Sterke ik-gerichtheid

Zijn medewerkers staan naast elkaar. De leidinggevende zegt, terwijl hij op een doel wijst dat achter in de zaal hangt: ‘Wie daar het eerst is, is de beste’. Hij wil daarmee zeggen dat de mensen die de beste prestaties leveren, bij hem in hoog aanzien staan. De medewerkers zijn vanaf dat moment geen collega’s meer, maar concurrenten. In plaats van samenwerking is er een sfeer van ellebogenwerk ontstaan. Het paard achter de wagen.

Er zijn inmiddels veel bedrijven waar de mensen niet meer gezamenlijk eten. Daar is geen tijd voor. Daarom: tussendoor hapsnap een boterham. Even naar het bureau van een collega lopen om van gedachten te wisselen is grotendeels vervangen door het sturen van een mailtje of appje. Dat kost minder tijd. Veel mensen ervaren dat ze altijd ‘aan’ staan. Tussen twee haakjes: zo’n druk beperkt de kwaliteit van het werk.

Geen erkenning

Onze prestatiemaatschappij werkt vereenzaming in de hand. Want ik moet scoren. Het draait dus, zoals we in het vorige artikel zagen, vooral om het ‘ik’. Die sterke ik-gerichtheid komt tot uiting in alle sectoren van het leven. Onderzoek heeft bijvoorbeeld uitgewezen dat in populaire Engelstalige liedjes de woorden ‘I’ [ik] en ‘me’ [mij] de laatste jaren veel vaker voorkomen dan ‘we’ [wij] en ‘us’ [ons]. Dat onderzoeksresultaat is veelzeggend. Hoe meer aandacht voor het zelf, hoe minder oog voor de medemens.

Dat heeft uiteraard veel te maken met eenzaamheid. Die emotie zetelt diep in ons binnenste en heeft een grote invloed. Door eenzaamheid komt het gevoel van welbevinden onder druk te staan. Dat werkt door op zowel de geest als het lichaam. Mensen kunnen gemakkelijk in een spiraal van elkaar versterkende negatieve gevoelens terechtkomen met depressieve klachten tot gevolg. Die klachten liggen vaak op het gebied van het sociale leven. Als er met weinig mensen verbinding is, kan dat ernstige gevolgen hebben.

‘Er is niemand die mij mist, ik krijg geen waardering, ik doe niets goed, waarom ben ik eigenlijk op de wereld?’ zijn veel gehoorde verzuchtingen. Die klachten horen bij de zogenaamde vernauwing van interpersoonlijke relaties. Daar hoort eenzaamheid bij.

De bekende geestelijk-verzorger Marinus van den Berg schrijft in zijn boekje “Ode aan de eenzaamheid” een aangrijpend voorbeeld uit zijn praktijk. Het gaat over een vrouw die zich zo eenzaam en wanhopig voelde dat ze niet meer verder wilde leven. Ze verliet haar huis en besloot niet meer terug te keren. Om bij het spoor te komen, moest ze een drukke weg oversteken. Aan de kant van die weg kwam een kind naast haar staan en vroeg: ‘Mag ik uw hand even vasthouden, mevrouw? Ik vind het eng om hier alleen over te steken’. De vrouw gaf het kind een hand. Ze staken samen over en bereikten veilig de overkant. ‘Dank u wel, mevrouw’, zei het kind en liep verder.

De vrouw zei tegen haar hulpverlener dat ze zich omgedraaid had en terug naar huis was gelopen. Ze was voor dat kind van betekenis. Dat kind had de hulp van de vrouw nodig en was op haar aangewezen. Haar aanwezigheid was zinvol.

Waarde van het gezin

Eenzaamheid kan niet alleen met pillen bestreden worden. Betrokkenheid op en aandacht voor elkaar zijn onmisbaar, ook in de opvoeding. Mensen zijn niet alleen voor zichzelf op de wereld. Ze worden geboren en groeien op in de kleinste samenlevingsvorm, het gezin.

Wijlen ds. M.A. Mieras, oudgereformeerd predikant, bracht dat in een preek over het vijfde gebod kernachtig onder woorden: ‘De Heere God is van stonde aan begonnen om vanuit het richtsnoer van dit vijfde gebod een staat [samenleving] op te bouwen en de kracht daarvan lag in de cel, dat is in het huisgezin’. Het weten om ergens bij te horen, is een goed medicijn tegen eenzaamheid.

In de volgende aflevering besteden we aandacht aan de relatie tussen de digitalisering en eenzaamheid.

wordt vervolgd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen