De Heilige Schrift en het moderne leven

Met dezelfde Bijbel komen kerkmensen tot heel andere conclusies. Een voorbeeld. Een dame die de opleiding tot predikant volgt, vertelt in een interview: ‘Exegetisch kan ik niet dichttimmeren dat ik als vrouw mag voorgaan, maar ik voel wel een roeping’ (Nederlands Dagblad, 29 juni 2023). Een ander voorbeeld: Een predikant vindt het prima als twee mannen met elkaar trouwen. Niet zozeer omdat de Bijbel zou zwijgen over homoseksualiteit, maar meer omdat de Bijbel op dit punt niet nagevolgd hoeft te worden. Met zijn woorden: ‘Als jouw vrouw ongesteld is, moet ze dan ook buiten in een tent slapen, omdat ze onrein is? En als je steelt, moet dan je hand er afgehakt worden?’ (Nederlands Dagblad, 1 oktober 2022).

Het is wel duidelijk: moderne vraagstukken vragen nadrukkelijk óók in de kerk om aandacht. En dan gaat het niet alleen over seksualiteit, maar evengoed over wetenschap en de moderne cultuur. De moeilijkheid van deze moderne vragen is dat ze als nieuw gepresenteerd worden. Het lijkt alsof dit nu de laatste waarheid is en het verleden heeft afgedaan. Hoe moeten we hiermee omgaan? En waar komt het vandaag voor ons op aan? In deze korte artikelenserie willen we hier bij stilstaan.

De Schrift in deze tijd

De vraagstukken van onze tijd hebben alles met de Heilige Schrift te maken. Wat zegt de Bijbel over homoseksualiteit? Gaan evolutietheorie en de Bijbel samen? Kunnen vrouwen ook in de kerkelijke ambten dienen? Mag je volgens de Bijbel in transitie gaan als je je niet thuis voelt in je lichaam?

De antwoorden op deze vragen zijn in de brede gereformeerde gezindte al lang niet meer hetzelfde. Op grond van dezelfde Bijbel worden tegengestelde antwoorden gegeven. Dit is heel verwarrend. Kun je dan met de Bijbel alle kanten op?

Een bijkomende moeilijkheid is dat ervaringsverhalen een grote rol spelen in de discussie. In verschillende kerken is bijvoorbeeld ruimte voor vrouwelijke predikanten. In christelijke media komen deze vrouwelijke predikanten geregeld op een sympathieke manier aan het woord. Ze vertellen dan dat ze geen radicale feministen willen zijn, maar orthodoxe theologen. Een orthodox tegengeluid zal voor zo iemand per definitie ook een persoonlijke aanval betekenen.

Dat maakt de discussie lastig. Het probleem zit echter dieper. De vrouwelijke voorganger in het interview twijfelt of de Schrift het ambt voor vrouwen goedkeurt, maar haar eigen roepingsgevoel geeft de doorslag. De oude regel ‘bij twijfel niet uitvaren’ krijgt hier een andere invulling. Ze heeft wel twijfels of de Bijbel de vrouw in het ambt goedkeurt, maar die twijfel heeft niet het laatste woord. De eigen ervaring is zo duidelijk dat bij deze twijfel toch ‘uitgevaren’ kan worden. Vanuit deze gedachte zal ieder mens dus ook andere keuzes maken, want we zijn allemaal anders.

Reactie nodig

Hierboven zijn enkele voorbeelden genoemd. Er zouden er nog veel meer te noemen zijn. Zoveel is inmiddels wel duidelijk dat de Bijbel een andere plaats krijgt in de discussie over moderne vragen. Er wordt nog wel gezegd dat de Bijbel gezaghebbend is, maar in de praktijk is ze niet meer het einde van de discussie. Het blijkt voor de uitleg van de Schrift uit te maken hoe je zelf in het onderwerp staat. Dit vraagt om een reactie, juist van degenen die ook in de praktijk willen vasthouden aan het gezag van Gods Woord.

Wanneer we ons bezinnen op het geven van een reactie, zijn twee zaken van belang. Ten eerste: de moderne cultuur heeft iets van een oerwoud. Het is moeilijk om door te dringen in de moderniteit, zoals we de moderne cultuur noemen. Er zitten allerlei ingewikkelde kanten aan en er worden dikke boeken over geschreven.

Ten tweede is de moderniteit overal mee verweven. Deze manier van denken en leven heeft zich breed verspreid onder alle lagen van de bevolking en komt zelfs in het leven van alledag geregeld naar voren. Een reactie op moderniteit vraagt dus om een reactie op twee niveaus. Enerzijds is het belangrijk dat sommigen zich diepgaand bezinnen op inhoud, achtergronden en geschiedenis van de moderniteit. Anderzijds is het belangrijk dat deze bezinning vertaald wordt naar de dagelijkse praktijk van pastoraat, onderwijs en opvoeding.

Vertrekpunt

Het studiesecretariaat Schriftgezag heeft de opdracht om aan beide niveaus een bijdrage te leveren. Deze artikelenreeks is bedoeld als een eerste vertaalslag van de studieresultaten naar de praktijk van pastoraat, onderwijs en opvoeding. Daarbij zal vooral ingegaan worden op hoe we met de botsing tussen moderniteit en Schriftgezag om moeten gaan. Wat moet het vertrekpunt zijn?

In dit artikel zijn enkele voorbeelden besproken van mensen die moderne antwoorden geven op moderne vragen. Deze antwoorden zijn illustraties van wat breed leeft. Twee dingen komen daarin steeds weer terug.

Als eerste krijgt de mens zelf met zijn denken, willen en voelen veel ruimte. Dit zegt iets over hoe mensen zichzelf zien. We noemen dit het zelfverstaan. Als tweede krijgt de Bijbel maar beperkt ruimte. De Bijbel mag natuurlijk wel iets zeggen, maar de Bijbel mag niet bepalen hoe wij (willen) zijn. De Bijbel is het Woord van God, maar we mogen zelf bepalen hoe we ons identificeren. Dit zegt iets over hoe de Bijbel gezien wordt: de Bijbel als inspiratiebron of als gespreksvriend. We spreken dan van een modern Schriftverstaan.

Gewoon liefde

Laten we nog eens twee voorbeelden bekijken waaruit blijkt hoe groot de rol van dit moderne zelfverstaan is en wat de gevolgen zijn voor het Schriftverstaan.

Een lesbienne verwoordt in een interview hoe ze zichzelf als lesbienne geaccepteerd heeft. Ze zegt: ‘Het mooie was dat voor mij heel veel op zijn plek viel. Ik ben oké zo en God houdt van mij, dacht ik meteen. Ik kan het niet eens verklaren. Een diep, veilig gevoel: als God goed is, dan is hoe ik mij goed voel, misschien ook wel gewoon liefde. En God is liefde, dus dit past’ (Nederlands Dagblad, 20 juli 2023).

Een transgender verklaart in een interview in transitie te zijn gegaan omdat het mocht van God. Elders schrijft deze transgender dat God weet dat ze een mannelijke voornaam heeft: ‘Ik troost me met de gedachte dat God me wel bij mijn naam noemt. Hij houdt van mij. Hij kent mij door en door’.

In beide voorbeelden komt het zelfverstaan sterk naar voren: ik ben zoals ik voel dat ik ben. Tegelijk staat dit zelfverstaan los van het Schriftverstaan. Over wie ik zelf ben, zegt de Bijbel zogezegd niets, daarover kan alleen mijn eigen ervaring mij iets leren. Moderne mensen vormen eerst een beeld van wie ze zelf (willen) zijn, vervolgens kijken ze wat ze al dan niet nog aan de Bijbel hebben. Wanneer we deze analyse meenemen naar de gereformeerde belijdenis, blijkt deze verrassend actueel te zijn. In de volgende aflevering willen we daar verder bij stilstaan.

wordt vervolgd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen