Elisabeth II (1952-2022)

De koningin was hoofd van de Anglicaanse Kerk, de kerk die vele bekende theologen voort- gebracht heeft, zoals John Owen. Deze puriteinen streefden aanvankelijk een calvinistische reformatie na, binnen de Anglicaanse kerk. We willen nagaan wat er van het calvinisme is overgebleven in de Anglicaanse Kerk van wijlen koningin Elisabeth II.

Calvijn

Calvijn wist zich al vroeg op de Engelse kerk betrokken. In een brief aan Willem Farel sprak hij zich ongunstig uit over koning Hendrik VIII (1509-1547). ‘Deze koning is maar halfwijs. Hij heeft het Evan- gelie verminkt en de kerk volgestopt met speeltuig’. Met ‘speeltuig’ bedoelde hij roomse rituelen en gebruiken.

Pas met Eduard VI (1547–1553) kreeg het gereformeerde denken meer invloed op de Anglicaanse Kerk. Kerkdiensten werden voortaan in de Engelse taal gehou- den, ook kwam er een gebedenboek met gezuiverde standpunten. Calvijn onder- hield een nauwe correspondentie met de voogd van de jonge koning, de hertog van Somerset (1506-1552).

Hij waarschuwde de hertog voor roomsen en libertijnen: roomsen leren de vrije wil en de libertijnen zoeken het vrije leven.

Ook waarschuwde Calvijn tegen het ein- deloos reciteren van liturgische teksten. Het volk heeft behoefte aan de levende verkondiging van Gods Woord. Ten slotte schreef Calvijn dat de Engelse kerk moest komen tot een eigen gereformeerde catechismus. ‘Geloof me’, schreef hij, ‘de kerk van God zal nooit in stand blijven zonder een catechismus’. Wat heeft Calvijn een verziende blik gehad. De Anglicaanse Kerk heeft al deze waarschuwingen in de wind geslagen.

Wisselend beeld

In 1553 kwam de bloedige Mary Tudor op de troon. Zij wilde voluit rooms zijn. Veel protestanten werden vervolgd en gedood. Na de bloedige regering van Mary volgde de lange, 45-jarige regeerperiode van Elisabeth I (1558-1603). Tijdens haar bewind kreeg het calvinisme grote invloed onder het volk. De Institutie van Calvijn werd vele malen herdrukt. Ook ruimde Elisabeth I roomse gebruiken op. Toch ging het de puriteinen nog niet ver genoeg. Zij weigerden een halfslachtige reformatie en sommigen kwamen buiten de Angli- caanse Kerk te staan.

In 1603 kwam Jacobus I (1603-1625) op de troon. Hij zorgde voor de bekende King James Version van de Bijbel. Jammer genoeg was de levenswandel van deze koning verre van godvruchtig, zodat de puriteinen hem niet in het hart konden sluiten. Na Jacobus ging de troon naar Charles I (1625-1649). Hij werd een nog grotere teleurstelling, hij omarmde volle- dig het opkomend arminianisme.

Westminster Assembly

Het hoogtepunt van het calvinisme in Engeland was in de jaren 1643-1660. De puriteinse calvinisten waren inmiddels veruit in de meerderheid in het Engelse parlement. Zij besloten een nationale synode te houden waarin de calvinisti- sche leer en kerkorde werd vastgesteld. De synode werd gehouden in de Westmin- ster Abbey. De Westminster Assembly was samengesteld uit 121 predikanten, aangevuld met een adviserende delegatie uit de Schotse kerk, onder wie onder meer Samuel Rutherford en Thomas Goodwin. Allereerst werkte men aan een presbyteri- ale kerkorde, zonder invloed van koning en bisschoppen. In de tweede plaats schreef men de invloedrijke, gereformeerde belij- denis: de Westminster Confessie. Als deze belijdenis de grondslag van de Angli- caanse Kerk was geworden, zou Calvijns wens zijn vervuld.

Anglicanisme vandaag

Het calvinistische tijdperk (1643-1660) was echter van korte duur. De spanningen in het land waren zo hoog opgelopen dat er een burgeroorlog uitbrak. Cromwell steunde met zijn leger op de calvinisten, maar door zijn rigoureuze optreden ver- loor hij hun steun. De monarchie werd met Charles II in 1660 volledig in ere hersteld. Niet de Westminster Confessie werd de belijdenis van de Anglicaanse Kerk, maar een geschrift van 39 artikelen, dat een middenkoers tussen Rome en de Reformatie bewandelde. Bepalend voor de Anglicaanse Kerk werd ”The Book of Common Prayer”, waarin de liturgie voor de eredienst was neergelegd.

Men heeft weleens gezegd dat anglica- nisme eigenlijk ‘katholicisme light’ is. Zang en voorlezing van teksten en gebeden krijgen de meeste aandacht in de eredienst. Op deze wijze verliep ook de rouw- dienst van koningin Elisabeth. De preek van de aartsbisschop van Canterbury was bovendien erg summier en universeel. Alle mensen worden zalig, zo zei hij.

Van de puriteinse ernst en bewogen roepstem tot bekering was weinig meer te horen. We moeten het Calvijn nageven: zonder de levende verkondiging van Gods Woord en een rechtzinnige catechismus zal de kerk niet bestaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen