"Industrialisering van ons landschap is eigen keuze"

Wat is eigenlijk die energietransitie?

In ieder geval dit: net zoals begrippen als duurzaamheid en diversiteit, is het iets waar we allemaal voor moeten zijn tegenwoordig. Ongeacht de vraag wat we daaronder precies moeten verstaan en hoe het concreet handen en voeten krijgt. Maar zonder daarop nu al direct in te gaan, wordt ermee bedoeld dat de verderfelijk beschouwde fossiele brandstoffen door niet-brandstoffen worden vervangen. Het algemene idee erachter is dat het verstoken van brandstoffen CO 2 oplevert. En CO 2 behoort tot de broeikasgassen die temperatuurstijging en klimaatverandering teweeg brengen. Over dat idee heb ik me nooit kritisch uitgelaten. Evenmin over de gedachte dat de verwachte klimaatverandering de schuld is van de mens. Ik mis daarvoor ten enenmale de benodigde experti- se. Waar ik me op focus is de samenhang en de consistentie van het Nederlandse klimaatbeleid.

En daar heb ik eerlijk gezegd mijn handen aan vol.

Je hoeft niet de doelstellingen van het klimaatbeleid te bestrijden om de onzin van het klimaatbeleid aan te tonen. In dat laatste heb ik de afgelopen jaren veel tijd gestoken. En in het begin werd ik daar nog vreemd voor aangekeken.

Want klimaatbeleid is zo evident goed dat wanneer je iets in twijfel trekt dat gedreven wordt door zulke goede bedoelingen als het tegengaan van klimaatverandering om daarmee deze planeet leefbaar te houden, dan heb je het in een land als Nederland gewoon heel lastig…

Maar dan moet je ook wel heel slecht zijn!

Dan heb je inderdaad niet alleen slechte bedoelingen, maar dan deugt je karakter ook gewoon niet! Ik heb wel het voordeel dat ik wel eens vaker tegen iets ben aangelopen en ik ben niet bang om de salon te worden uitgegooid…

Is er voor u geen innerlijke noodzaak om te provoceren?

Nee, volgens mij kun je er gewoon niet omheen dat het Nederlandse klimaatbeleid niet deugt.

Daarvoor is het te opzichtig. Je hoeft niet eens aan te tonen dat het niet deugt, simpelweg omdat het inconsistent is. Als je na kunt gaan dat de beloften niet matchen met het gevoerde beleid, en dat de gevolgde redeneringen niet kloppen, dan is dat voor mij al voldoende om kritisch te zijn. Het gaat mij bij het klimaatbeleid niet om klimaatwetenschap of weerkunde, het gaat hier voor mij om logica.

Maar even voor de helderheid: het doel van de Energietransitie is dus de reductie van CO ₂ -uitstoot? Ja, CO ₂ . Dat is ook de reden dat bijvoorbeeld Duitsland haar kolen inruilt voor aardgas.

En aardgas bestaat weliswaar grotendeels uit methaan, maar wanneer ook dat verstookt wordt, is het schoner dan kolen. Maar het is nu juist het effect op het Groningse bodemgesteldheid en landschap dat aardgas onder ons een slechte naam heeft gegeven. Milieudefensie en andere actiegroepen hebben dat uitgebuit.

Wat zijn de opties om co 2 -reductie te realiseren?

Als je inderdaad van mening bent dat CO ₂ -reductie een belangrijke bijdrage levert aan het streven opwarming van de aarde tegen te gaan, dan is het van belang om te kijken: Hoe kan ik mijn geld zo goed mogelijk besteden om het gestelde doel te bereiken? Waarbij je moet bedenken dat je ongewenste bijeffecten voor een betrokken samenleving zo veel mogelijk moet voorkomen. Je kunt kosteneffectief klimaatbeleid voeren op een wijze die schadelijk is voor landschap en milieu en daarnaast mogelijk leidt tot een bedreiging voor de continuïteit van de energievoorziening. Dat kan niet de bedoeling zijn.

Maar haast is geboden…

Voor Nederland is het nog maar de vraag of we wel echt gevaar lopen. We hebben namelijk al sinds 2008 een Adaptatieplan, waarin is voorzien in forse dijkverhogingen. Dus voor Nederland is bijvoorbeeld die stijgende zeespiegel vooralsnog helemaal niet zo’n probleem. En dat we hier op termijn het weer krijgen zoals ze dat pakweg in Bordeaux hebben, dat willen we toch allemaal wel. Dan hoeven we met zijn allen niet meer naar Frankrijk op vakantie.

En als we ons dan toch nog iets geven om de rest van de wereld, dan zouden we ons moeten afvragen welke sector in onze economie voor de meeste CO ₂ -uitstoot zorgt?

Per inwoner scoort nederland toch vrij hoog in de internationale ran- gorde van vervuilers…

ipsunt ut quam, que pos dem Dat klopt. Maar dat heeft niet zozeer met onze net fugia culpa niam sum que huishoudens te maken als wel met het feit dat wij nogal wat zware industrie hebben. Rutte-III simagna tioreritam que ex et heeft dat wel goed zichtbaar gemaakt via een arit a ni od quas venda ne vol Porectium quatia ad erum vel lijstje van taakstellingen voor wat betreft de reductie van CO ₂ -uitstoot per sector. Het overgrote deel komt voor rekening van industrie, elektriciteitssector en mobiliteit. Als Nederland een relatief grote uitstoter is, dan komt het daarvan. den worden gekapt, en de leefomgeving van reh eniatur? Itemquiatem mo voluptat pro corem ihil ipsant vel et audi sedi llecusape labores tiatus tus. Millore vit officiatus. dorpsgemeenschappen en ook de lokale biodiversiteit op grote schaal worden aangetast. En die schepen worden, zacht gezegd, ook niet aangedreven door zonnepanelen. Dat alles omdat het verstoken van hout omwille van het klimaat kennelijk belangrijker wordt gevonden.

tus. Millore vit officiatus. trum quis arum que. Bovendien zorgt houtstook voor meer luchtverontreiniging in de vorm van stikstof en fijnstof ondergeschikt aan de klimaatdoelstellingen. dan kolencentrales. Het milieu is hier duidelijk Maar het ergste is nog wel dat inmiddels ook duidelijk is dat per saldo zelfs 15% (inclusief ver-

Maar juist in die sectoren is toch wel het een en ander gedaan de laatste ja- ren…

Inderdaad, de industrie heeft wel het een en ander gedaan. En in de elektriciteitssector wordt tegenwoordig in plaats van kolen veel aan biomassa verstookt. Meer dan de helft van de duurzame energieopwekking in Nederland gebeurt inmiddels via houtstook. Er wordt gedaan of het hierbij om restafval gaat. Maar dat is aantoonbaar onjuist. Het komt voor het overgrote deel ook niet uit Nederland. Het wordt van elders ter wereld aangevoerd – deels uit de Baltische staten, deels uit Noord-Amerika, waarbij hele wou- voer zelfs 20%) meer CO 2 wordt uitgestoten dan met steenkool. Men bereikt dus het tegenovergestelde van wat beoogd werd.

Maar als men dat weet…

Het typerende van het klimaatbeleid in ons land is dat er voor meerdere jaren vergunningen worden afgegeven en bijbehorende subsidiestromen worden vastgelegd. Voor de komende vijftien jaar of daaromtrent. Dat gold niet alleen voor de gaswinning. Na 2005 besloten we kolencentrales te bouwen om de hoge stroomprijs voor onze industrieën te drukken. Allerlei bedrijven, zoals RWE, zijn met overheidssteun daarvoor hierheen gehaald.

Een paar jaar later, toen we wat meer in de ban van het klimaatbeleid raakten, moest er iets anders bedacht worden voor die kolencentrales, want vergunningen ervoor zouden nog jaren lopen. Dus werden ze gedwongen alsnog te sluiten of hout te gaan stoken. Vervolgens werden de rechten voor biomassa weer voor jaren vergeven, inclusief de bijbehorende subsidiestromen. Nu blijkt dat biomassa niet alleen niet bevorderlijk is voor het milieu en maar evenmin helpt bij het terugdringen van de CO ₂ -uitstoot, zitten we er de komende tijd gewoon weer aan vast. En er gaan veel grotere bedragen in om dan ooit tevoren. Zo dreigt Vattenfall, de Zweedse staatsfirma die investeert in de centrale in Diemen, met gigantische schadeclaims wanneer onze overheid de subsidie die was toegezegd in het kader van houtstook zou stopzetten.

Al deze meerjarenplannen lijken op die van Stalin uit de periode van het Sovjet-communisme.

Er gaan bakken met geld in zitten, en voordat de termijnen zijn verstreken, is men weer op andere gedachten gekomen, maar zit je er nog jaren aan vast. En de doelen die ermee worden nagestreefd zijn steeds dermate heilig, dat je er geen vragen bij mag stellen.

We staan toch bekend als een uiterst kritisch volkje…

Voor Nederland geldt dat hier de koopman en de dominee de handen ineen geslagen hebben. Het is de dominee, met allerlei milieuclubjes als Milieudefensie die voor een belangrijk deel door de overheid gefinancierd worden en het monopolie claimen op de moral high ground…

Van een scheiding tussen de zoge- naamde ‘linkse kerk’ en de staat is geen sprake…

Nee, Milieudefensie heeft jaarlijks bijna € 20 miljoen te besteden, waarvan veruit het grootste deel uit subsidie dan wel de Postcodeloterij komt. En het zijn vervolgens slimme ondernemers die van de beschikbare vergunningen en subsidiegelden profiteren door het opzetten van initiatieven die na een aantal jaar achterhaald blijken, zonder daar zakelijk of persoonlijk ook maar een enkele risico bij te lopen.

Maar de effecten ervan op het land- schap…

Die zijn desastreus voor grote gebieden in de VS en de Baltische staten. Maar ook hier in Nederland. Staatsbosbeheer verdient met de levering van hout aan de grootste houtstookcentrale, hier vlakbij, in Purmerend. Een dergelijk verdienmodel stimuleert natuurlijk om meer te kappen dan voor het behoud van je bossen op de lange termijn noodzakelijk zou zijn. En normaal zou het als meubel- of timmerhout meer geld opleveren, maar subsidies maken dat verschil meer dan goed.

Het verdwijnen van bossen heeft ook nog eens een negatief effect op de biodiversiteit. Hoe ouder en bos, hoe groter die diversiteit. Door overmatige kap wordt ook daar afbreuk aan gedaan.

Dan toch maar meer windmolens…?

Je bedoelt de politiek die is ingezet door Rutte-II. Want windmolens worden natuurlijk al sinds mensenheugenis gebouwd. De gesubsidieerde windmolens vond je aanvankelijk op het erf van sommige boeren. Later diende de bouw ervan te worden gebundeld. Daarop besloten boeren windmolencoöperaties te beginnen. En daar hebben ze veel geld mee verdiend. De klassieke situatie die als gevolg daarvan is ontstaan, zie je bij Urk. Daar hebben de boeren uit de Noordoostpolder de handen ineen geslagen en voor de deur bij de Urkers een groot windmolenpark neergezet.

De grote klapper voor de windmolenbusiness kwam echter pas met Rutte-II, met het Energieakkoord dat in 2012 tot stand kwam. Het draagvlak daaronder ontstond, naar goed Hollands gebruik, toen alle belanghebbenden bij elkaar aan tafel werden gezet voor het bereiken van een akkoord waarvan de rekening vervolgens naar de overheid kon worden gestuurd. En zo is het ook met het Klimaatakkoord van Rutte-III in 2019 gegaan. Altijd is Ed Nijpels wel in de buurt om dat te regelen. Naast de windparken op land, zal volgens plan een derde van de Nederlandse Noordzee worden vol gezet met windmolens.

Qua landschap is er bijna niemand die zich bekommerd om de Noordzee, behalve de vissers.

De mensen die op land een windmolen in de achtertuin krijgen, zijn daar om begrijpelijke redenen op tegen. En daarom ligt het meer voor de hand om ze op zee te zetten, waar ze bovendien natuurlijk ook nog eens meer wind vangen.

En aangezien de vissers ook bij het Klimaatakkoord niet aan tafel hebben gezeten, is er niemand die zich daar ooit zorgen over maakte.

Natuurlijk vormen windmolenparken mogelijkheden om diersoorten die daar voorheen niet voorkwamen een nieuwe kans te geven. Maar hoe weeg je deze kansen tegen het verlies van het bestaande ecosysteem? Om nog net te spreken over het verlies dat vissers leiden door aanzienlijke beperking van hun visgronden.

Maar goed, we kunnen niet zonder die windmolens, toch…?

Dat is wel het frame waarmee het wordt verkocht, inderdaad. Je begint met jezelf als politiek doelen te stellen. Die doelen zijn heilig. Die krijgen een vorm van onaantastbaarheid die religieuze trekken heeft. En alles wat daaraan bijdraagt is goed. Maar als je aanneemt dat we teveel CO ₂ in de lucht hebben en je wilt daaraan iets doen tegen zo laag mogelijke kosten en zo min mogelijk ongewenste neveneffecten, dan is het sterk de vraag of die windmolens wel zo zinvol zijn. Het zijn, om te beginnen, zeer vervuilende dingen als zodanig. Van grote delen kom me niet meer af, omdat de wieken niet recyclebaar zijn. En de productie van windmolens is ook niet bepaald CO ₂ -neutraal. Bovendien, en dat geldt ook voor zonnepanelen, je bent afhankelijk van het weer. Het waait niet altijd, en de zon schijnt ook niet altijd. Je zult dus altijd voldoende opslag moeten hebben. En die is ook niet klimaatneutraal, duurzaam of milieuvriendelijk. Of je richt je op back-up in de vorm van biomassa of… kernenergie. Kortom: het landschap vol zetten met windmolens is een keus.

Onze nationale transitie-expert jan rotmans stelde in 2018: eerst zonne- panelen op daken, als je niet wilt dat het landschap verandert in zonne- weiden…

Ja, dat is nu een typisch voorbeeld van de manier waarop de discussie gevoerd wordt. Het hele transitieverhaal is doortrokken van ondemocratische en dwingende maatregelen. En waarbij dan echt bedenkelijke argumenten worden gebruikt. En klimaatactivisten doen daar ook niet geheimzinnig over. “Het klimaat is te belangrijk om aan de democratie over te laten!”

Het Klimaatakkoord zou, zo was het plan, moeten voorzien in zogenaamde binnentredingsrecht. Gemeentelijke overheden krijgen daarbij van de Rijksoverheid het recht om burgers tegen hun wil van het gas af te sluiten. Dat is er vooralsnog niet van gekomen, maar de dreiging hangt nog steeds in de lucht. Het feit dat men aan zoiets denkt, zegt veel over de denkwereld van onze transitie-idealisten. Ze vertonen weinig sympathie voor concepten als vrij burgerschap, democratische rechtsstaat….

Dus die zonneweiden gaan er gewoon komen?

Tot dusver is er geen enkele traject ingezet dat de burgers van Nederland en het landschap kan behoeden voor deze nieuwe industrie. Maar dat is niets nieuws. Het landschap is altijd al ondergeschikt gemaakt aan industriële dan wel economische belangen. Het landschap zoals wij dat kennen is natuurlijk in belangrijke mate gevormd door de belangen van de landbouw. Met name sinds de Tweede Wereldoorlog zijn grote delen van Nederland via ruilverkaveling rechtgetrokken. Of kromgetrokken als je een fan was van het historisch gegroeide cultuurlandschap. Ik heb zelf gezien hoe in het landschap van mijn jeugd, ook toen al tot mijn negatieve verrassing, een eeuwenoud cultuurlandschap om zeep werd geholpen. Enerzijds werden er delen van het landschap overgegeven aan de natuur zonder dat daartoe enige aanleiding bestond. En anderzijds werd landschap geofferd aan de gevoelde noodzaak tot efficiëntie in de landbouw.

De bestaande biodiversiteit werd vernietigd, bomen verdwenen, percelen werden vervijfvoudigd, alle sloten werden rechtgetrokken. Het aantasten van het landschap is ook het aantasten van je eigen omgeving in historische zin.

Daar weten de Groningers inmiddels ook op een andere manier iets van te zeggen, omdat veel terpen en maren en niet in de laatste plaats veel middeleeuwse kerkjes en historisch hofstedes het niet overleefden. En dat met het oog op de aardgaswinning. Dus het landschap wordt niet alleen door het klimaatbeleid, maar veel eerder al door allerlei andere vormen van beleid aangetast.

En dat zal dus onvermijdelijk beteke- nen dat veel meer landbouwgrond dan nu vol gezet zal gaan worden met nieuwe vormen van energieop- wekking…

Ja, en je ziet daarin elkaar steeds opvolgende bewegingen. Was de landbouw tot voor kort een bedrijfstak met onaantastbare rechten, zo zie je nu ineens allerlei nieuwe vormen van energiewinning een onaantastbaar karakter krijgen waaraan de landbouw moeiteloos wordt geofferd. En belangrijk in dit verband is het feit dat wij een voornamelijk urbane cultuur hebben.

Dus toen de voorganger van Sigrid Kaag, Rob Jetten, nog maar net fractievoorzitter van D66 was, zei hij bij de Algemene Beschouwingen dat Nederland het ‘Berlijn aan de Rijn’ moest worden. Een plek waar overal flats en appartementencomplexen uit de grond worden gestampt en overal windmolens draaien. Dat gaf een uniek kijkje in de belevingswereld van de mensen binnen zo’n partij. En dat is zeker in D66- en ook GroenLinks-kringen niet zo gek omdat hun stemmers stedelingen zijn. Het landschap wordt gereduceerd tot hún recreatiegebied en het gebied dat voorziet in hún energiebehoefte. Dat daar ook mensen wonen, hun geld verdienen en hun eigen leefwereld hebben, daar kunnen ze zich helemaal niets bij voorstellen.

Denken in termen van duurzaamheid –hetzelfde geldt voor diversiteit– heeft de laatste jaren echt bezit genomen van de urbane cultuur. Zolang zij er maar niet zelf de prijs voor hoeven te betalen.

Het soort hypocrisie dat je in IJburg tegenkomt, waar mensen tot voor kort massaal GroenLinks stemden. Tot ze erachter kwamen dat ze een biomassacentrale in hun achtertuin kregen, en ook nog windmolens toe. Toen gingen ze D66 stemmen. Tot ze erachter komen dat die op dit punt geen ander beleid voorstaan.

Protest van IJburgers tegen de komst van het geplande windmolenpark in hun achtertuin.

U ben niet overtuigd van de morele zuiverheid van links?

Nee, en achter dit idee van morele zuiverheid gaat de pretentie van onbaatzuchtigheid schuil. Want in Nederland lopen we niet zoveel risico’s als het gaat om klimaatverandering. We zijn als land hier uitstekend op voorbereid. Maar we doen het met zijn allen voor de planeet en gene raties die na ons komen. Maar zodra men zelf een windmolen in de achtertuin krijgt zien we hoe flinterdun die morele zuiverheid is.

Maar wat is het alternatief als we het landschap niet verder willen indus- trialiseren? want de doelen van het klimaatakkoord gaan zo niet gereali- seerd worden…

Je hebt tegenwoordig kleine en relatief efficiënte kerncentrales. Die nemen niet meer ruimte in beslag dan een klassieke energiecentrale. Met twee of drie van die centrales zou je in 20% van de Nederlandse elektriciteitsbehoefte kunnen voorzien. Ik snap werkelijk niet waarom je, wanneer je zo begaan bent met het klimaat, de CO ₂ -uitstoot op korte termijn grootschalig wilt terugdringen en je wilt ook nog eens een keer niet het risico lopen om ’s winters in de kou te zitten, je niet over kerncentrales wilt nadenken.

Maar goed, voordat die dingen er staan ben je wel tien jaar verder. En tot die tijd blijven we zitten met onze biomassacentrales en uitbreiding van het aantal windparken en zonneweiden. Zoals eerder opgemerkt, op dit moment zijn er plannen om een derde van de Noordzee vol te zetten met windmolens. Daarnaast is het de bedoeling om, verspreid over Nederland, een oppervlak ter grootte van de provincie Utrecht vol te leggen met zonnepanelen. En dan hebben we het nog niet over de windmolens op land.

Als we het over kernenergie hebben, worden vaak het kostenplaatje en kernafval genoemd, maar als het over zonnepanelen en windmolens gaat, dan tellen de kosten, het afval, de gezondheidsrisico’s bij winning van de benodigde delfstoffen ineens niet. Ook daarin schuilt veel hypocrisie. Terwijl bovendien de effecten op het landschap ingrijpender en veel grootschaliger zijn dan ooit tevoren.

Grazende koeien ervaar ik inderdaad niet als een inbreuk op het landschap…

Maar ook als er geen windmolens of zonneweiden worden gerealiseerd, is het nog steeds zo dat het regeerakkoord voorziet in 100-120.000 hectare aan veenweidegrond die aan de veeteelt en landbouw onttrokken dienen te worden. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor het gebied dat je hier vanuit het raam kunt zien: de Jisper en Wormer veenweiden. Typisch Hollands landschap, net als bijvoorbeeld het Groene Hart. Het leefgebied van de grutto en al die andere weidevogels. Maar aangezien dit type landschap de neiging heeft CO ₂ uit te stoten. Om dat te voorkomen dient de waterstand verhoogd te worden. Het neveneffect is dat er geen koe meer kan lopen en dat ook de weidevogel verdwijnt. Het omgekeerde is ook waar. Nu wordt het water vaak zozeer verlaagd dat de trekker gemakkelijk door hat land kan rijden en de boer al vroeg in het jaar bij het maaien massaal grutto-kuikens afslacht. Dat is een feit. Maar de nieuwe situatie heeft tot gevolg dat de grutto überhaupt geen plek meer heeft. Het gaat hier om een van de minst bekende elementen van het Nederlandse klimaatbeleid. Met grote effecten op de traditionele biodiversiteit in de weideomgeving. Nog niet eens met de bedoeling er windmolenparken of zonneweiden op aan te leggen.

En als we nu allemaal verantwoor- delijkheid namen en gewoon zonne- panelen op onze daken gingen leg- gen…

Iconen van goede doelen! Maar wanneer het gaat om de bijdrage daarvan aan onze energievoorziening praat je op dit moment over enkele promilles. En ook wanneer we alle daken ermee zouden volleggen, gaat het nog steeds maar om een minimale bijdrage aan onze totale energiebehoefte als samenleving. En als we het over landschapsvervuiling hebben: zonnepanelen op daken maken de wereld er ook niet mooier op – zeker niet op de bestaande bouw.

Dus voor u geen zonnepanelen?

Ik ben er niet op tegen! Maar het grootste deel van onze privé-energiebehoefte zit in verwarming – verantwoordelijk voor 7% van de totale uitstoot van broeikasgassen in Nederland. En we hebben bij onze transitie-expert Jan Rotmans gezien dat hij niet in staat was om zonder gas ’s winters zijn huis ook maar een klein beetje op temperatuur te houden. Een warmtepomp is niet voor iedere bestaande woning geschikt.

Bovendien moet je een groot dak hebben om de benodigde zonnepanelen voor een fatsoenlijke warmtepomp te kunnen plaatsen. Dus het is nog niet zo eenvoudig om die transitie ook via de daken van woningen te laten verlopen. Nog los van het feit dat het een investering vereist die lang niet iedereen zich kan en wil permitteren.

Maar verantwoordelijkheid begint toch thuis…

Zo worden ook windmolenparken en zonneweiden gepresenteerd. Ze kunnen zoveel huishoudens van de benodigde energie voorzien. Daarmee bovendien suggererend dat wij als huishoudens de grootste energievreters zijn.

Het is misleidend om op deze wijze de toenemende industrialisering van het landschap te verkopen. En als dat allemaal niet afdoende zou zijn, dan is er altijd nog een dreigend gasverbod. Waarmee we dan ook tegelijk onze schuld richting Groningen kunnen afbetalen….

Het huishouden als eenheid van duurzaamheid presenteren is misleidend. Natuurlijk sluit het aan op onze oer-Calvinistische neiging om ons schuldig te voelen over zaken die wij fout doen.

En het sluit weer aan op het onder ons rijkelijk aanwezige ondernemerstalent om aan dat schuldgevoel veel geld te verdienen. Maar het helpt niet om doelmatig over de Energietransitie na te denken.

Wat volstrekt nieuw is aan de huidige Energietransitie is toch vooral dat het huidige klimaatbeleid niet langer gestoeld is op welbegrepen eigenbelang. Zowel economisch, landschappelijk als in de manier van leven is dit beleid diepingrijpend. Je zou haast zeggen: daar kan het oude bolsjewisme met haar dadendrang niet tegenop.

Maar het voortbestaan van de pla- neet, en daarmee ons nageslacht, is in het geding. nooit was het belang van verandering groter dan nu…

Ja, dat maakt het verhaal van degenen die de Energietransitie in gang hebben gezet ook zo sterk. Je hebt verder vrijwel geen argumenten meer nodig om je beleid te rechtvaardigen. En het is opvallend dat dit verhaal zoveel ingang vindt in een land dat ogenschijnlijk tot het meest geseculariseerde in de wereld behoort.

Ook in Scandinavië doen ze veel aan verduurzaming. Maar daar gaat de Energietransitie gepaard met veel lagere kosten door de beschikbaarheid van enorme hoeveelheden natuurlijke hulpbronnen. Maar Nederland is zo’n beetje het slechtst denkbare voorbeeld van een land dat zonder veel negatieve neveneffecten in staat moet worden geacht klimaatkoploper in de wereld te zijn. En toch wordt daar vol op ingezet.

En als je dat dan toch zou willen zijn, dan moet je dat niet doen zoals we het nu doen. Geen meerjarenplannen met experimentele vormen van hernieuwbare energie, maar eerst eens op kleine schaal uitproberen en zien of de effecten werkelijk zo mooi zijn als ze worden voorgespiegeld.

Nu lijkt helaas de neiging niet te willen weten wat eventuele negatieve effecten van het huidige klimaatbeleid zijn sterker dan de zoektocht naar werkbare oplossingen zonder de nevenschade voor milieu en ons traditionele cultuurlandschap.

Syp Wynia werd in 1953 geboren in een gezin van overtuigde CHUers. Meer dan twintig jaar lang was hij redacteur, commentator en columnist van Elsevier’s Weekblad, voordat hij twee jaar geleden zijn eigen digitale Wynia’s Week begon. Al langer laat hij zich kritisch uit over de wijze waarop in Nederland de zogenaamde Energietransitie vorm krijgt. De kritische stukken die hij daarover schreef gaf hij onlangs zelf uit bij zijn eigen Uitgeverij Blauwburgwal, gevestigd in Amsterdam.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen