In vrede slapen VII (slot)

Door de eeuwen heen is er door gelovigen gezongen en gebeden bij het begin en einde van de dag. In deze serie hebben wij een aantal belangrijke motieven uit de avondliederen uit het Liedboek van 1973 voor het voetlicht gehaald. In het vorige artikel was er aandacht voor enkele atypische avondliederen, in dit artikel komen we tot een afronding.

Redenen om de avondliederen te zingen Het verzoek ‘leer ons bidden’ is nog steeds actueel. Gelukkig staat de Bijbel vol met gebedsonderwijs om ons in de weg van het gebed leiden. We mogen daarna en daarnaast ook putten uit de schat van de kerk. Door de eeuwen heen hebben gelovigen woorden gezocht en gevonden om tot God te naderen. Het repertoire avondliederen is daar een levend bewijs van. Deze artikelenserie is een uitnodiging om de avondliederen toe te eigenen. Het kan verrijkend zijn om onze avondgebeden te beginnen met een gezongen of hardop gelezen avondlied. Waarom?

Wie de avondliederen zingt, voegt zich in een oude traditie. Al in Bijbelse eeuwen werd er op vaste momenten van de dag gezongen, de kerk is in dat spoor verder gegaan. Wij zingen nooit alleen. Als wij zingen, weten we ons verbonden met de heiligen die ons zijn voorgegaan. Wij leven in een andere tijd, maar we zingen dezelfde liederen omdat we dezelfde God dienen. Het zingen verbindt ons ook met gelovigen wereldwijd. Niet alleen door de eeuwen heen is de lofzang gaande gehouden, ook gedurende het hele etmaal wordt er gezongen. Terwijl wij ons avondlied zingen, worden er ergens anders op deze wereld christenen wakker. Ook zij mogen God loven. Op deze manier wordt Gods lof hier op aarde nooit onderbroken.

Wij zijn geschapen met het doel om onze Schepper te loven. Is het dan niet schamel als we de lofzang beperken tot enkele zangmomenten, hoe waardevol ook, in de zondagse eredienst? We hebben in de achterliggende tijd gezien hoe kwetsbaar die zondagse lofzang kan zijn. Het is daarom goed en waardevol als het zondagse zingen ondersteuning en weerklank vindt gedurende de week.

Bovendien reiken de avondliederen ons taal en thema’s aan waar we zelf misschien niet zo snel aan zouden denken. Ik herinner aan de motieven die we in voorgaande artikelen besproken hebben.

Wie de avondliederen zingt, looft God als zijn Schepper. De Bijbel begint met het scheppingsbericht, waarin het iedere avond klinkt: ‘En God zag dat het goed was’. De schepping is goed, ja gevallen, maar tóch goed. De techniek dreigt ons zo sterk in te kapselen dat dat we het zouden vergeten om de wereld als schepping te zien. De avondliederen zijn in dit opzicht een heilzaam antidotum.

De avondliederen geven tevens woorden aan gevoelens van angst. Wij delen niet in alle opzichten het wereldbeeld dat doorklinkt in sommige avondliederen. Desalniettemin is de nacht voor velen een tijd van aanvechting en strijd. De avondliederen benoemen de angst en de pijn en richten ons vervolgens op de almacht van de Schepper. Hij is het die het licht en het duister schept. Wat er ook gebeurt, hoe donker het ook is, Hij staat erboven.

De avondliederen onderwijzen ons ook in stervenskunst. Wij zijn misschien wat huiverig voor dat woord, alsof het sterven een kunstje zou zijn. Het gaat in de avondliederen echter niet om een kunstje. Deze gezangen brengen onze sterfelijkheid dagelijks in gedachten en doordringen ons van het besef dat er meer is dan het hier en nu. De avondliederen trekken kieren in onze vaak hermetisch gesloten huizen om zo een vleugje van het oneindige bij ons binnen te laten. Dat maakt ons niet tot zweverige mensen. Integendeel, in het licht van de eeuwigheid zien wij wat er toe doet. Wie kan sterven, weet te leven.

De avondliederen leren ons ook het belang van rust na arbeid. Werken is niet verkeerd, maar werken is vaak zwaar, omdat de goede schepping een gevallen schepping is. Het is niet vreemd dat wij moe zijn van het werk, we hoeven dat niet te problematiseren, maar mogen dat heel nuchter constateren en dan bijtijds onze rust nemen. Juist in de dagelijkse rust kan er ruimte ontstaan voor geestelijke arbeid, de stille omgang met onze Maker. De rust van de nacht mag zo een voorteken zijn van de rust die overblijft voor het volk van God.

Ten slotte helpen de avondliederen ons dagelijks om vergeving te bidden. Soms hebben wij heel helder voor de geest staan wat er niet goed ging en weten we haarfijn te benoemen wat we ons op de hals hebben gehaald. Goed om dat in het gebed dan ook concreet te doen. Soms is het minder duidelijk waar het fout ging. Maar wie kan naar eer en geweten zeggen dat hij voldeed aan de hoge maatstaven van Gods liefde? De avondliederen leren ons om niet te gaan slapen voordat wij vrede hebben gesloten met God. Om Christus’ wil is er bij Hem vergeving, dankzij Hem mogen wij in vrede slapen.

Inspirerende voorbeelden

In deze artikelenserie heb ik de rijkdom van de avondliederen geschetst. Er is maar één manier om de kracht van deze gezangen echt te ervaren: door ze te zingen.

Wat zou er gebeuren als wij deze liederen in onze mond nemen en in onze harten sluiten?

Het zingen in huis is een krachtig middel voor geloofsvorming en geloofsoverdracht. Bekend is het voorbeeld van de dichter Martinus Nijhoff die liggend aan de boorden van de rivier terugdenkt aan zijn psalmen zingende moeder.

Zij was alleen aan dek, zij stond bij ’t roer,

en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren.

O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer.

Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren.

Ook de kerkvader Augustinus was verknocht aan zijn moeder. Jarenlang heeft moeder Monica voor hem gebeden. Een priester had haar verzekerd dat ‘een zoon van zulke tranen niet verloren kan gaan.’ Dat was voor haar een aansporing om het bidden vol te houden. Ze is haar zoon zelfs achterna gereisd naar Italië. Daar komt hij tot geloof en laat hij zich dopen. Na zijn bekering neemt moeder Monica, tot vreugde van Augustinus, volop deel aan de gesprekken die hij met zijn vrienden voert. Na verloop van tijd besluit Augustinus om terug te keren naar Afrika. Samen met zijn moeder en vrienden gaat hij op reis. Onderweg komt hij tijdens een tussenstop met zijn moeder te spreken over de eeuwige heerlijkheid. Een diepe vreugde maakt zich van hen beiden meester. Kort daarna overlijdt zijn moeder. Augustinus vertrouwt erop dat zij naar het hemelse vaderland is afgereisd. Dat neemt niet weg dat hij door verdriet wordt overmand. Augustinus, die nooit om woorden verlegen zit, is nu sprakeloos. Hoe gaat hij verder? Niet met eigen woorden, niet met woorden die hij op dat moment nog snel even opzoekt, maar met een lied. Het is een avondlied van die andere grote kerkvader, Ambrosius, het Deus creator omnium. Wat zal Augustinus dankbaar zijn geweest dat hij de goede dagen heeft gebruikt om zich dit avondlied eigen te maken!

Zo zijn Nijhoff en zijn moeder, de kerkvader Augustinus en nog vele anderen inspirerende voorbeelden van de kracht van het lied. Wij mogen met hen meezingen en - wie weet - anderen inspireren.

We besluiten deze serie met woorden uit de moeder van alle avondliederen, Psalm 4 in de berijming van Muus Jacobse:

Ik kan gaan slapen zonder zorgen,

want slapend kom ik bij U thuis.

Alleen bij U ben ik geborgen.

Gij doet mij rusten tot de morgen en wonen in een veilig huis.

Dat is: een goede nacht!

60 jaar predikant

We feliciteren ds. L.J. Geluk van harte met het feit dat hij op 29 oktober jl. 60 jaar geleden (in Hoornaar) bevestigd werd tot predikant in de Nederlands Hervormde Kerk. We wensen hem, zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen van harte Gods zegen toe.

Het bestuur van de Stichting

Vrienden van dr. H.F. Kohlbrugge

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen