Het ik en de Bijbel

Door de Bijbel spreekt God ons met gezag aan. Hij openbaart wie Hij is, wie wij zijn, hoe we verlost kunnen worden en hoe wij moeten leven. We belijden dat de Bijbel duidelijk is. Tegelijkertijd vraagt de Bijbel om uitleg. Een voorbeeld. Het zevende gebod is duidelijk: Gij zult niet echtbreken. Maar, wat valt daar onder? Ongehuwd samen- wonen? Een homohuwelijk? Voor ons zal het antwoord op deze vragen niet moeilijk zijn. Natuurlijk valt dat er ook onder. In veel kerken denken mensen er anders over. Dat gebeurt onder invloed van de tijdgeest. Daardoor verandert ook de manier van uitleg van de Bijbel. Ook in óns hart? Is het denkbaar dat ook wij tot deze overtuiging komen: Als twee mannen elkaar oprecht liefhebben en ze voelen zich seksueel tot elkaar aangetrokken, als ze er voor zichzelf van overtuigd zijn dat God hun die ruimte geeft, wie zijn wij dan om hen dat geluk te ontzeggen? Via een hedendaagse manier van bijbeluitleg kunnen we inderdaad tot zo’n overtuiging komen. Daarom is het zo belangrijk om stil te staan hoe we de Bijbel uitleggen.

Regels

Hoe moeten we de Bijbel uitleggen? Welke regels gebruiken we daarvoor? Deze regels voor de uitleg van Gods Woord noemen we de hermeneutiek. Juist op het gebied van de hermeneutiek is er veel in beweging.

Heel belangrijk is dat we de regels voor de uitleg van de Bijbel uit de Bijbel zelf halen. God bepaalt hoe Zijn Woord wordt uitgelegd. Een basisregel voor de uitleg van de Bijbel vinden we in 2 Petrus 1:20: ‘Dit eerst wetende, dat geen profetie der Schrift is van eigen uitlegging’. De uitleg van de Bijbel, zo tekenen de kanttekenaren (75) aan, ‘moet niet geschieden naar men- selijk vernuft, maar naar den eenparigen zin der Heilige Schrift, die zelve allerbest haar mening verklaart’. Juist daarom zijn de tekstverwijzingen in de Bijbel zo belangrijk. De ene tekst legt de andere uit. Een moeilijkere tekst kan met behulp van eenvoudiger teksten worden uitgelegd.

We spreken hier over de klassieke hermeneutiek.

Verstand

We zagen in het vorige artikel welke sporen de Verlichting trok. Ook de Bijbel werd vooral vanuit het verstand uitgelegd. Anders gezegd, de méns ging de Bijbel uitleggen, niet meer vanuit de Bijbel, maar vanuit zijn verduisterde verstand. Deze manier van uitleg van de Bijbel had grote invloed, met name in de grote protestantse kerken in Nederland. In de Gere- formeerde Kerken bijvoorbeeld botste de traditionele bijbeluitleg op die van ver- lichte geleerden. De moderne bijbeluitleg trok aan het langste eind. Kerkelijk ging er een wissel om toen het kerkverband in 1980 het rapport ”God met ons, over de aard van het Schriftgezag” aanvaardde. In het rapport staat het zogeheten ‘relati- onele waarheidsbegrip’ centraal. Dat wil zeggen dat waarheid ontstaat in de wis- selwerking tussen de mens en de Bijbel. De waarheid van de Bijbel komt dus niet meer met Goddelijk gezag tot ons. De mens krijgt hierdoor een grotere plaats in de toepassing van de Bijbel in veranderende omstandigheden. Dit leidde tot ingrijpende verschuivingen, ook rond thema’s als abortus, euthanasie, vrouw en ambt en homo- seksualiteit. Op tal van terreinen weten wij het beter dan Paulus, aldus de gerefor- meerde hoogleraar C.J. den Heyer, een van de opstellers van het rapport.

Ervaring

In het spoor van de Romantiek voltrok zich nog een verandering in de uitleg van de Bijbel. We spreken in dit verband wel over de nieuwe hermeneutiek. De beléving van de lezer krijgt daarin een zelfstandige plaats in de uitleg van de Bijbel. Het gaat niet zozeer om de oorspronkelijke bedoe- ling van de Heere – de zin en mening van Gods Geest – maar vooral om de wijze waarop ik de tekst uitleg en beleef. De lezer zoekt niet alleen naar de bete- kenis van de tekst, maar gééft de tekst ook betekenis. Concreet: Paulus spreekt wel ernstige woorden over de homosek- suele praktijk. Maar, als een homopaar zich daar niet in herkent, omdat ze hun relatie beleven als een relatie van liefde en trouw, wat dan? Dan kunnen ze volgens de nieuwe hermeneutiek beslissen dat de veroordeling in de Bijbel hen niet raakt. We voelen aan dat zo Bijbelteksten buiten werking worden gesteld. Hoe dat in kerken gebeurt, zien we in het volgende artikel.

(wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen