Alles wat hij doet, gelukt

DDe eerste Psalm zet de toon voor de hele Psalmenbundel, trekt hoofdlijnen voor het verstaan van de heilige Schriften. Niet toevallig vormen de Psalmen het middelpunt van de Bijbel. Tegenover elkaar staan de rechtvaardigen en de goddelozen. Ieder van hen gaat ‘zijns weegs’. Enerzijds mensen als vruchtbare bomen, geplant aan waterstromen. Zij leven! Anderzijds lieden zo dood als wegstuivend kaf.

Zijn dood en leven altijd duidelijk te onderscheiden? Het ligt er maar aan door wie! Ik zie, bijvoorbeeld, de tien meisjes lopen, van wie Jezus zegt: ‘Vijf van hen zijn wijs en vijf zijn dwaas’ (Matt. 25). Kan ik aanwijzen wat op wie slaat? Wat zou ik de plank misslaan!

Hoezo? Wel, omdat de eerste Psalm ons leert dat alles wat de rechtvaardige doet, gelukt. Hoe komt dit bij u over? Ik kan ook vragen: Wat maakt u daarvan? Met dat ‘maken’ van ons zijn al veel dwaalwegen bewandeld. Zoals door klankexegese: ‘U kunt weten of u zo’n rechtvaardige (van Psalm 1) bent. Dan lukt namelijk alles wat u doet’. Dat is zoiets als de Bijbeluitleg van ‘het welvaartsevangelie’: wanneer het u voor de wind gaat en succes uw levenspad markeert, kunt u eenvoudig concluderen dat u aan de goede kant staat. Staat dat er? Staat dat er?

Wat zie je er dan van? Prachtige woorden hoor ik, maar … klopt het wel? Vraag het aan Abel (vermoord), aan Jozef (in de put gegooid en in de gevangenis geketend), Job (tot op het bot berooid), Asaf (Psalm 73), Jeremia (lees diens Klaagliederen), Daniël (leeuwenkuil), Johannes de Doper (gevangenis en onthoofd), Jezus (gekruisigd), de apostelen, de martelaars … Johannes Hus (verbrand). Allemaal rechtvaardigen. Hebben zij de eerste Psalm ervaren als bevestiging in de zin van: Zie je wel, de bewijzen van het Psalmwoord stapelen zich op: ‘Alles wat hij doet, gelukt’. Niet dus! Psalm 1:3, laatste regel: een leugen!?

‘Alles wat hij doet, gelukt’. Wat doet de rechtvaardige? De Psalm bezingt eerst wat hij niet doet. ‘Niet wandelt hij in de raad van de goddelozen’; ‘niet staat hij op de weg van de zondaars’; ‘niet zit hij in de kring van de spotters’. Wat hij wel doet? Hij vindt vreugde in de Wet van God, dag en nacht overdenkt hij Gods Woord. Dat zegt hij zachtjes voor zich uit – zo staat er letterlijk - , en zo hoort hij de stem van God. Niet eindeloos afgeleid en verleid door andere stemmen.

‘Alles wat hij doet …’ Het Woord van God doet dus iets met hem! Het is vruchtbaar in de rechtvaardige en het doet zijn werk door hem of haar. Het is levend en krachtig en gaat zijn gang dwars tegen spot en onrecht in, tegen leugen en laster, ellende en dood. Het overwint onze twijfels, verzoent onze schulden, herschept ons bestaan.

Is dat duidelijk te constateren? Kunnen we dat statistisch vastleggen? Nee! Psalm 1 is een geloofswoord! ‘De Psalm getuigt van de Rechtvaardige, het Hoofd aller heiligen, van Zijn sterven en opstanding (…) als je ’t geloofde, zou je dansen en lachen’, aldus Luther. Jezus zag het tegendeel van ‘alles gelukt’. Aan zijn ervaring kon Hij niet aflezen dat Hij ‘de weg der rechtvaardigen’ bewandelde. De theologische specialisten van zijn dagen konden met Hem niet uit de voeten. Hij is aangevochten in en bespot om zijn Godsvertrouwen. Iedereen op Golgotha kon zien wat daarvan terechtgekomen was. Niets! Toch riep Hij niet aan het kruis: ‘Het is mislukt!’, maar ‘Het is volbracht!’ Hij vertrouwde op het Woord van zijn Vader: ‘Het welbehagen des Heren zal door zijn hand gelukkend voortgaan’ (Jes.53). Door het geloof woonde Hij in het gebedenboek van Israël. Hij is ‘de boom des levens’ die altijd vrucht draagt (Op.22). Hij zegt: ‘Wie in Mij blijft en Ik in hem, die draagt veel vrucht (…) Indien mijn woorden in u blijven …’(Joh.15).

Het geheim van onze Psalm en van de hele Bijbel is verbonden met ‘de vergadering der rechtvaardigen’(vs. 5), de tegenhanger van het gezelschap der spotters (vs.1). In de eerstgenoemde samenkomst is immers de bediening van de Heilige Geest. Daar is het Woord met de Doop en het Avondmaal. Daar worden goddelozen rechtvaardig verklaard, die zijn daar thuis! Voor wie zichzelf rechtvaardigt (Luk. 18:9-14), is het daar niet te harden. Vandaar dat men zich uit de voeten maakt richting een ‘eigen’ vergadering: de kring der spotters. Zo gaat het in het groot en in het klein. Helaas ook in de kerk. Door (kerk)politiek, via een meerderheid van stemmen, worden tevoren afgesproken besluiten vastgelegd, ten koste van de rechtvaardigen. Zo voor het oog vallen de rechtvaardigen als dorre bladeren af. Zij worden door spotters die zich voordoen als rechtvaardigen op een hoop geveegd en weggeblazen. ‘Zand erover!’ Geen haan die ernaar kraait. Wat nog volgt, is: ‘Met ontroering hebben wij kennis genomen …’. Dat is de buitenkant van het toneelstuk.

En wat is de binnenzijde? Hoe zal het verder gaan? Dat openbaart het Psalmboek. De rechtvaardigen lijken als goddelozen te (zijn) vergaan. Zij vrezen op alles te moeten schrijven: ‘Mislukt!’ In diepe aanvechting echter hebben zij nochtans geleerd: ‘Ik weet wel beter. Al ervaar ik de dood, beloofd is het leven!’ De rollen worden omgekeerd. De goddelozen vergaan (vs.6). ‘Die in de hemel woont, zal lachen, de Here zal hen bespotten (...) en hen in stukken slaan als aardewerk’ (Psalm 2). De gelovigen kust Hij reeds nu ‘met de kussen van Zijn mond’ (Hooglied 1), namelijk in het Avondmaal, ‘de maaltijd der onsterfelijkheid’. Binnen ‘de gemeenschap van de rechtvaardigen’ (vs.5), ‘de gemeenschap der heiligen’, de Kerk. Daar leren we de echte werkelijkheid te schouwen.

Ik ga een beetje Luther verstaan: ‘Als je ’t geloofde, zou je dansen en lachen’.

M. Verduin, Zeist

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen