Het jubeljaar, bestaanszekerheid en de sociale advocatuur

1. Raakvlakken Met De Sociale Advocatuur

Om te beginnen is het goed om te weten wat de sociale advocatuur inhoudt. Als sociaal advocaat behandel je zaken waarin jouw cliënten onvoldoende inkomen en vermogen hebben om het gebruikelijke uurtarief van een advocaat te kunnen betalen. Dit wordt ook wel gefinancierde rechtsbijstand genoemd, waarbij de overheid een deel van de kosten vergoed. De Raad voor Rechtsbijstand voert dit uit. Als advocaat vraag je voor jouw cliënt een toevoeging aan. De Raad voor Rechtsbijstand controleert dan het inkomen en vermogen van de cliënt. Als dit beneden bepaalde grenzen ligt, en aan andere inhoudelijke voorwaarden is voldaan, wordt een toevoeging verleend. Normaal gesproken moet de cliënt nog wel een eigen bijdrage betalen. Dit neemt niet weg dat de vergoedingen en het uurtarief veel lager liggen dan de gebruikelijke commerciële vergoedingen en het commerciële uurtarief.

Vanuit de gedachte van het jubeljaar gedacht kun je de juridische inzet voor mensen die geen geld hebben om het gebruikelijke advocatentarief te betalen beschouwen als een tegemoetkoming die erop gericht is om mensen niet volledig in de schulden te laten raken. Het is dan dus niet nodig een bepaald jaar vast te stellen waarin schulden kwijtgescholden worden. Het zou wel een idee kunnen zijn dat advocaten bijvoorbeeld besluiten om eens in de zoveel tijd een zaak of zaken te behandelen die niet veel of weinig opbrengen. Ook nu komt het al regelmatig voor dat advocaten zowel zaken op basis van een toevoeging behandelen als zaken op basis van een commercieel tarief.

2. Mogelijke Verweren Om Schulden Te Voorkomen Of Te Beperken

Onderdeel van de werkzaamheden van een sociaal advocaat is onder meer het voeren van verweren tegen geldvorderingen, rente en kosten. De normale verjaringstermijn van geldvorderingen is vijf jaar, al kan een verjaringstermijn wel worden gestuit door een aanmaning te sturen. Ook een beroep op de redelijkheid en billijkheid of een beroep rechtsverwerking zou in bepaalde omstandigheden kunnen slagen. In het bestuursrecht zou bijvoorbeeld een beroep op de hardheidsclausule kunnen slagen.

De redelijkheid en billijkheid zorgen ervoor dat partijen (en de rechter) niet halsstarrig aan de wet en een eventuele overeenkomst vasthouden wanneer dat tot (zeer) onredelijke of onbillijke situaties zou leiden.

Het beroep rechtsverwerking houdt in dat iemands recht op een gegeven moment is ‘verwerkt’. Wanneer iemands recht is verwerkt, kan hij geen beroep meer doen op dat recht, ondanks dat het nog niet is verjaard.

De hardheidsclausule biedt bestuursorganen tot slot de mogelijkheid om ten gunste van de burger af te wijken van wetten of verordeningen. Een beroep hierop is mogelijk wanneer de burger in een bepaald geval onevenredig zwaar getroffen zou worden door de (strikte) uitvoering van wettelijke regels.

3. Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen

De Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) is een mechanisme om te voorkomen dat mensen volledig in de schulden raken. Als je wordt toegelaten tot het programma, spaar je een periode zoveel mogelijk, voor de aflossing aan de schuldeisers. Als je voor 1 juli 2023 tot de regeling bent toegelaten spaar je drie jaar, anders spaar je achttien maanden. Onder bijzondere omstandigheden kan deze periode verlengd worden tot vijf jaar. Het sparen doe je onder toezicht van een WSNP-bewindvoerder. Als je je aan alle regels en verplichtingen hebt gehouden krijg je na afloop een schone lei. Overgebleven schulden die onder de werking van de WSNP vallen, zijn dan niet meer afdwingbaar. Kortom, je kunt binnen een overzichtelijke termijn van je schulden afkomen.

4. De Rol Van De Politiek

De politiek heeft een belangrijke rol om zich in te zetten voor bestaanszekerheid, en dit voor zover mogelijk tot stand te brengen of te bewaren. In artikel 20 van de Grondwet staat:

1. De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid.

2. De wet stelt regels omtrent de aanspraken op sociale zekerheid.

3. Nederlanders hier te lande, die niet in het bestaan kunnen voorzien, hebben een bij de wet te regelen recht op bijstand van overheidswege.

Bij procedures over bijvoorbeeld bestaanszekerheid of schulden is bijstand van een advocaat van belang om bijvoorbeeld bepaalde verweren of standpunten goed te motiveren. Bij de overheid bestaat de neiging om te bezuinigen op sociale advocatuur. Jarenlang hebben ook bezuinigingen plaatsgevonden, waardoor het lastig is om nieuwe sociale advocaten te werven. Diverse keren is ook gevraagd of de bezuinigingen niet ten koste gaan van kwalitatief goede rechtsbijstand voor rechtzoekenden. Het aantal sociaal advocaten neemt al jarenlang af, terwijl uit diverse publicaties blijkt dat zo’n 40% van de bevolking in aanmerking zou kunnen komen voor een toevoeging via de Raad voor Rechtsbijstand. De voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, de heer Naves, zei in zijn nieuwjaarstoespraak van begin dit jaar: “De rechtsstaat is niet opeens minder nodig als het economisch minder goed gaat.” Ook riep hij op zorg te dragen voor “adequate rechtsbijstand voor mensen die het niet breed hebben. Zodat je portemonnee niet bepaalt hoeveel recht je hebt op rechtvaardigheid.” De overheid is zelf aan regels en beperkingen gebonden. De politiek heeft dan ook niet alleen een rol om goede wetten en goed beleid te maken, maar ook voldoende financiën beschikbaar te stellen.

5. Blijft Sociale Advocatuur Permanent Mogelijk?

Het komt regelmatig voor dat advocaten onderdeel zijn van de sociale advocatuur, maar daarmee stoppen omdat het financieel niet meer haalbaar is. In september 2022 stond in het Advocatenblad: “Arbeidsmarkttekorten zijn tegenwoordig in bijna elke sector te zien, maar de tekorten die zich op niet al te lange termijn in de sociale advocatuur zullen voordoen zijn bijzonder problematisch.’ Dat is de belangrijkste conclusie van onderzoeksbureau Panteia dat onderzoek deed naar de arbeidsmarkt voor de sociale advocatuur.” Uit een enquête in 2019 bleek dat zeven op de tien advocaten overwoog te stoppen, omdat er door bezuinigingen een te laag inkomen leek aan te komen.

6. De Rol Van De SGP En De Kerken

De overheid kan niet alles en hoeft niet alles te doen. Kerken kunnen via diaconieën zeker een rol spelen bij de hulp aan mensen in financiële problemen. Dat komt ook regelmatig voor. Aangezien kerken niet in aanraking komen met een groot deel van de mensen met financiële problemen heeft de overheid een grote rol voor mensen met financiële problemen en het in stand houden van de rechtstaat. Ik vind het belangrijk dat kwetsbare groepen in de samenleving niet vermalen worden bij de uitvoering van een wet of beleid, maar voldoende bescherming krijgen. Deze bescherming hoort er ook niet alleen te zijn voor mensen met genoeg geld. De overheid dient hiervoor dan ook voldoende financiën beschikbaar te stellen. Wat het aanpakken van schulden betreft staat in het laatste verkiezingsprogramma (Tweede Kamerverkiezingen 2023, p. 13) van de SGP onder meer: “Veel Nederlanders leven zo krap, dat ze niet kunnen sparen. Honderdduizenden gezinnen hebben ‘problematische’ schulden. Mensen met schulden mogen niet aan hun lot worden overgelaten. Er komt een maatschappelijke alliantie van bedrijven, kerken en maatschappelijke organisaties om mensen met geldzorgen bij te staan. Een landelijk schuldendashboard moet inzicht bieden in het voorkomen en tegengaan van schuldenproblematiek.” Mooi dat de SGP zich wil inzetten voor mensen met problematische schulden! De overheid dient een schild voor de zwakken te zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen