Vasten in de lijdenstijd

Vasten is in onze dagen weer populair. Niet als een uiting van vroomheid, maar als een gezonde leefwijze. ‘Intermittent fasting’ is een veelgehoorde uitdrukking. Ziekten als diabetes lijken erdoor te genezen. Vasten in de rooms-katholieke veertigdagentijd is goeddeels verdwenen. Bisschop Ron van den Hout vertelde in het Nederlands Dagblad (13 februari 2024) dat hij geen dessert gebruikt en zijn personeel neemt geen koekje bij de koffie. Wat zegt de Bijbel over vasten?

Vasten in de Bijbel

Vasten in de Bijbel wordt meestal in één adem genoemd met bidden. Het is een uiting van verootmoediging in tijden van nood, oorlog en droogte (1 Sam. 7:6). In het Nieuwe Testament is het de Heere Zelf Die tijdens de verzoekingen in de woestijn heeft gevast (Matth. 4:2). Ook spoort Hij Zijn discipelen aan tot bidden en vasten tegen het boze geslacht. Wel waarschuwt de Heere voor uiterlijk vertoon (Matth. 6:16). Anna week niet uit de tempel met vasten en bidden. Barnabas en Paulus werden afgezonderd van de gemeente van Antiochië tot de heidenvolkeren na vasten en bidden. In al deze Schriftgegevens gaan vasten en bidden samen als uiting van verootmoediging.

Reformatie en Nadere Reformatie

Hoe komt het dat wij de Bijbelse gewoonte van het vasten zijn kwijtgeraakt? Bij Calvijn en de Nadere Reformatoren bleef het vasten nog steeds praktijk, ondanks hun kritiek op de roomse werkheiligheid. Wilhelmus à Brakel besteedt er een heel hoofdstuk aan in zijn “Redelijke Godsdienst”. Zijn voorbeeldige vader Theodorus à Brakel beoefende de praktijk van het vasten. Deze Theodorus somt er vele voordelen van op, zoals de verootmoediging, het opscherpen van de gedachten, het ten onderbrengen van de vleselijke begeerten en de honger naar geestelijke spijs.

Vandaag weten wij over het vasten niet veel meer te zeggen dan dat het een rooms overblijfsel is. Het kan zelfs gebeuren dat we in deze lijdensweken zozeer met onze dagelijkse drukte bezet zijn, dat er voor de overdenking van het lijden en sterven van de Heere nauwelijks tijd is en wij de doordeweekse diensten uit onze agenda schrappen.

Rooms badwater

Zonder nu te pleiten voor een herinvoering van het vasten, behoeven we niet alles paaps te noemen wat met vasten in verband staat. Jodocus van Lodenstein schrijft ergens dat wij met het roomse badwater het kind hebben weggegooid. Wij hebben geen kloostergetijden meer, maar hebben wij nog wel gebedstijden? Wij verwerpen de lichamelijke aanwezigheid van Christus bij het Heilig Avondmaal, maar ondervinden wij nog wel Zijn geestelijke tegenwoordigheid? Wij hebben geen oorbiecht meer, maar weten wij nog wel van de schuldbelijdenis voor Gods aangezicht? In verzet tegen de roomse werkheiligheid benadrukken wij terecht het Bijbelse woord ‘geloof’ (sola fide). Maar als het ‘geloof’ niet gedragen wordt door een leven in de vreze des HEEREN is het een ijdel geloof.

Achter de praktijk van het vasten ging bij onze vaderen een leefwereld van diepe vroomheid schuil met geestelijke rijkdom. Gods oog was op hen. De Heere getuigt van Saulus van Tarsen: ‘Want zie, hij bidt'. En tegen Nathanaël zegt Christus: ‘Eer u Filippus riep, daar gij onder de vijgenboom waart, zag Ik u'.

Wilhelmus à Brakel noemt het zoeken van Gods aangezicht de wezenlijke kern van het vasten. ‘Het is een godsdienstige oefening waardoor God gezocht wordt’. Hij breidt het vasten uit naar een houding van soberheid in het onthouden van pracht en praal, vermaak, spelen en plezier en bovenal het waken tegen de zonde. Vasten is voor hem een verbondsvernieuwing, een verootmoediging, een belijdenis met smart en schaamte, een erkenning dat God recht is, een hartelijk voornemen om de Heere te dienen. Ingrijpende zinnen waar we ons vandaag met een dreigende oorlog en verval van de kerk wel op mogen bezinnen.

Op uw noodgeschrei.

Deed Ik grote wond'ren.

Psalm 81:7

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen