Boekbesprekingen

De titel van deze bundel refereert aan Amos 9:7 en vormt daar een retorische vraag. Voor de meeste wetenschappers is het echter allesbehalve vanzelfsprekend dat de HEERE zijn volk ooit uit Egypte leidde. Volgens hen zijn de bijbelse verhalen daarover grotendeels fictief en bevatten ze hooguit wat vage herinneringen aan Israëls vroege geschiedenis. De auteurs van deze bundel delen deze visie niet. Zij gaan uit van de historische betrouwbaarheid van Exodus en Numeri en proberen vanuit verschillende gezichtspunten aannemelijk te maken dat het volk Israël in Egypte was en vandaar naar Kanaän trok.

In de eerste zes bijdragen worden gegevens uit het Oude Testament verbonden aan zaken die bekend zijn uit het oude Egypte. Dat levert boeiende artikelen op, bijvoorbeeld over het voorkomen van Egyptische namen en leenwoorden in het Oude Testament, die een duidelijke concentratie in de boeken Exodus en Numeri laten zien.

Toch is op allerlei punten de argumentatie in deze bijdragen wel kwetsbaar. Is het gehoornde altaar dat Exodus 27:1-2 beschrijft inderdaad in verband te brengen met een bepaald type altaar dat in Egypte gangbaar was? Had Korach (Num. 16-17) cultische ervaring in één van de lagere Egyptische priesterklassen? Is de bijbelse beschrijving van de doortocht door de Schelfzee (Ex. 13-15) gemodelleerd naar de bekende Kadeshinscripties, en verraden de wetten tegen incest in Leviticus 18 bekendheid met de incestueuze praktijken van farao Ramses II? Stuk voor stuk intrigerende sug gesties, die echter allemaal wel erg onzeker blijven en waarvan sommige ronduit onwaarschijnlijk zijn.

Vervolgens zijn er enkele artikelen met een specifieke archeologische focus, waaronder één van K. Lawson Younger jr., die gespecialiseerd is in de geschiedenis van de Arameeërs. Hij laat zien dat, net als bij de theorievorming omtrent het oude Israël, er in de loop van de twintigste eeuw een duidelijke verschuiving is geweest van exogene verklaringsmodellen (de Arameeërs kwamen van buiten in Syrië wonen) naar endogene verklaringsmodellen (de Arameeërs woonden altijd al in Syrië). Younger meent dat de oudere exogene modellen inderdaad belangrijke zwaktes hadden, maar dat het uitsluiten van de exogene factoren eenzijdig is. Dat geldt voor de Arameeërs, maar, parallel daaraan, ook voor het oude Israël.

De bundel bevat ook enkele bijdragen waarin vraagtekens geplaatst worden bij heersende visies over de redactiegeschiedenis van de Pentateuch (die vaak de historische betrouwbaarheid van deze boeken ondergraven). Via synchronische lezingen van de tekst pogen de auteurs van deze artikelen de onderlinge samenhang tussen teksten aan te tonen en de homogeniteit van gedeelten die gewoonlijk aan verschillende bronnen of redacties worden toegeschreven.

Ook hier geldt dat er diverse scherpe observaties gedaan worden, maar dat niet alles even overtuigend is.

De bundel sluit af met twee mooie artikelen over de wijze waarop de uittocht uit Egypte ter sprake komt in Hosea en in Amos en Micha. Veel wetenschappers menen dat de grote verhalende tradities over uittocht, woestijnreis en intocht in Kanaän dateren van ná deze vroege schriftprofeten (achtste eeuw). Deze artikelen laten echter overtuigend zien dat deze boeken het bestaan van dergelijke tradities veronderstellen. Dat blijkt onder andere uit het feit dat de profe­ ten het exodusmotief op complexe en soms creatieve wijze gebruiken.

Alles bij elkaar is dit een waardevol boek, dat inderdaad (zoals de ondertitel belooft) diverse perspectieven biedt op de exodusverhalen. De auteurs zijn duidelijk ter zake kundig en respect voor het bijbelse getuigenis vormt de rode draad door alle bijdragen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen