Feest vieren

Feesten, dat konden volgens vele Flakkeeënaars de Sommerdikers pas goed!

Konden de bewoners van andere dorpen dat dan minder goed? Het is moeilijk daarop een objectief antwoord te geven, zeker als men in het betreffende dorp geboren en getogen is. Toch zal het ene feest gezelliger zijn geweest dan het andere en het staat wel vast dat dit per gemeenschap nogal kon verschillen.

In Sonunelsdijk was al in 1624 sprake van een breed opgezet feest, maar wel een met een flinke kater. Onze zeeheld Piet Hein veroverde in 1624 San Salvador, Zuid Amerika. Deze zege werd in het gehele land uitbundig gevierd. Dokter J. L. Braber schreef daarover in zijn boekwerkje 'Sonunelsdijk in vertellingen': Er werden 's avonds pektoortsen gebrand die blijkbaar aan de kerk waren bevestigd. Het Uep zodanig uit de hand dat het kerkgebouw met de toren in vlammen opging. Een overblijfsel van deze brand werd gevonden boven een huisdeur in de Enkele Ring met het verklarende opschrift: "Dit huys wordt gestelt in Godes Kant, door de victorie van Westindië zijn de and're (huizen) afgebrand, 1625". Gelukkig heeft onze vriend Cees van der

Gelukkig heeft onze vriend Cees van der Sluijs de puibalk waarvoor het heeft gediend, niet alleen bewaard maar ook m zijn woning Enkele Ring 79 geplaatst. Volgens dokter Braber vond de brand echter plaats op 8 september 1624. Ook de heer A. van der Zwan maakt melding

Ook de heer A. van der Zwan maakt melding van deze door feestelijkheden ontstane brand van de kerk en toren in het jaar 1624. Dat staat vermeld in een door hem in 1977 samengestelde bouwgeschiedenis van de toren der Nederlands Hervormde kerk te Sommelsdijk.

Een stuk later in de geschiedenis van het dorp, tijdens de kroning van Prinses Wilhelnuna tot Koningin der Nederlanden in 1898 werd er in Sommelsdijk, gelijk dat elders m het land het geval zal zijn geweest, op gepaste wijze feest gevierd.

Een kroningsfeest heeft natuurlijk iets bijzonders. We zijn in het jaar 1898 in een tijd beland waarin reeds foto's konden worden gemaakt. Juist aan de hand van foto's, hoe oud ze ook mogen zijn, kan men een beter idee krijgen hoe het vroeger was. Foto's van dat kroningsfeest zullen niet erg takijk zijn, maar die er nog zijn krijgen daardoor steeds meer waarde. Laten we er zuinig op zijn. Enige tijd geleden kreeg ik van Adrianus de Leeuw, die samen met zijn Ueve zuster Anna in Dirksland woont, een foto die van een bijzondere historische waarde mag worden genoemd. . . Jaas zei bij de overhandiging: "Bij jou is die

Jaas zei bij de overhandiging: "Bij jou is die foto op zijn plaats". Ik voel me daarom moreel verplicht om deze zeer sfeervolle afbeelding bij dit schrijven toe te voegen.

DE VLAG UIT

Als kind was ik altijd gefascineerd wanneer de vlag op de toren stond. Vooral met harde wind als men bijvoorbeeld in de Enkele Ring de grote vlag duidelijk kon horen wapperen. Soms woei het zo hard dat de vlag op verscheidene plaatsen ging scheuren. De vrouw van gemeentewerkman Jan Bom, mevrouw Bom-Looij, heeft de torenvlag maar wat keertjes moeten herstellen!

En dan op Komnginnedag, in mijn schooljeugd op 31 augustus. Hoewel bij ons thuis geen al te grote Oranjegezindheid bestond, gingen wij op die dat toch ook versierd met een oranjesjerp en een echt vlaggetje van katoen in de hand naar school aan de Binnenweg. Die oranjespullen werden jaar voor jaar op zolder bewaard. Op het schoolplein werden eerst de klassen

Op het schoolplein werden eerst de klassen in de rij gezet. Daarna sloten alle klassen zich aaneen tot een lange optocht die zich vervolgens in beweging zette. De hele stoet trok in alle vrolijkheid naar het Gemeentehuis op de Voorstraat.

Vooral in die straat en ook op het Marktveld hingen enorm grote vlaggen in de bekende driekleur uit de ramen van de hoge huizen. Vele kinderen raakten daarvan onder de indruk. De leerlingen van de Christelijke lagere school aan de Jacob Banestraat waren al gearriveerd en ook de kleintjes van de Bewaarschool aan de Sint Joris Doelstraat stonden al keurig netjes opgesteld. De kinderen moesten altijd enig geduld opbrengen voordat burgemeester L. J. den Hollander zijn toespraak begon. In die tussentijd was de grote wijzer van de torenklok al enige keren vooruitgeschoven. De burgemeester was een geduldig man.

Begeleid door de toen nog niet Koninklijke Fanfare 'Sempre Crescendo' werden twee coupletten van het Wilhelmus gezongen, het eerste en het zesde. Ook de omstanders zongen mee. Rabel, de gemeentepoUtieman stond in de houding.

Ook zongen we gezamenlijk nog enkele Nederlandse liederen, zoals: Oh schitterende kleuren van Nederlands vlag, Alle man van Neerlands stam en (de mooiste naar mijn kinderhart). Wij willen Holland houden! Na deze plechtigheid moesten de kinderen naar hun respectievelijke schoolgebouwen terug lopen. In de school werden we getracteerd. Het

In de school werden we getracteerd. Het bestuur van de Oranjevereniging kwam daarbij een kijkje nemen.

VERSIERDE STRATEN

Er waren maar weinig straten die niet versierd werden. Het dorp was nog wel met zo groot dan nu het geval is, waardoor de versiering van de straten meer algemeen kon plaatsvinden. Vooral de Dubbele Ring leende zich, vanwege zijn geringe breedte, goed voor het aanbrengen van versiering. Maar ook de veel bredere stra

Maar ook de veel bredere straten waaronder zelfs de Dorpsweg werd van een versiering voorzien. Nog zie ik Jaspert van der

Nog zie ik Jaspert van der Slik, in leven een zeer sterke man, in zijn eentje nauwe gaten hakken in het harde wegdek langs beide kanten van de Dorpsweg. In die gaten paste precies het onderste deel van de stam van een dennenboompje. De boompjes werden door een aantal meisjes van zelfgemaakte oranjeappels voorzien. Dat gaf een mooi effect. Men bracht in die boompjes geen verdere versiering aan. Eenvoud is toch het kenmerk van het ware?

De dennen op de Dorpsweg stonden keung op een rij en er was geen vandaal te bekennen om de boel te ontluisteren of te vernielen. Het bestuur van de Oranjevereniging had een schip vol groen uit de provincie Noord Brabant laten komen. Dat schip werd uiteraard op de Kaai gelost. Het loswerk werd door vrijwilligers verricht. Tientallen, zo geen honderden slingers werden van het groen met de hand vervaardigd. Die slingers werden aan muren en raamkozijnen aan beide zijden van de straat bevestigd.

EREPOORTEN

Erepoorten werden uit de opslagplaatsen van timmerlieden tevoorschijn gehaald en bij de ingang van verscheidene straten geplaatst. Deze erepoorten waren hoofdzakelijk gemaakt van lat- en plaatwerk. Sommige poorten hadden op ooghoogte een kraag waarin oranjebloemen konden worden geplaatst. Alle poorten waren van te voren gewit. Tijdens het aanbrengen van de versiering was het een drukte van belang. In het hele dorp was het een gezellige boel.

Er werden ook prijzen beschikbaar gesteld voor de best versierde straten en natuurlijk was er altijd een straat die net iets mooier was dan de andere. Zo herinner ik me nog goed dat de Wevershoek, in de volksmond poepenhoek genoemd, de Eerste prijs had behaald!

De van model vierkante erepoort die daar stond was met tal,njke waxinekaarsjes feeëriek verUcht. Met een zuchtje wind flakkeerden de vlammetjes levendig en speels. Ook de straat was prachtig versierd. Of de Wevershoek de eerste prijs verdiend had? Nou en of! De jury ondervond bij haar besUssing algemene bijval van de bevolking.

EEN KROON

Op de hoek van de Enkele Ring-Oost Indische hoek stond de smederij van Keesje Vis.

Die smederij werd een paar jaar geleden getransformeerd tot woning. Naast speciahteiten in zake de bouw van weegbruggen, vonden in de smederij allerlei werkzaamheden plaats zoals het repareren van een waterketel tot het beslaan van paarden. Vis zou Vis niet zijn geweest als ook hij aan een Oranjefeest niet had bijgedragen. Samen met zijn personeel, onder wie de zo

Samen met zijn personeel, onder wie de zo populaire Jaapje Lodder, smeedden zij een kroon van een behoorlijke afmeting. Deze geheel van metaal geconstrueerde kroon werd nabij de smederij boven de open ruimte die daar nu nog is, aan een sterke en strak gespannen staaldraad opgehangen. Ter gelegenheid van welk feest de kroon werd vervaardigd is onbekend.

KINDERSPELEN

Die werden meestal ini het begin van de middag gehouden. Veelal op de Voorstraat maar ook wel in andere straten. Zakje lopen was bij de jongens bijzonder populair. Dagen van tevoren oefenden wij over de hobbelkeien van de Achterstraat of over het effen plaveisel van rode gelijkvormige baksteentjes in de Enkele Ring.

Verder hield men op het feest wedstrijden in sprietlopen, mastkhmmen, koekhappen en zo meer. Een terugkerend onderdeel van het feestprogramma dat bij Drukkerij Krause meestal op oranjekleurig papier werd gedrukt, vormde ook een wedstrijd met versierde fietsen, kinderwagens of zelfgemaakte karren.

Nog even iets over die hobbelkeien. Weet u waar de meeste zijn gebleven? Onder de graszoden van het speelveld aan de Molenweg; daar hggen ze bij duizenden. Aanvankelijk was dit speelveld de vuilnisbelt van het dorp, dat in onvervalst dialect 'den asjebak' werd genoemd.

DE GROTEN

Voor de volwassenen waren er ook allerlei activiteiten georganiseerd. Wat dacht u van nngnjden of nngsteken te paard of zittend in een wagen. Ringsteken trok altijd veel volk. Een belangrijk programmapunt vormde de grote optocht meestal van allegorische aard. Aan zo'n optocht namen vele jonge mensen deel. Zij namen plaats op de door extra opgetuigde paarden voortgetrokken boerenwagens. Verkleed als opoe en opa in hun eigentijdse klederdracht, als brandweerman met een zuidwester op het hoofd of als een stel graan dorsende boerenjongens gekleed in blauw boezeroen en met de houten vlegels in de hand. Vlegels zoals ze soms zelf nog waren, maar dan in een andere betekenis.

Ieder had zo zijn eigen vermomming met de daarbij behorende attributen.

Eén van de mooiste optochten welke ik ooit in Sommelsdijk voorbij zag trekken was een historische optocht. De plaats van opstelling was op het erf van de boerderij en gedeeltelijk op de wei van Anton A. Mijs aan de Langeweg. Tientallen paarden vormden de lange stoet. Op elk paard zat een geheel gecostumeerd persoon die een historische persoonlijldieid moest voorstellen. Soms was de gelijkenis zeer treffend. Nog zie ik wijlen Piet Krause, drukker van beroep, statig gezeten op een tamelijk mak paard in zijn rol van Willem van Oranje, de Vader des Vaderlands. Onder de deelnemers bevonden zich ook graven en gravinnen, ridders, hofdames, page's en voetknechten. Een van de deelnemers was Jaap Knape Janzn. waarvan een foto hierbij wordt afgedrukt. Is dat het enige kiekje dat is overgebleven van zo'n boeiende en goed georganiseerde optocht? Waarschijnlijk werd deze gehouden in het jaar 1938.

DE AVOND

's Avonds viel er zang en muziek te beluisteren. Voor de ingang van de Nederlands Hervormde kerk op het Marktveld bouwde men een muziektent. Soms ook bij Hotel Spee of in de Ring bij smederij Vis. De vloer bestond uit los liggende planken die gedragen werden door de oubollig uitziende houten biertoimetjes. Met grote, bruine gekleurde zeilen werden de wanden en het dek van de tent bekleed. De voorkant was geheel open. Het mannenkoor 'Ons Koor' toen onder lei

Het mannenkoor 'Ons Koor' toen onder leiding van mede-oprichter en dirigent Gerrit Zoon, zong zelfs operafragmenten waaronder het overbekende Slavenkoor uit Nabuco van Verdi. Als laatste nummer van het concert werd het Wilhelmus gezongen. Wat klonk dat allemaal mooi!!

Eens zag ik dokter P. Knöps als dirigent voor het orkest 'Sempre Crescendo' staan. Zo'n act geeft aan dat vrijwel iedereen aan het feest deelnam, van hoog tot laag. Deze vorm van saamhorigheid was bij de

Deze vorm van saamhorigheid was bij de Sommelsdijkse gemeenschap misschien wat sterker ontwikkeld dan bij andere dorpsgemeenschappen? Minder stijf en minder afstandeüjk...

En als het helemaal donker was geworden dan kwamen de dorpsgenoten, groot en klein, oto in zitten aktie door deel te nemen aan de lampionoptocht. is één Zo'n mooie, cylindervormige of d, een zo'n winkel, bolronde oranje lampioen kostte een dubbeltje. Voor velen waren toentertijd al die dubbeltjes er niet. Maar er werd verteld dat bij dokter Knöps op de Voorstraat lampionnen werden uitgedeeld voomameüjk aan kinderen uit grote gezinnen. Persoonlijk herinner ik me nog dat wij er met vader en moeder heen gingen. De doktersfamiüe stond in de ruime deuropening van de praktijk aimex huis. Helaas moest de dokter ons teleurstellen; de laatste lampionnen waren net uitgedeeld. Dat dokter C. F. Arends uit Middelhamis onze huisdokter was, speelde daarbij geen enkele rol. Op is op, dus verder geen gezeur. Even later passeerden we de woning van de

Even later passeerden we de woning van de vee-arts Van Heemert die met zijn vrouw op de stoep van hun woning de mensenmassa op de Voorstraat stonden gade te slaan. Zij raakten in gesprek met mijn ouders. Een poosje later gaf mevrouw Van Hemert ons een kwartje. Een kwartje?!

Ja en reeds voor 1 cent kon men al een ijsje kopen bij Jantje Troost die met zijn ijscokar een eindje verderop stond... Een enkele keer werd er een fakkeloptocht gehouden maar deze had toch minder succes dan een lampionoptocht.

VUURWERK

Op een van de Oranjefeesten had het bestuur van de Oranjevereniging een groot vuurwerk in het programma opgenomen. Trouwe bestuursleden waren in die tijd Job van GuUk winkeüer. Jan Knape Mzn. de latere gemeentesecretaris. Piet Palingdood sigarenhandelaar. Jan Volwerk witlofteler en anderen. Ook weer met vader en moeder gingen we rond tienen in de avond naar de Wacht. De Wacht was een perceel landbouwgrond van Maart van der Sluijs dat in de Molenlaan langs de Wildemanskreek lag. Daar staat nu de J. C. van Gentschool op.

Uit de kreek kon de Vrijwillige Brandweer voldoende water pompen indien er onverhoopt tengevolge van het vuurwerk ergens toch brand zou uitbreken. De stond te bibberen van de kou want de weersgesteldheden waren met Oranjefeesten niet altijd even gunstig, ook al was het augustus! Maar toen het vuurwerk werd ontstoken trok dat zoveel aandacht dat er geen tijd was voor kniezen. Er stonden heel veel mensen die van de ene verbazing in de andere vielen. Soms ging het vuurwerk met grote knallen gepaard en dat gaf de vertoning een wat sensationeel karakter. Wat het laatste beeld van het vuurwerkspectakel was weet ik niet meer, maar wel herinner ik me bij het naar huis gaan de duizenden sterren aan het nachtelijk firmament. Die sterren zouden de hele nacht blijven fonkelen totdat de eerste zonnestralen ze pas de volgende dag zouden verbleken.

VREUGDEVUUR

Een onvervaagbare herinnenng heeft een groot deel van de Sommelsdijkse bevolking nog aan Albert Ter Steege, destijds schipper en tarfhandelaar van beroep.

Naar aanleiding van de geboorte van prinses Beatrix op 31 januari 1938, werd midden op de Kaai een groot vreugdevuur ontstoken. De brandstapel bestond uit een metershoge verzameUng van takken, turf, briet en oude veilingkisten. Duizenden mensen waren samengestroomd om het vuur te zien ontsteken, te zien oplaaien en tenslotte te zien doven. Rook en vonken stegen tientallen meters de donkere avondlucht in. Gelukkig stond de wind van het dorp af gericht, maar de uiteraard aanwezige Brandweer hield een oogje in het zeil.

Op het moment dat Albert Ter Steege het vreugdevuur ontstak, riep hij met luide stem in zijn Drents dialect: "Hoerai, wat ben ik bHe, een Prinseske keboore!"

Deze uitroep hebben vele jongens in het dorp nog lange tijd herhaald. Ter Steege was zeer Oranjegezind en ik ben

Ter Steege was zeer Oranjegezind en ik ben er van overtuigd dat hij de handelswaren turf en briet gratis ter beschikking heeft gesteld.

op is (wordt vervolgd)

D. Hoogzand

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen