Een verscheurde samenleving

Vorige maand werd de troonrede uitgesproken en werden in de Tweede Kamer de algemene politieke beschouwingen gehouden. Het was voor het eerst sinds 2011 dat er geen kabinet Rutte in vak K (de plaats van de regering in het Tweede Kamergebouw) zat. Het was de eerste keer dat op die plaats het kabinet Schoof zat. De periode van met name de kabinetten Rutte III en IV kenmerkte zich door een onaangename sfeer. Er waren niet alleen politieke verschillen, maar er zat ook veel venijn in debatten, waarbij de betrouwbaarheid van politici in het geding werd gebracht. Wie gehoopt had op een ander klimaat bij het aantreden van het kabinet Schoof, kwam bedrogen uit. Opnieuw was het debat niet alleen scherp, maar tijdens het hele debat kwam voortdurend groot wantrouwen openbaar.

Het optreden van de Tweede Kamer is hierin voorbeeldig voor volk en vaderland. De tegenstellingen groeien. De polarisatie neemt toe. In dit artikel beschrijf ik een aantal actuele tegenstellingen die lijken te groeien. Daarna wil ik iets schrijven over de dieperliggende oorzaak. We sluiten af met de vraag wat dit voor ons betekent.

Asielcrisis

Het belangrijkste onderwerp van geschil tijdens de algemene beschouwingen was de asielcrisis. Het aantal Afrikanen en Aziaten in ons land groeit dagelijks. Dat veroorzaakt niet alleen problemen bij de eerste opvang, maar ook problemen met het oog op de integratie, zoals wonen, onderwijs, gezondheidszorg etc.

De asielcrisis zorgt voor scherpe verdeeldheid binnen de samenleving. Waar het huidige kabinet er alles aan wil doen om een dam op te werpen tegen de toestroom, lijken de linkse(re) partijen min of meer blind te zijn voor de problemen in ons eigen land die hierdoor steeds groter worden. Wel dient opgemerkt te worden dat door dit beleid de ‘echte’ vluchteling mede slachtoffer wordt.

Digitale kloof

De digitalisering van onze samenleving leidt eveneens tot tegenstellingen. Het is algemeen bekend dat er door de digitalisering veel banen voor lager opgeleiden verdwijnen. Er ontstaat echter vooral een kloof tussen jongeren en ouderen. De oudere generatie is heel veel minder bedreven in het ‘werken met de computer’. Met dat onvermogen wordt vaak weinig rekening gehouden: bij allerlei handelingen op de werkplek en in het maatschappelijk leven zijn digitale vaardigheden vereist en voelen ouderen zich onbekwaam.

Kloven vanuit het ‘woke’-motief

In onze moderne samenleving wordt een zeer zwaar accent gelegd op voorkeursbehandeling van vrouwen, allochtonen (niet-Nederlanders van oorsprong), personen die gerekend worden tot LHBTIQ+, en noem maar op. De strijd van deze groepen om op een andere manier benaderd te worden, wordt wel aangeduid als ‘woke’. De achterstand van deze groepen (als ze al van belang is) leidt soms tot bizarre maatregelen. Een voorbeeld: bij sommige regionale politiekorpsen hoef je als ‘gewone Nederlan-der’ niet te solliciteren, omdat men allereerst mensen uit zogenaamde achterstandsgroepen wil aannemen. Dat op deze wijze de oorspronkelijke Nederlanders zich gediscrimineerd voelen, schijnt opeens niet van betekenis te zijn.

Kloof tussen overheid en burger

Het toeslagenschandaal ¹ en het Groningendebacle ² hebben aangetoond dat burgers in een aantal situaties machteloos staan tegenover overheidsinstanties. Actueel is op dit moment de werkwijze van het UWV. ³ Laat ik op dit moment één actuele zaak beschrijven waaruit blijkt dat de burger machteloos staat tegenover een machtig overheidsapparaat. De Belastingdienst int al jaren van burgers met veel spaargeld meer belasting dan waarop ze in veel gevallen recht heeft. De Belastingdienst veronderstelt dat spaargeld een gemiddelde hoeveelheid winst opbrengt, zonder dat dit in veel gevallen in de praktijk verkregen wordt. Op basis van die veronderstelling wordt meer belasting geïnd dan rechtvaardig is. Ten diepste vindt er diefstal plaats. Diefstal door de overheid. Door diverse systemen is dit inmiddels door de overheid erkende probleem voorlopig onoplosbaar. Daarbij is het de vraag of het teveel betaalde geld ooit wordt teruggegeven. De burger staat op zo’n moment machteloos tegenover de overheid.

Kloof tussen rijk en arm

De meeste Nederlanders zijn rijk gezegend met voedsel, kleding en een dak boven het hoofd. In vergelijking met andere Europese landen zijn de verschillen in inkomens niet groot en redelijk stabiel. Toch kan niet ontkend worden dat een deel van de bevolking het financieel lastig heeft. De stijging van boodschappen en van andere kosten zorgt in honderdduizenden huishoudens voor problemen.

In de kantlijn: we mogen als kerkelijke gemeenten wel aandacht hebben voor grote gezinnen met eenverdieners: zij worden door de Be lastingdienst onevenredig zwaar aan geslagen. Nu we het toch over ongeoorloofde discriminatie hebben…

Kloven in internationale kwesties

Onze samenleving is ook verdeeld als het gaat over de mening over internationale zaken. De oorlog in Oekraïne verdeelt niet alleen de Amerikaanse samenleving, maar ook de Nederlandse. Ook de visies op de oorlogen in het Midden Oosten roept veel tegenstellingen op: er is een scala van visies, zich bewegend van verheerlijking van Palestijnse terroristen tot verheerlijking van de staat Israël waarbij élke vorm van vergelding sinds de afschuwelijke 7 ^e oktober 2023 ⁴ wordt toegejuicht.

Diepere verdeeldheid

Wie wat zicht heeft op de geschiedenis van Nederland, zal zeggen dat er al vele tientallen jaren allerlei tegen - stellingen zijn. Zo iemand slaat de spijker op de kop. Dat dwingt ons af te vragen waar de wortel van deze tegenstellingen ligt.

Daarvoor moeten we terug naar de jaren rond 1800. Niet alleen in Frankrijk ontstond de revolutie, maar ook in Nederland kreeg de Franse revolutie haar beslag. Formeel kwam er een scheiding tussen kerk en staat. De overheid behartigde niet langer de belangen van de christelijke kerk. Het gezag van Gods Woord is vanaf die periode afgebrokkeld.

Als gevolg van de scheiding tussen kerk en staat gingen gereformeerden, katholieken en anderen zich organiseren in een zuil. Zij stichtten eigen scholen, ziekenhuizen, vakbonden e.d. We noemen dat de verzuiling. Die verzuiling heeft ons land veel goeds gebracht. Het leven van het grootste deel van de bevolking werd geordend door beginselen, hetzij gereformeerd, katholiek, socialistisch of liberaal. Tegelijk gingen tegenstellingen daarmee behoren tot het grondpatroon van onze samenleving.

Door de secularisatie en door andere ontwikkelingen brokkelden vanaf de zestiger jaren de zuilen af. Mede als gevolg daarvan is er een stuurloze samenleving overgebleven. Een steeds grotere diversiteit van politieke partijen met steeds meer wisselende thema’s en steeds langduriger kabinetsformaties zijn signalen dat de tegenstellingen in ons land op allerlei thema’s groeien.

De onbestuurbaarheid van ons land nadert langzaam maar zeker.

Een vaste koers

Hoe vinden onze jongeren (en ouderen) hun weg in dit doolhof van tegenstellingen? Voor wat betreft het staan in de samenleving is het antwoord niet goedkoop, maar wel al heel oud. Laat het Woord van God in al ons handelen steeds het uitgangspunt zijn. Het is de grondslag van een christelijke levensstijl en van de christelijke ethiek. Wat vraagt God van ons? Wat zegt Zijn Woord over rijk en arm, over vluchtelingen, over ouderen, over de overheid etc.?

Met die uitgangspositie zijn niet alle vraagstukken direct opgelost. Je hebt hierdoor echter wel een vast uitgangspunt en er kunnen heldere richtinggevende uitspraken geformuleerd worden. Richtinggevende uitspraken die niet gericht zijn op het vergroten van tegenstellingen, maar op het eerlijk onder ogen zien van geschillen met het doel om de tegenstellingen weg te nemen, te verkleinen of te verzachten.

Een overblijfsel

Temidden van deze samenleving bevindt zich Gods kerk, waarvan Jesaja zegt: En de dochter Sions is overgebleven als een hutje in den wijngaard, als een nachthutje in den komkommerhof, als een belegerde stad (Jes. 1:8) ⁵ . Laat dit overblijfsel gekenmerkt worden door een houding van “Gij geheel anders”. Laat die houding ons ook eigen zijn in ons kerkelijk handelen. Ook binnenkerkelijk. Door het minste geringste kunnen onderscheidingen worden opgevat als polariserend, en kunnen tegenstellingen soms grotere vorm krijgen dan bedoeld of bedacht was.

Zeker. Het Woord van God vraagt van ons om altijd helder onderscheid te maken tussen waarheid en leugen. Het Woord van God vraagt soms om scherpte. Ook mogen er onderling verschillen zijn die niet weggemoffeld behoeven te worden. Onze persoonlijke houding dient echter altijd gekenmerkt te worden door ootmoed, waardoor we de ander uitnemender achten

dan onszelf. Daarom: laten allen die vast wensen te houden aan Schrift en belijdenis, in het openbaar en in het verborgen, altijd op de hoede zijn om tegenstellingen of conflicten niet onbedoeld te creëren of uit te vergroten.

Noten

1. Veel Nederlanders en niet-Nederlanders zijn op onjuiste gronden heel erg gedupeerd in procedures rond het verkrijgen van toeslagen op bijvoorbeeld kinderopvang. Van veel personen is het leven verwoest.

2. De overheid sloeg waarschuwingen als gevolg van aardgaswinning om financiële redenen in de lucht, waardoor onnoemelijk veel schade is aangericht aan woningen etc.

3. Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) kwam onder vuur te liggen voor het feit dat het jarenlang illegaal gegevens van uitkeringsgerechtigden verzamelde.

4. Een van de ergste terreuraanslagen in de moderne geschiedenis trof Israël op 7 oktober 2023, met bijna 1.200 slachtoffers, voornamelijk burgers, en 4.850 gewonden.

5. Weliswaar hebben deze woorden allereerst betrekking op de stad Jeruzalem, maar ze worden dikwijls ook gebruikt als een aanduiding van een slinkende kerk in tijden van afval.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen