Geboekstaafd

De coronacrisis biedt stof voor diverse historische boeken. De coronaepidemie is slechts een van de epidemieën die de mensheid heeft getroffen. Met name de pest, “de zwarte dood”, eiste veel slachtoffers: tussen 1347 en 1352 stierven er tussen de 75 en 200 miljoen mensen, tussen een derde en de helft van de toenmalige wereld. “De pest als gesel der mensheid”, zo luidde de titel die in 1661 boven het Pesthuis in Leiden werd aangebracht in de gevel. Bij de pestepidemie van 1663-1664 vielen in Amsterdam meer dan 24.000 doden, ongeveer 10 procent van de toenmalige bevolking. De pest werd toegeschreven aan de toorn van God zoals ook de meeste plagen in die tijd. Men kon tot God bidden of een beroep doen op de pestheiligen zoals Sint-Rochus en Sint-Sebastian. De Spaanse griep was begin de twintigste eeuw een van de dodelijkste epidemieën die de wereld ooit heeft gekend.

Epidemieën maakten ook veel religieuze vragen los. In een bundel over de Nederlandse omgang met rampen in de negentiende eeuw lezen we dat mensen in die tijd meestal religieus van aard waren. Samen bidden en rouwen versterkte het gemeenschapsgevoel dat nodig was om uit de crisis te komen. Liederen die in dit verband gecomponeerd werden, ging vrijwel altijd gepaard met een godsdienstige moraal.

Interessant is om te lezen hoe de bliksemafleider (in 1752 uitgevonden) aanvankelijk werd afgewezen als het verzoeken van God, Die immers sprak in de natuur. Het was zelfs het favoriete instrument waarmee de Heer zondaars strafte. De Almachtige liet niet met Zich spotten. Tijdens het onweer diende je te zwijgen, want je moest de Heer niet in de rede vallen. Volgens de verlichte geesten gaf het middel van de bliksemafleider echter de mens een waardigheid om al het verheven natuurgeweld stoutmoedig tegemoet te treden.

De Italiaanse stad Venetië werd twee keer getroffen door zware pestepidemieën. Door de gelofte nieuwe godshuizen te bouwen, hoopten de Venetianen de pandemie te bezweren. Met name de pestheiligen waren populair. Vermaarde architecten, beeldhouwers en schilders -zoals Palladio, Tintoretto, Bellini, Titiaan en Veronese- werden uitgenodigd ontwerpen in te dienen voor kerk en interieur. Dankzij gulle schenkingen en aflaten konden de gebouwen snel verrijzen. Eind 1630 waren de Venetianen bevrijd van de pest en kreeg de stad met rijk gedecoreerde koepelkerken haar befaamde silhouet. In de kerk San Rocco is het schilderij van Tintoretto, “Rochus die de pestlijders verzorgt”, te zien. Antonio Zanchi schilderde zijn monumentale versie van de pestepidemie van 1630, waarin de pestslachtoffers worden weggedragen, in boten opgestapeld. De pest eiste in de Italiaanse stad ruim 46.000 slachtoffers, 30 procent van de toenmalige bevolking. De Senaat deed de gelofte een kerk te bouwen, deze keer opgedragen aan “de Heiligste Maagd Maria, onze Vrouwe”. Indrukwekkend is het schilderij van de koperen slang van Tintoretto uit 1575/76.

Damiaan Denys schrijft in de bundel Besmet!, gebaseerd op een expositie in Rijksmuseum Boerhave in Leiden, dat we zo bang zijn voor het coronavirus omdat het aan onze greep ontsnapt. Controleverlies is de oorzaak van de angst. Adam Cohen wijst erop dat het allemaal niet eenvoudiger wordt wanneer al binnen enkele weken na de eerste uitbraak letterlijk tienduizenden wetenschappelijke publicaties via internet beschikbaar kwamen die ingingen op duidingen en verklaringen van het coronavirus. Joep Schaper en Emily Miltenburg constateren dat mensen tijdens het begin van de coronacrisis saamhorigheid en solidariteit ervoeren. Maar er ontstaat van lieverlee ook meer discriminatie en een stigmatisering van een bepaalde groep als zondebok.

Aan religieuze beschouwingen over de coronacrisis geen gebrek het afgelopen jaar, van Geert Mak tot John Piper. Ds. M. D. Geuze beschrijft in een recente publicatie de verschillende rampen in de Bijbel en stelt de vraag wat we daarvan leren. De grootste ramp die de mensheid getroffen heeft is volgens hem de zondeval in het paradijs geweest. Maar juist in deze ramp klinkt Gods stem van liefde en recht. De rampen die volken treffen kunnen materieel en geestelijk zijn. Die laatsten zijn het ergst, omdat die de relatie met de Heere raken. Het coronavirus is een van de besmettelijke ziekten die Jezus voorzegd heeft, zij behoren tot de tekenen der tijden voorafgaand aan de wederkomst. Ds. Geuze ziet de ziekten als Gods tuchtmaatregelen om Israël en Zijn gemeente tot bezinning en bekering te brengen. Hij benadrukt aan het eind van zijn boek de gave van de profetie om de tekenen der tijden in het licht van Bijbel te verstaan. Een belangrijke boodschap die we zeer ter harte kunnen nemen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen