De mens is een plofkip – hoe de voedingsindustrie ons ziek maakt

Na de Tweede Wereldoorlog werd nog lang belang gehecht aan het bereiden van een voedzame maaltijd voor het gezin. Er werd thuis gekookt met onbewerkte ingrediënten. In de jaren zestig van de vorige eeuw veranderde dat. Gezinnen werden kleiner en meer vrouwen gingen buitenshuis werken. Elektronische hulp in de huishouding-zoals diepvriezers, mixers en vaatwassers-deed zijn intrede. Er was minder tijd om te koken en voedingsmiddelenfabrikanten sprongen hier gretig op in. Ze gingen gemaksvoedsel produceren. Een voorbeeld hiervan is de instantpudding Jell-O. De beroemde pudding is een spreekwoordelijk voorbeeld hoe de voedingsindustrie insprong op tijdswinst bij het koken.

Gemaksvoeding kwam steeds meer voorhanden. Winkels bleven ’s avonds langer open, voedsel was sneller klaar en werd op meer plekken verkocht. Denk aan chocoladerepen in een gemakkelijke wikkel en blikjes frisdrank.

De thuissnack kwam in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw in zwang. Frituurpan en diepvriezers waren gemeengoed geworden en zo kwamen de kroketten en frikadellen voor thuis op de markt. Sinds 1958 was er ook chips te krijgen in de winkels.

Drie maaltijden per dag was voorheen de standaard, maar dat veranderde.

Nu is er een overaanbod aan lekker en ongezond voedsel. Terwijl we minder bewegen.

Ernstig overgewicht -obesitas-geeft een verhoogd risico op hart en vaatziekten, diabetes type -2 en bepaalde vormen van kanker. Ongezond eten geeft ook stressreacties in het lichaam. Wat je eet beïnvloedt het microbioom in de darmen en dat heeft invloed op ons immuunsysteem.

Voor wie eenmaal aan overgewicht lijdt, is het moeilijk er nog van af te komen. Internist en endocrinoloog Hanno Pijl: “Overgewicht is een normale reactie op een abnormale omgeving. We leven in een omgeving die ons continu de kant op duwt van gewichtstoename. Als je daar aanleg voor hebt, ben je de klos.”

Pijnpunten en kookles

Van de Keuken legt uit waarom we zo van suiker, zout en vet houden en hoe de voedingsindustrie hier met gedragsen hersenonderzoek op inspeelt. De hypothalamus en de prefrontale cortex spelen een belangrijke rol bij het in evenwicht (kunnen) houden van onze drang naar vet, suiker en zout. Waarom dit evenwicht zo moeilijk is, wordt duidelijk uitgelegd.

Ultrabewerkt voedsel is gemaakt om zoveel mogelijk van te eten. Hierbij wordt het zogeheten bliss-point – een belangrijke smaakindicator bij het gebruik van zout, zoet en vet – door de fabrikant nauwkeurig berekend.

Aan de orde komt ook de wapenwedloop in voedingsmiddelenindustrie. De concurrentie is moordend en alleen al daarom komen er jaarlijks zo’n twintigduizend nieuw ontwikkelde voedingsmiddelen bij.

Een tegenwicht is nodig, zegt de auteur. En jong geleerd is oud gedaan. Geef kinderen onderwijs in gezonde voeding. Denk na over het aanbieden van een lunch op school met gezonde producten. Geef kooklessen. En geef kinderen ruim de tijd om te lunchen op school.

Samenvattend: de voedselindustrie heeft zwaar bewerkt voedsel ontwikkeld dat – vol met suiker, vet en zout – onweerstaanbaar is voor ons. Deze verslavende producten worden met de meest uitgekiende marketing onder de aandacht gebracht. Gebaseerd op gedrags- en hersenonderzoek.

Onze neoliberale maatschappij gaat uit van vrije keuze bij het kopen en eten van ultrabewerkt voedsel. Maar in hoeverre is deze keuze eigenlijk vrij? Deze vraag is interessant en stemt tot kritisch nadenken.

Goede voeding, voldoende beweging en een bestaan zonder stress zou voor elke burger mogelijk moeten zijn, vindt de auteur. De overheid moet hierin een sturende rol vervullen.

Milieu en gezondheidsproblemen zijn sociale problemen waarmee we collectief als maatschappij aan de slag moeten. Internist en endocrinoloog Hanno Pijl zegt het zo: “Regelgeving moet een sturende rol krijgen. (…) De pijnpunten van ultrabewerkt voedsel zijn overduidelijk dus pak voedingsindustrie aan.”

Hoe de bijzondere titel tot stand kwam legt de auteur uit in het voorwoord.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen