Cultuurchristendom als bondgenoot

Ben (1975-) was vijftien jaar lang assistent van Nirj Deva, lid van het Europees Parlement (EP) voor de Britse Conservatieven. Hij was enige tijd bestuurslid van de European Christian Political Movement (ECPM). In 2009 publiceerde hij de geruchtmakende Universal Declaration of Human Dignity. Op dit moment is hij directeur van het in Trisulti gevestigde Dignitatis Humanea Institute (DHI).

Het instituut staat bekend als ‘ultra-conservatief’, en sinds kort ook als ‘extreem-rechts’. Voor al toen voormalig adviseur van Donald Trump en lid van de Board of Trustees van DHI, Steve Bannon, aankondigde dat hij Trisulti wilde gebruiken als opleidingsinstituut voor rechts-conservatieve politici in Europa. In die hoedanigheid had hij contact met populisten als Nigel Farage, Geert Wilders, Marine Le Pen, Matteo Salvini en Viktor Orbán

Wij willen Ben graag spreken over de beweegredenen achter DHI, en zijn visie op christelijk geloof, cultuurchristendom en populisme.

Waar staat het DHI voor?

Sinds haar oprichting in 2008 probeert het DHI Europa te herinneren aan de joods-christelijke wortels van haar beschaving, door te erkennen dat de mens geschapen is naar Gods beeld. Dat is een antropologische realiteit die we vinden in Genesis. Als zodanig staat ze lijnrecht staat tegenover het seculiere, op dit moment dominante Darwinisme, waarin de mens het product is van het evolutionaire recht van de sterkste. In de joods-christelijke traditie vinden we het geloof dat ieders leven, zonder enige uitzondering, van begin tot eind, beschermwaardig is. Niemand, individu noch overheid, mag daar inbreuk op maken. Die beschermwaardigheid geldt christenen, moslims, hindoes of wie dan ook, zonder onderscheid. Deze gedachte is uniek in de wereld, en vind je in geen enkele andere traditie terug. In de islam, bijvoorbeeld, worden mensen wel onderverdeeld in verschillende categorieën. Je kunt daar feitelijk alleen aanspraak maken op menselijke waardigheid als je gelooft in Allah. Het unieke van het joods-christelijke denken wordt in het Westen te weinig onderkend en op waarde geschat. Hierdoor is ruimte gekomen voor de modern-seculiere politieke opvatting dat gelijkheid als zodanig de hoogste norm zou zijn. Dat is een heel andere basis dan die van ons.

DHI is opgericht om christenen in het publieke weerbaar te maken. We geven hen daarbij hen instrumenten, zoals bijvoorbeeld de door ons opgestelde Human Declaration of Human Dignity. We stimuleren christenpolitici om te spreken over de wijze waarop hun geloof hen helpt een positieve impact te hebben in zaken van algemeen belang. En we verzetten ons ertegen dat van christenen gevraagd wordt om hun geloof als een jas aan de kapstok te hangen wanneer ze de werkkamer binnenkomen en te opereren als ‘neutrale actoren’. Dat wordt namelijk aan niemand gevraagd, maar wel expliciet aan christenen.

In 2004 werd de Italiaan Rocco Buttiglione afgewezen als EU-commissaris omdat hij persoonlijk tegen het homohuwelijk was. Deze afwijzing was de directe aanleiding voor de oprichting van DHI. Een ander voorbeeld was de Maltese kandidaat Tonio Borg. Hem werd gevraagd om een brief te schrijven aan de sollicitatiecommissie van het Europees Parlement waarin hij verzekerde dat zijn katholieke geloof geen invloed zou hebben op zijn werk als Europees Commissaris.

Begrijpt u waarom dit zo expliciet van christenen verlangd wordt?

Natuurlijk. Dit heeft alles te maken met de Franse Revolutie. Vanaf dat moment is gepoogd een nieuw concept van menselijkheid en gezag te creëren. Dit Franse concept staat tegenover het Amerikaanse. In de Onafhankelijkheidsverklaring staat uitdrukkelijk dat wij mensen ondergeschikt zijn aan God. Het is ronduit gevaarlijk wanneer die gedachte wordt losgelaten en ervan wordt uitgegaan dat de samenleving gebaseerd is op waarden die van staatswege zijn opgelegd, in plaats van door God gegeven. De erkenning dat ook de staat onderworpen is aan God, maakt dat het Amerikaanse politieke systeem nog altijd superieur is aan het Franse.

Dat Amerikaanse systeem verhindert niet dat mensen worden uitgesloten. Ook DHI, met name sinds Bannon zich nadrukkelijk met de zaak ging bemoeien, wordt daarvan beschuldigd. Is dat niet in tegenspraak met uw pleidooi voor menselijke waardigheid?

Dat wij zomaar mensen uitsluiten zijn leugens. De links-seculiere tegenstanders kunnen geen argumenten vinden om ons van repliek te dienen. Hun agenda is radicaal en militant. Als hun idealen en ideeën werkelijk bij het grote publiek bekend zouden zijn, dan zouden ze hun steun onder het volk verliezen. Om hun agenda door te drukken, hebben ze er alle belang bij het debat niet aan te gaan, en tegenstanders zwart te maken.

Ik ben er heilig van overtuigd dat elk mens, zonder onderscheid, geschapen is naar het beeld van God. Ook migranten. Ook illegale migranten uit veilige landen. Maar ik ben er evenzeer van overtuigd dat laatstgenoemden hun waardigheid niet verliezen wanneer ze in hun land van oorsprong zouden blijven. Ze krijgen niet pas menselijke waardigheid als hun welvaart betaald wordt door Nederlandse, Griekse, Italiaanse of Spaanse belastingbetalers. Dat mensen geschapen zijn naar Gods evenbeeld, is geen excuus om illegaal de grens van Europa over te steken en daar vervolgens te profiteren van alle economische voordelen. Wat wel tegen de menselijke waardigheid ingaat is belastingbetalers ongevraagd laten opdraaien voor de kosten van illegale immigratie. Dat strijd namelijk met het natuurlijke recht van burgers om zelf te beslissen over de uitgaven van hun geld. Als zij dan al een deel aan belastingen dienen af te dragen, dan heeft de overheid de plicht om bij de besteding daarvan de grootst mogelijke zorgvuldigheid te betrachten.

Die belastingcenten gaan over de materiële kant van het onderwerp, maar vindt u ook dat migranten die zich niet aan de wet houden teruggestuurd moeten worden naar hun land van herkomst?

Absoluut. Er zijn rechten én plichten. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor mij. Ik ben een immigrant hier in Italië. Het kan zijn dat ik binnen enkele weken een fors probleem heb als de Brexit door- gaat. Ik stemde echter in 2016 voor Brexit omdat ik denk dat dit in het belang is van de Britten zelf. Ondanks het feit dat het niet in mijn persoonlijke belang is als Brits staatsburger die woont in een ander EU-land. Ik ben, kortom, te gast in dit land. Ieder land heeft wetten omtrent immigratie. Veel landen zoeken daarbij naar de toegevoegde waarde van migranten. En terecht. Het zijn primair de belastingbetalers die het recht hebben om te bepalen wat er met hun land gebeurt, en wat in het kader van immigratie legitiem is. Het is niet aan supranationale organen, zoals de Verenigde Naties, uiteindelijk ook niet de EU, om te bepalen hoe landen moeten omgaan met immigratie. Dat is primair de zaak van de belastingbetalende burger. Het is illegitiem wanneer de staat in essentie private middelen via belastingen aanwendt voor zaken die burgers niet willen.

Maar wordt ons niet gevraagd om barmhartige Samaritanen te zijn?

Zeer zeker, 100 procent. Maar wat is de essentie van de gelijkenis van de barmhartige Samari taan? Dat mensen van hun eigen bezit, vanuit eigen, ongedwongen motivatie iets met hun naaste delen. Bijvoorbeeld vanwege hun geloof in Jezus Christus. Wat gebeurt er als de staat een deel van jouw bezit claimt? Dan heb je minder bezit om te geven aan doelen die vanuit het evangelie een appel op jouw geweten doen. De staat ontneemt mensen de mogelijkheid om schatten in de hemel te verzamelen door hen minder ruimte te laten om vrijwillig te geven aan de hulpbehoeftigen.

Neem het voorbeeld van Moeder Theresa. Ze ging naar India om stervende, zieke, dakloze mensen te verbinden, te wassen en te voeden omdat zij het gelaat van de lijdende Christus zag in die mensen. Ze deed dat vrijwillig. Hier in Italië zijn talloze aan de Rooms-Katholieke Kerk gelieerde organisaties die voor elke immigrant die zij opvangen een subsidie ontvangen. Zo wordt de opvang van vluchtelingen een businessmodel. Christelijke barmhartigheid is altijd vrijwillig en ik weiger te accepteren dat de Kerk mij gaat vertellen dat ik, omdat ik hun handelwijze kritiseer, zou handelen in strijd met de christelijke waarden. Zij begrijpen de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan verkeerd. Er is geen betere getuigenis van het geloof in Jezus Christus, dan mensen die vrijwillig de beste tijd van hun leven opofferen om mensen in nood helpen. Als een bisschop voor televisie zegt dat christenen immigranten moeten verwelkomen en dat daar belastinggeld voor gespendeerd moet worden, wat heeft hij dan zelf opgeofferd voor deze boodschap? Nul! Zo’n optreden doet me denken aan de farizeeërs in het Nieuwe Testament: ze liepen in mooie kleding, zaten op mooie plekken in de tempel, maar hun woorden waren vooral bedoeld om goed voor de dag te komen bij een deel van het volk.

In Nederland zijn er kerken die uitgeprocedeerde asielzoekers opvang geven. Hoe kijkt u daar tegenaan?

Ook als dat ingaat tegen de nationale wetgeving, dan veroordeel ik dat niet. Als zij daarmee gevolg geven aan hun roeping, dan moeten zij dat doen. Gods wet is van een hogere orden dan de wetten van het land. Zolang deze kerken geen misbruik maken van belastinggeld voor dergelijke initiatieven, dan zal ik er geen woord van zeggen. Waar ik tegen ben is dat daarbij geld van anderen wordt gebruikt, zonder dat die daarvoor hun toestemming hebben gegeven.

De SGP heeft altijd gezegd dat de christelijke waarden die de samenleving dragen alleen toekomst hebben wanneer het leven van voldoende burgers zich kenmerkt door een levend geloof. Denkt u dat een zogenaamd cultuurchristendom, dat zich beroept op christelijke waarden en instituten in de samenleving, zonder een dergelijk geloof toekomstkansen heeft?

Nee, als het geloof ontbreekt zal het cultuurchristendom op de lange termijn niet kunnen overleven. We naderen het eind van een periode. De westerse beschaving was hoofdzakelijk gebouwd op de joods-christelijke traditie. Je kunt ook zeggen ‘op het christelijke geloof’. Dat is meer de Europese uitdrukking, maar het betekent voor mij hetzelfde. Van deze christelijke waarden was de hele maatschappij doortrokken. Dat uit zich ook in de cultuur van een land. Er is vandaag de dag nog steeds de echo van die tijd. Maar het duurt zo’n drie á vier generaties voordat een cultuur is verdwenen. Het duurt nog langer voordat een beschaving helemaal is uitgeroeid. Ook links-liberalen moeten zullen er vol tegenaan moeten om dit voor elkaar te krijgen.

Behalve DHI, welke rol kan de kerk volgens u spelen bij het tegengaan van de afbraak en het levend houden van het geloof?

De eerste rol die de kerk zou moeten spelen, is de gelovigen vertellen dat er een geestelijke strijd gaande is. Onder ‘de kerk’ reken ik alle christelijke denominaties. De militanten, de links-liberalen en secularisten voeren een keiharde strijd tegen het christendom. Daar moeten de ogen voor opengaan. De kerk moet christenen dat bewustzijn bijbrengen.

Is dat wat Steve Bannon ook zegt?

Ik kan niet voor Steve Bannon spreken, ik spreek als directeur van DHI. Steve Bannon is veel intelligenter dan ik, en je zou hem die vraag dan ook zelf moeten stellen. Elke keer dat ik hem ontmoet, leer ik weer nieuwe dingen.

Wat is uw relatie met Bannon?

In 2013-2014 is Bannon één van de steunpilaren van DHI geworden. Hij en ik willen in Europa een academie opzetten die mensen in de gelegenheid stelt zich te verdiepen in de joods-christelijke wortels van onze beschaving. Meer specifiek is deze academie bedoeld om jongeren op te leiden tot opiniemakers en politieke initiatiefnemers. Allereerst moet de nieuwe generatie weten welke strijd gaande is. Er is sprake van een geestelijke strijd, zoals ook de Schrift zegt: ‘Wij hebben de strijd niet tegen vlees en bloed, maar tegen de overheden, tegen de machten, tegen de geweldhebbers en boze geesten van deze wereld.’

Dat maken we zelf van heel nabij mee. We voeren op dit moment een heftige juridische strijd tegen het Italiaanse Ministerie van Cultuur. De autoriteiten baseren zich daarbij op klachten van linkse actiegroepen die ons initiatief graag zien mislukken. Zo zijn er de laatste maanden veel protesten rondom Trisulti geweest, aangedreven door linkse radicalen. Ze proberen ons te stoppen, omdat zij diep in hun hart wel aanvoelen dat wij de stem van het volk beter vertegenwoordigen dan zij zelf dat doen.

De linkse partijen hier in Italië zijn, net als in de meeste andere landen, vertegenwoordigers van de belangen van kosmopolitische elites. Linkse partijen zijn ook de grootste aanjagers van de massale immigratie naar Europa. Linkse partijen doen helemaal niets om de belangen van hun eigen kiezers te behartigen. Dat is ook waarom Donald Trump gewonnen heeft in de Verenigde Staten. Hij won niet doordat hij kiezers op rechts zo aansprak, maar omdat hij oog had voor de vergeten en genegeerde middenklasse. Als je dat snapt, begrijp je ook beter waarom linkse politici hier buiten de poort in Trisulti stonden te schreeuwen met protestborden tegen ons initiatief. Zij hebben ten diepste geen inhoudelijke steun voor hun ideeën bij het volk. Ze zijn er zeer beducht voor om hun machtspositie kwijt te raken. Dit verklaart hun angst voor ‘populisme’. Ze voelen aan dat veel mensen uit het volk de nationalistisch-populistische bewegingen steunen omdat hun belangen daardoor beter vertegenwoordigd worden.

Veel populisten, zoals Geert Wilders, refereren aan de joods-christelijke cultuur terwijl ze zelf niet gelovig zijn.

Dat klopt. Hij is gedoopt en heeft een Rooms-katholieke opvoeding genoten. En ook al is hij op dit moment niet wat wij gelovig noemen, hij heeft elk geval de noodzaak gezien om op te komen voor de joods-christelijke cultuur. Hij ziet dat die onder druk staat in Nederland. Hij levert daarmee een waardevolle bijdrage aan het politieke debat.

U zei ook dat het essentieel is om een persoonlijk geloof te hebben.

Dat klopt. Maar het probleem is dat wij christenen zo politiek zo verzwakt zijn in de huidige situatie en het volk zolang verwaarloosd hebben, dat we bondgenoten nodig hebben zoals Geert Wilders. Ik denk echt dat Wilders de dingen die hij zegt niet alleen maar zegt om daardoor eerder gekozen te worden, maar dat hij ook echt gelooft in de waarde van de joods-christelijke traditie. Naast zijn opvoeding spendeerde hij ook een paar jaar van zijn leven in een kibboets in Israël. Hij vertelde eens dat dit van beslissen- de invloed is geweest in zijn leven. We hebben meer aan Wilders, dan aan iemand die zich christendemocraat noemt, maar zich na gekozen te zijn niets gelegen laat liggen aan het volk wiens belangen hij geroepen is te behartigen. Wilders zegt eerlijk dat hij niet persoonlijk in Christus gelooft, maar ziet wel de waarde van de joods-christelijke traditie voor de Nederlandse samenleving. En hij staat voor zijn boodschap, ook al kost het hem zijn persoonlijke vrijheid.

In zaken als abortus en homohuwelijk is hij meer een centrumpoliticus, en normaal gesproken zou ik hem om die reden ook niet steunen. Maar als het gaat om man-vrouwverhoudingen dan is hij veel meer een man van het gezond verstand dan links-liberalen. Ik ben er fel tegen dat op scholen kinderen worden geïndoctrineerd met het idee dat mannen en vrouwen allebei de arbeidsmarkt op moeten om van toegevoegde waarde te kunnen zijn voor de samenleving. Moeders moeten de vrije keus hebben of ze willen werken en niet gedwongen worden door hun omgeving of een of andere ideologie om te gaan werken. Wilders erkent dat. Maar het is vooral zijn strijd met de islam die maakt dat ik hem steun. Om een metafoor uit de kerkelijke architectuur te gebruiken: hij is voor mij zeker geen pilaar, maar wel een luchtboog.

Er is bij veel rechtse christelijke partijen de vrees om geframed te worden als populistisch. En populisme wordt nogal eens geassocieerd met antisemitisme en islamofobie. Wat vindt u daarvan?

Als er één organisatie in de wereld opkomt voor de joods-christelijke waarden, is het wel de DHI. Hoe kan iemand ons nu beschuldigen van antisemitisme, terwijl we erkennen dat de joodse traditie onze cultuur mede heeft gemaakt tot wat ze nu is.

Wat de beschuldiging van islamofobie betreft, ligt de zaak genuanceerder. Ik ben enerzijds niet bang voor de islam. Maar anderzijds maak ik me wel zorgen over de zwakheid van onze seculiere leiders die verondersteld worden onze vrijheden te verdedigen. De politieke elite van tegenwoordig kenmerkt zich door lafhartigheid wanneer het gaat om het benoemen van de gevaren die met de islam gegeven zijn, laat staan dat ze er iets tegen zouden durven ondernemen.

Is het de islam als godsdienst, of het islamisme als politieke ideologie waar u problemen mee heeft?

Wat me in de islam vooral tegenstaat is de waarde die wordt toegekend aan het leven haar profeet. De islam heeft zich verspreid over de wereld via massale slachtingen, gewelddadig opleggen van het eigen geloof, en de onderwerping van overwonnen volken tot slavernij. Links-liberalen denken dat het christendom zich op deze zelfde manier verspreid heeft, maar dat is niet waar. Het christendom is verspreid door bekering en geloof. Het christendom begint daar waar sprake is van inwendige verandering van de mens. Bij de islam draait alles om het onderwerpen aan de regels van de Sharia. Jezus ver- vulde zelf de wet, maar tegelijk bond hij de strijd aan met de hypocrisie van de farizeeërs. Stellen dat er ten diepste geen verschil zou zijn tussen christendom en islam, is een leugen.

Er zijn christenen in Nederland die zeggen: wij zijn een minderheid en wij willen gelijk behandeld worden, dus moeten wij op onze beurt ook de islam als gelijke behandelen. Hoe ziet u dat?

Dit is geen gemakkelijke vraag. Ook in de katholieke traditie heeft men zich daarover het hoofd gebroken. Ik ben zelf altijd geneigd te zeggen: vertel mij niet hoe ik moet leven, dan vertel ik niet hoe jij moet leven. Maar het is nu juist dit uitgangspunt, elkaar met rust laten, dat je te weinig terug vindt in de islam. Ik heb toevallig een vriend die moslim is en mij nooit lastig valt met zijn geloof, maar dat is toch een zeldzaamheid. Volgens het DNA van de islam hoort het godsdienstige en politieke een te zijn. Als christen wil ik wel het recht hebben om aan anderen het evangelie te vertellen en hen voor te houden hoe goed het is om de Tien Geboden te volgen. Maar ik zou nooit de wet willen gebruiken om mijn geloof op te leggen aan anderen, of hen beperkingen op te leggen aan hun eigen geloofsbeleving.

Dus als vanaf een moskee een gebedsoproep klinkt, zegt u: geen probleem!

Tsja, kijk… uhhm… haha. Dat is een hele goede vraag. Het probleem met de islam is, dat we weten dat als deze godsdienst dominant wordt in een samenleving, zij de vrijheid van anderen zal inperken. De islam heeft geen concept van gelijkheid dat mensen die vrijheid biedt.

Het christendom wel?

Laat ik een voorbeeld noemen. Een tijdje geleden bezocht ik een vriend die geëmigreerd is naar Vietnam. We verlieten het hotel en ik begroette de jongen die de deur voor ons openhield. Mijn vriend zei: ‘jij hebt zijn dag goed gemaakt door dit te doen.’ In Vietnam kijkt niemand je aan als je de deur voor een ander opendoet. Als je datzelfde doet in Europa, dan zouden we dat onbeleefd vinden. Ik veroordeel andere culturen niet, maar er zijn grote verschillen. En de verschillen hebben zo hun redenen. In het westen is nog het besef dat iedereen, van de koning in zijn paleis tot de man die de ploeg door het land trekt, in essentie van gelijke waarde zijn. Wanneer jullie koning zijn paleis verlaat en we zien dat iemand de deur voor hem opendoet, terwijl de koning hem geen blik waardig keurt, dan zouden de meeste mensen in Nederland daarover een negatief oordeel uitspreken. Als je uit een andere traditie komt die gebaseerd is op andere filosofische en antropologische fundamenten, dan krijg je een andere samenleving.

Dat is ook de bijdrage van het christendom aan het kapitalisme geweest. Ik ben van de zogenaamde Oostenrijkse school. Daarin is altijd benadrukt dat het kapitalisme alleen dan maximaal economische waarde kan toevoegen, wanneer ze uitgaat van een moraal waarin eerlijkheid en respect voor medemensen. Gebrek aan vertrouwen is dodelijk voor een economie. Gebrek aan respect voor je medemens, of het nu een medewerker is of een klant, is slecht voor zowel productiviteit als je afzetmarkt. Overal waar die waarden al gegeven waren, heeft het kapitalisme kunnen bloeien. Een zekere mate van tolerantie is ook aangevoerd als verklaring voor de Gouden Eeuw in Nederland. Tegelijk is het kapitalisme een belangrijke motor voor de verhoging van de algehele welvaart. Vroeg of laat profiteren ook de allerarmsten van dit economische systeem. Mits de welvaart niet gekaapt wordt door een economische elite de al te nauwe banden onderhoudt met de politiek – een van de belangrijkste kritiekpunten van het populisme tegen de links-liberale elites van vandaag.

Welke partijen of bewegingen in Europa ziet u als bondgenoten?

Omdat ik op dit moment nog steeds verwikkeld ben in een juridisch gevecht met het Italiaanse Ministerie van Cultuur, heb ik nog niet zoveel gelegenheid gehad om het bondgenootschap uit te breiden. Maar toen ik in het EP werkte, had ik een groot netwerk van politici en belangenbehartigers, onder anderen bij de Rooms-katholieke Kerk en de ECPM. Als we eenmaal gesettled zijn in Trisulti, wil ik me daar weer op gaan focussen. Wanneer ik zo hoor wat de standpunten van de SGP zijn als het gaat om leven, gezinswaarden en haar strijd op dat punt tegen de links-liberale elites, dan zou ik wel voelen voor samenwerking, zou ik ook graag samenwerken met de SGP. Zodra de academie hier van start gaat, zijn jullie van harte welkom op Trisulti.

Bij de huidige European People’s Party (EPP, waarvan op dit moment zowel het CDA als de CU lid zijn, red.), zie ik minder raakvlakken. Het is bijvoorbeeld een grote schande dat ze destijds Viktor Orbán geschorst hebben. Ik betreur het ook dat hij na de schorsing teruggekeerd is in de EPP. Dat had hij niet moeten doen. Ook het geval van Hongarije en de manier waarop de door haar gekozen volksvertegenwoordiger behandeld wordt door de EU-leiders, laat zien hoe hard de strijd is. Er wordt van alles uit de kast getrokken om christelijke politici die nationale belangen laten prevaleren boven die van die van een Europese liberale elite, monddood te maken. Daarbij komt dat de huidige elite bezig is haar idealen te verankeren in allerlei conventies, zodat het Europese Hof straks over de middelen beschikt om populistische bewegingen te stoppen wanneer diezelfde elites de controle over de meerderheid van het electoraat dreigen te verliezen.

Daartegen keert het DHI zich. En in die strijd is Bannon, met alle ervaring die hij opgedaan heeft in de VS, een geweldige steun.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen