Een vastgelopen samenleving

Elk jaar wordt in september de troonrede voorgelezen en vinden in de Tweede Kamer de Algemene beschouwingen plaats. Elke fractievoorzitter voert dan het woord. De heer C.G. van der Staaij deed dit opnieuw namens de SGP. De manier waarop Van der Staaij het woord voert, is elk jaar weer verfrissend. Zelfs Kamerleden vroegen hem in de loop van de dag naar de verrassing die hij in petto had.

Zijn toespraak had deze keer de geschiedenis van de torenbouw in Babel (Genesis 11) als uitgangspunt. Hij had daarvoor een kopie van het schilderij van Pieter Bruegel de Oude (ca.1525-1569) bij zich. De boodschap die uitgaat van de torenbouw van Babel is een hoogst ernstige en onthullende voor de huidige tijd. In dit artikel stip ik enkele dingen aan.

1. Een onthutsende eenheid

Bij het lezen van de geschiedenis van de torenbouw valt de grote eensgezindheid op. In gezamenlijkheid werkt men aan de ene, grote doelstelling: een toren tot in de hemel. Alle onderscheidingen vallen weg en gebroederlijk roept men tijdens het bouwproces keer op keer uit: Laat ons…

Die schijnbare eendracht doet zich ook voor in ons Nederlandse en Europese parlement. Bij de grote vraagstukken lijken soms verschillen weg te vallen: corona, Oekraïne, klimaatcrisis, LHBTIQ+. Slechts enkelen gaan niet mee in de grote stroom en slechts enkele anderen maken kleine kanttekeningen. Maar er is grote overeenstemming over de route die de meerderheid wil gaan.

Dat lijkt soms mooi, maar is in werkelijkheid beangstigend. Het grote gemiddelde wordt dwingend opgelegd aan minderheden die afwijkende meningen hebben. Een illustratie is zichtbaar in het tweede rapport van de Onderzoeksraad voor veiligheid over het overheidshandelen in coronatijd. De Onderzoeksraad heeft geconstateerd dat van belangrijke maatregelen, zoals het sluiten van scholen en het invoeren van de avondklok, nog steeds onzeker is of ze ook maar enig effect hebben gehad. Als je dat leest, moet je je afvragen of het dwingende handelen van de overheid in de coronacrisis niet aanschuurt tegen machtsmisbruik. Maar, de besluiten werden gedragen door een grote meerderheid! Laat ons…

2. Overheid en enkeling

Het schilderij van Bruegel is door de SGP-fractie nauwkeurig bekeken. Zo hebben zij geconstateerd dat op het schilderij van de enorme toren niet minder dan 1033 mensen staan afgebeeld. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat je bij het bezichtigen van het schilderij die indruk niet krijgt. Het lijkt alleen maar om de toren te gaan.

Inmiddels biedt de verhouding van de toren en de mensen een ingrijpende vergelijking van de verhouding tussen overheid en onderdaan. De toeslagenaffaire is voor eens en voor altijd hét symbool van onaanvaardbaar en onwettig machtsmisbruik door een torenhoge overheid over afzonderlijke personen. We komen ook angstig dicht bij machtsmisbruik als we denken aan het onrechtvaardige belastingstelsel van onze overheid, waarbij gezinnen van éénverdieners opzettelijk achtergesteld worden. We komen angstig dicht bij machtsmisbruik als we denken aan de dwingende propaganda rond vaccinatie en aan de maatregelen die in de coronacrisis de kerkdiensten finaal ontregelden. Om nog maar te zwijgen over de dwingende invoering van burgerschapskunde op christelijke scholen.

3. Tegen Europa

Het was niet voor de eerste keer dat de fractie van de SGP in de Tweede Kamer het beeld van de torenbouw hanteerde. Indringende waarschuwingen zijn er van de zijde van de SGP gemaakt door haar voorgangers ds. G.H. Kersten (1882-1948) en ds P. Zandt (1880-1961). Wat hebben zij in de periode tussen de twee wereldoorlogen gewaarschuwd tegen de overspannen verwachtingen van de Volkenbond als het ging om het voorkomen van oorlog. Ook na de Tweede Wereldoorlog heeft de SGP-fractie meerdere keren indringend gewaarschuwd tegen de Europese eenwording. Het is mede door de verplichtingen die we in Europees verband zijn aangegaan dat we in zulke moeilijke omstandigheden zijn terecht gekomen. Wat te denken van de landbouwsector en niet te vergeten de visserij? Om maar te zwijgen van allerlei andere sectoren in de samenleving die de ongewenste invloed van Europees beleid als hinderlijk ervaren.

4. De torenbouw liep vast

Inmiddels is de belangrijkste les van de torenbouw van Babel dat allerlei menselijke plannen en beraadslagingen vastlopen bij de ontkenning van de regering van de Almachtige. In dat opzicht is het gebruik van het schilderij van Bruegel een voltreffer geweest. Leven we niet in een samenleving die aan alle kanten vastloopt? Stikstofcrisis. Asielbeleid. Woningmarkt. Energievoorziening. Daar komt bij dat de ene macht (de overheid) keer op keer terechtgewezen en in haar handelen geblokkeerd wordt door uitspraken van de andere macht (de rechterlijke macht). Keer op keer laat de rechterlijke macht ons zien dat we verplichtingen zijn aangegaan die we niet kunnen waarmaken. Dan is het niet overdreven om te spreken over een ‘vastgelopen samenleving’.

5. De Nederlandse kerk

Met schroom link ik in dit artikel ook naar ons eigen reformatorische volksdeel en de kerken waartoe we behoren. In Babel was alom verwarring. Het lijkt ook in ons reformatorisch volksdeel niet op te houden. Een recent voorbeeld zijn de lezingen van dr. G.A. van den Brink. Maar ook de constante stroom van meningen via Refoweb en Cvandaag kunnen regelmatig zorgen voor verwarring, wat onze jongeren geen goed doet. Als een hartenkreet zou ik al onze jongeren toe willen roepen: “Laat je toch niet meevoeren door allerlei wind van leer. Verdiep je toch vooral in Gods Woord, in onze Dordtse leerregels, en in de zo rijke traditie van Hollandse, Engelse en Schotse oudvaders. En bid God, dat je voeten vastgemaakt mogen worden in dat spoor.”

6. De oordelen Gods

In de geschiedenis van de torenbouw van Babel draait het om het oordeel van God over een samenleving die plannen en wetten maakt, zónder God en tégen God en tégen de hemel. Wat dat betreft had de SGP-fractie geen betere illustratie kunnen gebruiken dan het schilderij van Bruegel. Hij toonde, dat Hij regeert. Dat Hij de Allerhoogste is. In Zijn ogen zijn niet alleen de mensen nietig, maar ook de toren zelf. De boodschap van Babels torenbouw is zeer ingrijpend. God is met Zijn oordelen over de landen van West-Europa en over ons eigen land gekomen. God is met Zijn oordelen over óns gekomen. Als er ooit een tijd is dat we ons persoonlijk en als kerken voor God dienen te verootmoedigen en voor elkaar te buigen, is het déze tijd. De boodschap van Petrus is een boodschap voor onze tijd: Zijt allen elkander onderdanig; zijt met de ootmoedigheid bekleed; want God wederstaat de hovaardigen, maar den nederigen geeft Hij genade. Vernedert u dan onder de krachtige hand Gods, opdat Hij u verhoge te zijner tijd (1 Petrus 5:5-6).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen