Brieven Van Luther

(1)

De bekende kerkhervormer Maarten Luther heeft naast vele grote en kleinere geschriften en plm. 2300 preken, ook brieven nagelaten. Schattingen over het aantal ervan lopen uiteen van 3000 tot 4000. Wij willen met u van deze brieven kennis nemen. Uiteraard moet daarbij grondig geselecteerd worden. Alleen al het grote aantal vraagt daar om.

Juist uit brieven kan men iemand nader leren kennen. Brieven dragen een persoonlijk karakter. In een brief wordt soms rekenschap gegeven van de gevoelens van de schrijver. Zo leert men uit zijn brieven Luther op een directe, persoonlijke wijze kennen.

Aan wie waren deze brieven gericht? Aan allerlei personen, die in die tijd vooraan stonden op staatkundig en kerkelijk gebied. Om enkele te noemen: Johan Braun, Johan Lang, Erasmus, aartsbisschop Albrecht, keurvorst Frederik de Wijze, paus Leo, von Staupitz, Melanchton, George Spalatin. Het grootste in aantal en het belangrijkste van inhoud, zijn de brieven aan Spalatin. Ook aan Johan Lang schreef Luther meermalen. Spalatin en Lang waren goede vrienden van Luther. Spalatin was sedert 1514 hofkapelaan van de keurvorst Frederik. Jarenlang was hij de verbindingsman tussen het Hof en de Universiteit van Wittenberg. Hij bemiddelde ook tussen de keurvorst en Luther. Als zodanig was hij voor Luther van groot belang. Met Johan Lang had Luther in Erfurt gestudeerd. Daarna, vanaf 1511, waren zij samen in Wittenberg werkzaam als docent aan de theologische faculteit.

Eerst bezien we een aantal brieven die samenhangen met de geestelijke arbeid en strijd van Luther, om daarna aandacht te geven aan brieven, die betrekking hebben op het huwelijks- en familieleven van de hervormer.

Als eerste wordt een brief afgedrukt, die in verband staat met zijn priesterwijding op 2 mei 1507. Hij zal dan zijn eerste mis celebreren. Luther heeft dat later beschreven als een ernstige, diep ingrijpende gebeurtenis. Voor deze plechtigheid had Luther ook Johan Braun, rector in Eisenach uitgenodigd. Deze had, toen Luther in Eisenach op school ging, veel voor Luther betekend. Braun was voor de jonge Maarten een vaderlijke vriend. De uitnodiging staat in een brief van 22 april 1507. Luther schreef o.a. dit:

“Waar het de hoge God, Die in al zijn werken heilig is, behaagd heeft, mij ellendige en onwaardige zondaar zo heerlijk te verhogen en mij uit loutere erbarming geroepen heeft tot zijn ambt, wil ik het mij toebetrouwde ambt, zo goed mogelijk trachten te vervullen, voor zover zo’n beetje stof dat zou kunnen. Besloten is, dat mijn eerste misbediening zal zijn op de 4de zondag na Pasen, genaamd Cantate. Deze dag is daarom gekozen, omdat deze voor mijn vader gunstig ligt. Lieve Vader, heer en broeder, als uw tijd, uw kerkelijke verplichtingen en huiselijke aangelegenheden het toelaten, vereert u mij met uw komst en help mij door uw tegenwoordigheid en uw gebeden, dat mijn offer voor God welgevallig is. ”

Broeder Martinus Luther uit Mansfeld.

Braun heeft de uitnodiging aanvaard en was met de vader van Luther bij de plechtigheid aanwezig. Luther senior kwam te paard en bracht vrienden en familieleden mee. Hoewel verzoend met zijn zoon, was hij het nog steeds niet eens met de keuze van Maarten om in het klooster te gaan. Hij gaf daar ook blijk van. Het verhinderde hem intussen niet, het klooster een flinke gift te geven.

In Wittenberg

Frederik de Wijze, keurvorst van Saksen, was in Duitsland een machtig man. Hij zetelde in Wittenberg, de stad met het indrukwekkende vorstelijk Slot en de Allerheiligen - of Slotkerk. Hij had het aanzien van de stad verhoogd, door het Augustijner klooster te laten bouwen en door de stichting van de Universiteit in het jaar 1502. Volgens een besluit van zijn orde, ging Luther naar Wittenberg. Aan de Universiteit aldaar zou hij zijn studie voortzetten.

Op 9 maart 1509 behaalde hij de graad van ‘baccalauran’ in de theologie. Wie deze academische titel behaalde, was bevoegd bijbelse exegese te doceren. Aanvankelijk kreeg Luther de opdracht les te geven in de scholastiek. Hij deed het niet van harte. Zijn voorkeur ging duidelijk uit naar het doceren van de theologie. Op 17 maart 1509 schrijft Luther aan Braun, priester te Eisenach:

“Geliefde heer en vader, Dat ik zonder een woord van u weggegaan ben, moet u niet verwonderen. Ik moest zo plotseling vertrekken, dat ik bijna aan mijn huisgenoten ontging. Ik wilde aan u schrijven, maar gebrek aan tijd hebben het verhinderd. Zo ben ik dan nu op bevel of althans met de wil der heren in Wittenberg. Wilt u weten hoe het met mij gaat, de Heere zij dank, ik maak het goed. Maar het vak filosofie is mij opgedrongen. Van het begin afhad ik deze het liefst geruild voor de theologie. Ik denk dan aan een theologie, die de kern van de noot, het binnenste van de graankorrel, het merg van het been doordringt. Maar God is God, wij mensen dwalen vaak, ja steeds in onze beraadslagingen. Deze is onze God, Hij zal ons steeds leiden in zachtmoedigheid ”.

Wittenberg, aan de vooravond van Zondag Oculi; broeder Martinus Luther, Augustijn.

In de herfst van 1509 werd Luther naar de Universiteit van Erfurt teruggeroepen. In 1511 reisde hij als vertrouwensman van von Staupitz, overste van de orde, naar Rome. Deze reis stond in verband met een in de orde ontstane strijd, die door de curie diende te worden beslecht.

Veel van wat Luther in Rome zag, stond hem tegen. In deze heilige stad was veel ontheiligd. Desondanks bleef zijn overtuiging omtrent Paus en Kerk ongeschikt. In Wittenberg werd hij in 1512 doctor in de theologie. Het was Karlstadt, docent aan de Hogeschool in Wittenberg, die Luther de doctorshoed- en ring overhandigde. Toen von Staupitz zich in 1512 terugtrok, volgde Luther hem als hoogleraar op.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen