kostbare infrastructuur tussen de eilanden in stand te houden, om het zeer onrendabele openbaar vervoer in stand te houden, om de zorgvoorzieningen in stand te houden, om het basis- en middelbaar onderwijs in de grensregio in stand te houden et cetera. Het is een continue inspanning om de Zeeuwse belangen in ‘Den Haag’ voor het voetlicht te krijgen, èn te houden. Er wonen immers weinig mensen in Zeeland, en in dichtbevolkte gebieden zoals ‘de Randstad’ zijn er ook genoeg urgente problemen, en daar rendeert een geïnvesteerde euro als snel veel meer gezien het aantal mensen die ervan kunnen profiteren. Deze positie geeft gevoelsmatig een wat ongelijke verhouding van ‘de regio’ ten opzichte van ‘Den Haag’. Toch mag dat geen grote rol spelen. Elke overheid heeft haar eigen taak en je moet elkaar kunnen vertrouwen dat iedereen zijn of haar taak naar beste kunnen doet en geen misbruik maakt van de onderlinge verhouding zoals hierboven geschetst.

Enkele voorbeelden hieronder geven aan dat een betrouwbare Rijksoverheid niet vanzelfsprekend is vanuit het Zeeuwse perspectief.

Marinierskazerne

Dit zeer vervelende dossier is feitelijk een goed voorbeeld van een onbetrouwbare Rijksoverheid. Vele contracten zijn getekend tussen Provincie en Het Rijk of Defensie, op basis daarvan is allerlei grond aangekocht, zijn bedrijven uitgekocht of verplaatst, zijn er wegen aangelegd et cetera. Allemaal op basis van door Het Rijk getekende contracten. Die blijken dan uiteindelijk niets waard, en vervolgens wordt het besluit om een Marinierskazerne in Vlissingen te bouwen teruggedraaid. En zijn alle gedane investeringen voor niets. Terwijl de omstandigheden ten tijde van de beslissing om een marinierskazerne te bouwen niet veel anders zijn als vrij recent bij het terugdraaien van het besluit. Dat mariniers niet zouden willen verhuizen was jaren geleden ook al bekend, en een ingroeimodel was voorzien, dat wil zeggen mensen die nieuw aangenomen worden zouden bewust kiezen voor Vlissingen, zo zou binnen een flink aantal jaar een kazerne bevolkt worden, maar op een of andere manier wilde Defensie er niet meer van horen. Zo is er zonder verdere uitleg een belangrijk project geannuleerd. En is er, na veel getouwtrek, op papier een compensatiepakket bedacht.

Nu nog zien wat daarvan terecht komt, immers, papier is blijkbaar geduldig. De praktijk zal moeten bewijzen of Het Rijk deze keer beloftes wel nakomt.

Westerschelde: vervuiling en ontpol- dering

Dit dossier is zeer, zeer pijnlijk. In 2005 is op Rijksniveau een deel van Zeeland opgegeven om de belangen van Vlaanderen – lees de haven van Antwerpen – te dienen. Antwerpen kan alleen bestaan als de Westerschelde voldoende diep is. En een diepe Westerschelde geeft telkens verder verlies van natuur – schorren en slikken en zandplaten – in de Westerschelde. Dus moet er maar ontpolderd worden. In 2005 is Zeeland geconfronteerd met afspraken die Het Rijk daarover heeft gemaakt met België, in de zogenoemde ‘Scheldeverdragen’. De SGP Tweede Kamerfractie heeft als enige fractie hier altijd tegen gestemd, en dat is in Zeeland niet vergeten. Een goed voorbeeld van betrouwbaar zijn. Want dit dossier loopt nog steeds. De Hertogin Hedwige polder – de grootste te ontpolderen en zeer vruchtbare polder – is nog steeds niet ontpolderd, al staan de kranen volop te graven. Het proces van de ontpoldering rammelt aan alle kanten; de argumentatie is meermaals gewisseld.

En als klap op de vuurpijl blijkt zeer recent dat Vlaanderen al jaren zware vervuiling in de Westerschelde laat stromen. En wat straks ook in de nu nog schone Hedwige polder zal stromen. Terwijl elders in het land elke kuub grond gecertificeerd moet zijn, want vervuilde grond mag niet gestort worden op goede grond. Daar is prima wetgeving voor, maar die geldt blijkbaar hier niet. Goed dat in samenwerking met de Zeeuwse SGP fractie hier door de SGP Tweede Kamerfractie vragen over gesteld zijn. Zulke zaken waarbij regels door de Rijksoverheid – zo lijkt het – aan de kant gezet worden ten bate van eigen projecten, geven een zeer ongemakkelijk gevoel. Ze geven een groot gevoel van onbetrouwbaarheid. Niet alleen van burgers naar de overheid, maar ook van lagere overheden naar de Rijksoverheid.

Zoiets als hierboven geldt ook voor bijvoorbeeld de toegepaste Thermisch Gereinigde Grond (TGG) bij een dijkverzwaring bij Perkpolder, eveneens langs de Westerschelde. Nu blijkt dat die TGG vervuild is, en daar niet toegepast had mogen worden. Door onderzoekers wordt het een milieudelict genoemd. Maar ondertussen ligt het er wel, en kunnen schadelijke stoffen uitlogen richting oppervlaktewater en grondwater. En pas na actie van burgers en provincie, onder andere de SGP fractie, komt Rijkswaterstaat in actie. En komen er onderzoeken, en voorstellen om dit op te lossen.

Lange adem nodig

Wat bij bovenstaande praktijkvoorbeelden overigens een gedeeld kenmerk is, is dat het zeer langlopende dossiers zijn. Tien jaar is niets. Dan helpt het echt niet dat overheidspersonen snel wisselen, zowel op Rijksniveau als op Provinciaal niveau. Want gemaakte afspraken krijgen soms door nieuwe bewindspersonen een nieuwe uitleg of invulling, wat niet in de laatste plaats komt doordat bij een overeenkomst ook ‘de geest van de overeenkomst’ belangrijk is. Want lang niet alles staat op papier, en dan is het belangrijk om te weten hoe en onder welke omstandigheden iets tot stand is gekomen. Des te belangrijker is het dan dat er fracties zijn waarin mensen zitten met een langere staat van dienst, zodat dossierkennis aanwezig is. En daarmee bestuurders aangesproken kunnen worden op lang geleden gemaakte afspraken. Dat mogen burgers ook verwachten van hun volksvertegenwoordiging. Zijn er ook positieve voorbeelden? Zeker wel. Het is goed dat het idee van ‘landsdelen’, wat een paar jaar geleden in ‘Den Haag’ opgang deed, met de noorderzon vertrokken is. Provincies waarderen en ondersteunen, elk met hun specifieke kenmerken, geeft een basis om langdurige afspraken te kunnen maken over bijvoorbeeld bekostiging van infrastructuur en grote investeringen in infrastructuur, openbaar vervoer, natuurbeheer et cetera. Op al die gebieden is een langere beleidstermijn zeer nodig om goed te kunnen werken. En is het belangrijk dat gemaakte afspraken nagekomen worden. In algemene zin hebben we daar niet over te klagen, al zijn er altijd wensen dat er op onderdelen dingen wijzigen in het Rijksbeleid.

Zeeuwse politiek

‘Betrouwbaar en daadkrachtig’. Zoals aangehaald, dit is al bij meerdere provinciale verkiezingen de slogan van SGP Zeeland. Zo willen wij politiek bedrijven. Dat betekent dat we genomen besluiten goed uit moeten leggen - want je kunt het zelden of nooit naar ieders tevredenheid doen - en ons daar ook aan houden. Dat betekent ook juist besluiten nemen. Geen besluit is onzekerheid voor degenen die er mee te maken hebben. Dat moet niet onnodig lang duren.

Een belangrijk beleidsdocument in provincieland is het Omgevingsplan. Binnenkort wordt dat de Omgevingsvisie. Hierin wordt voor jaren, zeker voor telkens zes jaar, het ruimtelijk beleid vastgelegd. Burgers, bedrijven, maar ook gemeentes, hebben daar dan mee te maken en mee te leven. Wat ons betreft is het uitermate belangrijk dat deze regels niet met de waan van de dag veranderd worden. Bijvoorbeeld regels voor intensieve veehouderij. In Zeeland is nieuwvestiging daarvan niet mogelijk. Al heel lang niet. Ondanks dat het met regelmaat geprobeerd wordt. Niet altijd leuk voor ondernemers die zoiets wel willen, maar het is wel duidelijk.

Hetzelfde geldt voor zonnepanelen op landbouwgrond. Zeeland was de eerste provincie die dat eigenlijk onmogelijk maakte. (Wel zijn er enkele uitzonderingsbepalingen.) Telkens proberen grote investeerders dat te omzeilen met plannen. Door consistent beleid wordt dat bijna altijd tegengehouden, in afgelopen jaren is zo’n 500ha aan plannen daarvoor om die reden niet doorgegaan. Dat geeft burgers ook houvast. Daarentegen hebben we in Zeeland wel het grootste ‘zonnepark op dak’ van Nederland, dat gaat om 140.000 panelen, oftewel bijna 50MW, en dat gaat nog groter worden. Ook dankzij medewerking van overheden, nutsbedrijven et cetera.

Kwaliteit gaat voor kwantiteit

Een laatste voorbeeld: in de politiek is het indienen van moties en amendementen een belangrijke manier om dingen gedaan te krijgen. Moties en amendementen kunnen ook gebruikt worden om de aandacht te vestigen op een bepaald onderwerp. Maar als je dat laatste te vaak doet, dan ontstaat er het idee dat er moties en amendementen ‘voor de bühne’ worden gemaakt. Sowieso zijn wij niet zo’n enorme fan van theater, alhoewel de politiek er soms aardig op lijkt. Moties of amendementen indienen enkel om aandacht te vragen, doen wij dan ook sporadisch. Ook al zouden mensen dat graag willen om een bepaald onderwerp ‘weer eens te agenderen’.

Onze stelregel is dat we moties en amendementen maken als we voldoende ‘voorwerk’ gedaan hebben en ze een redelijke kans van slagen hebben om een meerderheid te krijgen. Dat betekent ook dat we soms ‘nee’ zeggen tegen mensen en ondernemers die ons benaderen met een op zich sympathiek idee. Pas na voldoende voorwerk, ook door onszelf, doen we er iets mee. Uitzonderingen daargelaten. Zodat een motie of amendement van de SGP, zodra die wordt rondgestuurd, al op steun kan rekenen van zeker enkele andere partijen. (We hebben er vijftien in Zeeland….) Dat betekent voor onszelf meer werk, dat zij dan zo.

Los van deze dagelijkse praktijk, die grotendeels gaat over aardse zaken voor het hier en nu, zullen we altijd moeten beseffen dat alles wat we hier doen tijdelijk is. Ook de bewindspersonen in ‘Den Haag’ zijn van tijdelijke aard, maar ook wij zelf zijn voorbijgangers. Dat maakt dat veel dingen die ‘mis’ gaan ook weer wel te relativeren zijn; in het licht van de eeuwigheid doen veel zaken er niet toe. Voor politici geldt ook: ‘Zoekt eerst het koninkrijk van God’. De rest is op zijn hoogst bijzaak.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen