Herijking armoedebeleid in de gemeente Katwijk

Inleiding

Het Sociaal Cultureel Planbureau hanteert de volgende definitie van armoede:

Mensen zijn arm wanneer ze gedurende langere tijd niet de middelen hebben voor de goederen en voorzieningen die in hun samenleving als minimaal noodzakelijk worden geacht.

De gemeente Katwijk beschouwt armoede als een breed fenomeen. Armoede is niet alleen een financieel probleem maar hangt samen met problemen op andere leefgebieden. Bij armoede komen verschillende domeinen, zoals huisvesting, arbeidsmarkt en gezondheid samen.

Voorkomen moet worden dat inwoners in armoede en schulden terechtkomen of blijven. Armoede staat immers niet op zich zelf. Door een gebrek aan financiële middelen kunnen huishoudens niet actief meedoen in de samenleving: er is geen geld voor deelname aan activiteiten en het volgen van opleidingen. Armoede leidt tot financiële belemmeringen voor kinderen en armoede gaat vaak over van generatie op generatie. Armoede beïnvloedt ook iemands doen en laten, iemands gedachten en gevoel: een gevoel van schaamte over het geldgebrek. Met een integrale en preventieve aanpak van armoede wil de gemeente Katwijk armoede tegengaan.

Coalitieakkoord in 2018

In het coalitieakkoord van 2018, waarbij in Katwijk een college werd gevormd door CDA, ChristenUnie, Gemeentebelangen en SGP werd het volgende vermeld:

Er wordt ingezet op bestrijding van armoede. Het armoedebeleid biedt ondersteuning aan huishoudens met een laag inkomen, die niet in staat zijn dit zelfstandig op te lossen. Met de ondersteuning aan de inwoner wordt beoogd dat deze kan deelnemen aan de maatschappij om economisch, educatieve en sociale zelfredzaamheid te vergroten.

Daarmee werd uitdrukking gegeven aan de volgende speerpunten die de SGP in haar verkiezingsprogramma had opgenomen in het kader van zorg voor de zwakkere burger en bestrijding van armoede:

• Actieve inzet op schuldhulpverlening is nodig.

• Gemeenten moeten een ruimhartig minimabeleid voeren waar dat nodig is.

• Maatschappelijke organisaties die actief zijn op het gebied van armoedebestrijding en eenzaamheid verdienen ondersteuning en moeten samenwerken.

Vertrekpositie

Om uitvoering te geven aan de ambitie in het coalitieakkoord en aandacht uit de gemeenteraad werd aan het Verwey-Jonker Instituut gevraagd de uitvoering van het armoedebeleid in Katwijk te onderzoeken en in kaart te brengen waar kansen liggen. In maart 2021 werd het onderzoek afgerond met een eindrapportage “Samen tegen armoede in Katwijk”.

De conclusie was dat er op het gebied van armoede en schulden in de gemeente Katwijk veel wordt gedaan, maar dat er ook ruimte is voor verbetering. Er liggen kansen op het gebied van samenwerking tussen de partners (zowel professionele organisaties als vrijwilligersorganisaties). Daarnaast worden onderwerpen als bejegening, deskundigheidsbevordering, duidelijke en eenvoudige communicatie, vergroten van bereik, opzetten van vroegsignalering en het bespreekbaar maken van het onderwerp in de Katwijkse samenleving genoemd, waar verbetering mogelijk is.

Dat dit noodzakelijk is, bleek ook uit de onderzoeksresultaten: In de gemeente Katwijk behoort 1 op de 10 inwoners tot de huishoudens met een laag inkomen. In Katwijk zijn dit ongeveer 2556 huishoudens, waarvan 500 huishoudens met kinderen tot 18 jaar.

Uitvoeringsagenda armoede

Om de herijking van het armoedebeleid tot een goed einde te brengen en een stap voorwaarts te zetten, is recent de uitvoeringsagenda armoede 2021-2024 “Samen tegen armoede in Katwijk” vastgesteld. Een agenda vol met ambities maar ook concrete stappen en afspraken naar een meer integrale en meer preventieve armoede aanpak.

Hiervoor zijn zes uitgangspunten geformuleerd en vastgesteld:

1. Mensgericht zijn: In Katwijk worden alle inwoners gehoord en gezien;

2. Vinden: We (gemeente, maatschappelijke organisaties, scholen, gezondheidspartners, kerken en bedrijven) zetten in op preventie en vroegsignalering;

3. Samenwerken: We werken samen aan oplossingen, benutten elkaars expertise en leren van elkaar;

4. Weten: We doorbreken het taboe en de schaamte rond armoede;

5. Informeren: Het is voor inwoners en partners duidelijk welke ondersteuning en regelingen er zijn, en de informatie is gemakkelijk te vinden;

6. Ondersteunen en kwaliteit bieden: We bieden een concreet en passend aanbod.

Met die uitgangspunten bedoelen we het volgende:

Ad 1. Mensgericht zijn

Het leven met armoede en schulden leidt onder andere tot stress, angst, een slechte gezondheid en eenzaamheid. Met de herijkte aanpak van armoede wil de gemeente Katwijk aansluiten bij de behoefte en uitgangspositie van de inwoner. Daarvoor zijn één op één gesprekken. Met een positieve insteek en oplossingsgericht, zodat de betrokkene ervaart dat hij of zij er toe telt. Naast raadslid is ondergetekende ook diaken. Vaak zie je dat financiële problemen wel oorzaak zijn van noden, maar ook dat lang niet altijd een zak geld de oplossing is. Mensen lopen vast, zien door de bomen het bos niet meer, het ene probleem stapelt zich op het andere, het ene gat wordt door het andere gedicht enzovoorts. Met adviezen, begeleiding en hulp om weer structuur aan te brengen, kom je regelmatig verder dan met (alleen) die zak geld.

Hiervoor worden onder andere de volgende stappen gezet:

• Professionals en vrijwilligers maar ook inwoners (bijvoorbeeld training Slim omgaan met Geld) volgen een training/cursus stress-sensitieve dienstverlening.

• Middels de pilot Jongeren Perspectief Fonds worden jongeren met schulden geholpen en perspectief voor de toekomst geboden.

• Ontwikkelen optie om saneringskrediet in te zetten. Met een saneringskrediet heeft de inwoner alleen nog één schuldeiser.

• Er wordt voor gezorgd dat informatie over het hulpaanbod bij de partners en op diverse plekken in de gemeente aanwezig is.

• Professionals en vrijwilligers zijn aanwezig op vindplaatsen en gaan de wijk in, voor gesprek met inwoners thuis.

• Sleutelfiguren (kerken, jeugd- en jongerenwerk, buurtsportcoach, ouderenbond, huisartsen, wijkagenten, wijkregisseurs, energie-ambassadeurs, maatschappelijke verenigingen) weten hoe ze armoede kunnen herkennen, signaleren en doorverwijzen.

• Ondersteuning vindt plaats zowel digitaal, fysiek als telefonisch. Er wordt een Voorzieningenwijzer ontwikkeld.

• Alle kinderen moeten mee kunnen doen met activiteiten georganiseerd door school, ongeacht of ouders de vrijwillige ouderbijdrage betalen (onderzoek naar schooloverstijgend solidariteitsfonds).

• De voorzieningen van Stichting Leergeld (ondersteuning van gezinnen met een laag inkomen), zoals een laptop, computer, fiets, schoolspullenpas, kindpas en de Jarige Job verjaardagsbox worden onder de aandacht gebracht.

Ad 2. Vinden

Voorkomen is beter dan genezen. Uit onderzoek blijkt dat inwoners met problematische schulden vijf jaar wachten om hulp en ondersteuning te vragen. Ook in Katwijk zijn er huishoudens die zich pas melden als de financiële problemen niet meer te overzien zijn. Er zijn ook huishoudens met financiële problemen die zich helemaal niet melden. Door inzet op preventie en vroegsignalering hoopt de gemeente de inwoners eerder te bereiken en te ondersteunen. Vanaf 1 januari 2021 is vroegsignalering een wettelijke taak voor gemeenten, zoals bepaald in de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs).

Hiervoor worden onder andere de volgende stappen gezet:

• Er worden bijeenkomsten/trainingen georganiseerd, gericht op (her)kennen van armoede en risicofactoren (bijvoorbeeld de relatie tussen laag geletterdheid en armoede/schulden).

• In een aantal situaties (life-events), zoals geboorteaangifte, aanmelding scholen, 18 jaar worden, aanvragen bijstaand, worden mogelijke financiële consequenties geschetst en ondersteuning aangereikt:

• De gemeente maakt afspraken met partijen zoals energieleveranciers, zorgverzekeraars, woningcorporaties over signalen van betalingsachterstanden. Bij signalen worden inwoners actief opgezocht en hulp aangeboden.

• Nieuwe doelgroepen worden in beeld gebracht en geïnformeerd over het hulpaanbod. Denk hierbij aan de corona gevolgen, recent energiearmoede door stijgende gasprijzen maar ook bijvoorbeeld menstruatie-armoede (recent is door de SGP Katwijk bijvoorbeeld het voorstel gedaan in dit verband hulpmiddelen uit te delen via de voedselbank).

Ad 3. Samenwerken

Regelmatig klinkt de klacht dat burgers die hulp nodig hebben door de grote brij aan hulpverlenende organisaties en instanties door de bomen soms het bos niet meer zien. Het is dan moeilijk er achter te komen bij wie of wat je het beste voor welke hulpaanvraag kan aankloppen. Daarnaast zit er nog weleens spanning tussen professionele organisaties met beroepskrachten en organisaties die hoofdzakelijk op vrijwilligers draaien. In plaats van dat organisaties elkaar dan versterken en aanvullen, is teveel sprake van concurrentie en onbegrip over en weer.

Hiervoor worden onder andere de volgende stappen gezet:

• Aanstellen van een regisseur armoede vanuit de gemeente.

• Er wordt een overzicht (sociale kaart) opgesteld van organisaties, hun taken en verantwoordelijkheden, hun aanbod en contactgegevens.

• De partners doen mee in het ontwikkelen en uitvoeren van een ketenaanpak van 0 tot 100 jaar. Hierin worden afspraken gemaakt over welke rol welke organisatie heeft, wordt onderling afgestemd en worden waar nodig organisaties betrokken.

• Een leernetwerk/omgeving wordt opgezet op het gebied van armoede en schulden. Het leernetwerk wordt gebruikt voor informatie-uitwisseling, de aanpak, intervisie en wat een ieder kan bijdragen aan de aanpak.

Ad 4. Weten

Armoede beïnvloedt iemands doen en laten, iemands gedachten en gevoel, een gevoel van schaamte. Door deze schaamte worden problemen vaak niet bespreekbaar gemaakt of is er terughoudendheid over het vragen van hulp. Ook de cultuur, waarin iedereen elkaar kent, kan er aan bijdragen dat problemen niet bespreekbaar worden gemaakt. Tegelijkertijd ervaren inwoners, die lange tijd in armoede leven, het leven in armoede als ‘normaal’. Door de aanwezige schaamte én het niet bewust zijn van het leven in armoede worden financiële zorgen vaak niet besproken. De gemeente zoekt naar instrumenten die dit taboe kunnen doorbreken.

Hiervoor worden onder andere de volgende stappen gezet:

• De gemeente en partners voeren een campagne over armoede en schulden. Er wordt aangesloten bij bestaande landelijke campagnes, zoals Kom jij eruit!.

• Er worden laagdrempelige activiteiten / inloopmomenten / koffiemomenten in de wijk gehouden. Dit zijn “gezellige” plekken, waar het gesprek kan worden gevoerd over de financiële situatie.

• Ervaringsdeskundigen gaan in bepaalde situaties mee om het gesprek te voeren.

• Jongeren die zelf in schulden hebben gezeten worden in de aanpak betrokken (buddy/maatjes).

• Via een chatfunctie kan er anoniem hulp worden gevraagd.

• Mogelijkheden worden verkend van het opnemen van financiële educatie in het onderwijsprogramma op middelbare scholen. Bijvoorbeeld door aansluiting bij de Week van het geld en/of door het organiseren van gastlessen door DUO en zorgverzekeraar.

Ad 5. Informeren

Binnen de gemeente zijn er verscheidene regelingen en voorzieningen voor inwoners met een laag inkomen. Inwoners weten echter niet altijd waar ze recht op hebben, hoe ze gebruik kunnen maken van een regeling of waar ze terecht kunnen voor laagdrempelige activiteiten. Daarnaast vinden inwoners de aanvraagprocedure moeilijk. De communicatie over de regelingen en voorzieningen moet dus worden verbeterd.

Hiervoor worden onder andere de volgende stappen gezet:

• Gemeentelijke informatie over schuldhulpverlening, minimaregelingen, bijstand, etc. wordt op B1 niveau geschreven en in actieve vorm. Informatie wordt ondersteund met pictogrammen.

• De gemeentelijke informatie wordt proactief zowel op schrift als digitaal en in verschillende talen aangeboden. Informatie van de gemeentelijke website wordt gekoppeld aan de website van partners.

• Professionals en vrijwilligers worden geïnformeerd over het hulpaanbod van de gemeente Katwijk.

• Er wordt een (digitale) informatiefolder (met stroomschema) opgesteld met de landelijke en gemeentelijke regelingen/voorzieningen.

• Inwoners en partners worden op de hoogte gebracht van de minimaregelingen.

• Elk jaar wordt het bereik van de regelingen gemonitord.

• Informatie over armoede en schulden en regelingen staan op één plek en onder een duidelijke noemer op de website.

• Het proces om regelingen en voorzieningen voor inkomensondersteuning aan te vragen wordt onder de loep genomen met de vraag: wat kan worden versimpeld?

Ad 6. Ondersteunen en kwaliteit bieden

Niet alle inwoners ervaren dat het aanbod passend is en dat het aanbod aansluit op hun behoeften. Zo geven inwoners aan dat er veel regelingen zijn voor kinderen, maar dat ouderen slechts in aanmerking komen voor een enkele regeling. Of dat bepaalde regelingen niet passend zijn. Het bestaande aanbod is niet altijd bekend bij de inwoners. Het aanbod moet zich richten op verschillende groepen en aansluiten op de behoefte van de verschillende inwoners. Hiervoor worden onder andere de volgende stappen gezet:

• Het huidige aanbod wordt in een matrix gezet. De matrix laat zien of er aanbod mist voor een bepaalde groep. Als dat zo is, wordt hier aanbod op georganiseerd.

• Jaarlijks vindt er een gesprek plaats over de verbeterpunten in het aanbod.

• Als tijdelijk vangnet wordt een noodfonds doorontwikkeld.

• Met een pilot in het kader van de zgn. Doe Mee! regeling wordt onderzocht of inwoners meer activiteiten ondernemen als de vergoeding vooraf per huishouden wordt toegekend. De vergoeding kan vrij worden besteed aan sociale activiteiten.

Zo proberen we als politiek stapsgewijs iets te doen aan de bestrijding van lokale armoede. Mocht het zijn tot welzijn van het volk van Katwijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen