De ramp van 1953

Ook de Battenoordsedijk bood een fraai aanzicht m het landschap van Nieuwe Ton ge De Ramp van 1953 heeft echter een grote verandering aangebracht m het eertijds vei trouwde beeld dat deze dijk bood Met betrekking tot het totaal van alle nederzettingen kon men na de Ramp wel spreken van een algehele gedaanteverwisseling Er zijn vele woningen verloren gegaan en deze verdwenen voorgoed uit het landschap In een van die woningen op de Battenoordse dijk woonde eens de familie van Erkel Het hmsje behooide tot de boerdenj van Paul Vreeswijk - zie deel 7 - Men noemde op Flakkee zo n woning een arebeiershuusje', een bednjfswonmg zegt men tegenwoordig Toch woonden in zulke huisjes vaak grote gezinnen

Van Erkel

Johannes van Erkel was gehuwd met Wil helmina Kievit Zij hadden dertien kmde ren Jannetje, Johanna (Anna), Sien Marie, Frans, Steintje, Jacob, Mie, der. Riek, Johannes Chns en Dirkje (Dirk) Toen alle kinderen behalve Chns en Dick, reeds getrouwd waren en dus het huis uit waren , kocht vader Van Erkel m 1948 of 1949 een huis aan het eind van de Battenoordseweg, waar eerst de familie Holleman had gewoond De woning stond heel dicht aan de binnenkant van de Buitendijk Het stond daar in een rustige omgeving Aan de ene kant had men een mooi uitzicht op het pol derlandschap van Battenoord en aan de andere kant keek men tegen de voor dien tijd nogal hoge dijk aan Achter deze dijk lag het gors Vanuit dat gorsgebied lieten weidevogels en steltlopers zich duidelijk horen Vooral zoon Chns zal het geroep van de grutto's, de kieviten, de kluten, de scholeksters en de tureluurs goed hebben weten te onderscheiden s Zaterdagsavonds was het bij moeder Van Erkel een gezellig samen zijn Wie van de familie door omstandigheden niet verhin derd was bracht steevast een bezoek aan de 'ouderlijke woning ' Wij gingen altijd heel goed met elkaar om', zo verzekerde imj Dick van Eikel De meeste kinderen woonden in de buurt Zoon Jaap woonde bijvoorbeeld op Battenoordsedijk 20, zoon Frans woonde ook op de Battenoordsedijk en wel op nummer 24 Dochter Jannetje woonde m de Burgemeester Sterkstraat hoek Duiven waardsedijk Dochter Dick was inmiddels gehuwd met Johannes van Heemst Zij woonden m bij de ouders van Johannes m het Korteweegje Hemelsbreed niet ver van elkaar Overal langs de kust en vooral in de poldergebieden langs de buitendijken heerste er op die zaterdag 31 januan 1953 een onheilspellende sfeer Op elke domskade van ons eiland kon men zijn ogen met geloven bij het zien van zoveel water dat alsmaar bleef stijgen Iedereen sprak over die hoge water standen bij laagtij en degene die met het verloop der getijden ook maar enigermate op de hoogte was hield zijn hart vast Johannes van Erkel met zi)n vrouw Wilhel mina en zijn zoon Chns moesten het huis aan de Battenoordseweg verlaten Van Erkel had die dag al verschillende keren gezegd Dat redden we met' Zij zouden naar Nieuwe Tonge gaan lopen Net op het tijdstip dat ZIJ zouden vertrekken kwam Koos van der Maas met zijn taxi aangere den HIJ stopte en vertelde dat hij naar Bat tenoord ging om mensen op te halen Dat bood de mogelijkheid om vrouw Van Erkel mee te laten njden tot aan de Battenoordsedijk waar haar zoon Jaap woonde 'Rijd jij maar mee met Koos dan lopen wij wel naar Nieuwe Tonge ', nep Van Erkel met enige stemverheffing vanwege het lawaai van de storm Vrouw Van Erkel moet nog gezegd hebben dat zij naar haar zoon gmg, om daar te verdnnken

Haar man en haar zoon Chns liepen naar Nieuwe Tonge Niet ver van de Battenoord seweg m zuidoostelijke nchtmg stonden twee boerderijen De ene aan de Tussendijk was bewoond door de familie Nagtegaal, de moeder van Johanna van Dreunen, hun zoons Joost en Jacob en hun dochter Leen tje Elisabeth verdronken Maarten Nagte gaal overleefde de Ramp De andere boer derij stond aan de Blaakweg en werd bewoond door de fanulie Pieterse Van de familie is de moeder Cornelia Mana Jacobs en twee zoons Anthomus Johannes en Johannes Anthomus verdronken Al deze boerenmensen hebben hun hofstede met op tijd verlaten of met kunnen verlaten met het zeer noodlottige gevolg Beide boerderijen stonden m de Battenoordsepolder

De dijk

Maar wat stond er aan de Battenoordsedijk te gebeuren"' In de vioege morgenuren van die onvergetelijke datum, zondag 1 februari stroomde het water met zo n kracht door de polder dat het wel moest uitlopen op een enorme catastiofe De Buitendijk van polder Battenoord ts op zoveel plaatsen tege lijk bezweken waardoor als het water een waterlawine de poldei kon binnenvallen en overmeesteren De kracht van het water viel door niets en niemand meer te stuiten Velen werden in hun slaap venast Vooral op het gedeelte waar twee families van Van Erkel en de familie Meijer woonden zou het mets ontziende water een vreselijke tol eisen Slechts weinige minuten zou het gaan duren waarin enige woningen totaal vernietigd werden Op het stukje Batte noordsedijk stonden dne woningen aan elkaar gebouwd De bewoners waien de families Jan Kom, Jaap van Erkel en Flip Meijer De familie Kom bevond zich te Utrecht en mocht zeer zeker van een geluk spreken Maai met de twee andere families zou het zeer slecht aflopen Tussen alle rumoer en chaos m wist Jaap van Erkel zich vast te grijpen aan een tak van een pas ontwortelde boom Met uiterste krachtsmspan ning wist hij zich ternauwernood te redden

In diezelfde boomkrum - er heeft daar maar een grote boom gestaan - heeft ook buur man Flip Meijer zich vast weten te grijpen met in een van zijn armen een dochtertje stevig omklemd Zij moesten een titanen strijd leveren tegen het vreselijke natuurge weid om te kunnen overleven Flip's zoon tje Knjn heeft evenzo aan de voortdurend bengelde takken gehangen maar dit kmd moest de strijd tegen de overmachtige zee opgeven "Papa, ik kan met meer vasthou den , moeten de laatste woordjes zijn geweest van de in de diepte verdwijnende jongen Noch zijn buurman Jaap, noch zijn eigen vader waren bij macht de jongen tus sen de zwiepende takken alsnog te kunnen redden Ontzettend'"

Als de elementen razen op een manier zoals toen op de Battenoordsedijk het geval was, was er bijna geen redden meer aan Wist Jaap van Erkel zich te redden, zijn vrouw Lijntje Adnana van Putten en hun 4-jang dochtertje Wilhelrmna Mana verloren in die koude woestemij het leven En de moe der'' ZIJ was toch naar de dijk gevluchf Ook ZIJ, Wilhelrmna Van Erkel-Kievit ver loor in dat enorme geweld haar leven Zij werd 66 jaar

Meijer

Flip Meijer bleef met zijn dochtertje in leven en konden samen worden gered Maar zijn vrouw Pietertje van Splunder kwam om het leven evenals hun vier andere kinderen Knjn 2 jaar, Adiiaantje 9 jaar, Cornelia 8 jaar en Jannetje 7 jaar''' Flip Meijer kreeg later meei bekendheid toen hij m dienst kwam bij supermarkt Jac Hermans m de Binnenweg te Sommelsdijk Weinigen van de vele klanten die er dage lijks hun boodschappen kwamen doen zullen van bovenstaand drama hebben geweten

Het kon gewoon niet dramatischer Dat zou men kunnen denken Maar een emdje ver der op stond een vrijstaand huis, nummer 24 Daar woonde Frans van Erkel met zijn vrouw Josma Pietemella de Munck en hun vier zonen of zoontjes Johannes Cornells 15 jaar, Cornells 9 jaar, Willem Jacob 7 jaar en Adnanus 3 jaar Het hele gezin is omgekomen Daar is geen redding mogelijk geweest

In diezelfde contreien verloor ook de 48- jange Alexander Hobbel het leven Hij woonde op nummer 124 m een eigen onderkomen op het erf van de familie Hob bel

De oudste dochter van Johannes van Erkel en Wilhelrmna Kievit heette Jannetje Zij was gehuwd met Jacob Timmer Zij hadden vier kinderen Janny, Mimi, Lenie en Johannes (Hans) Hans Timmer heeft in 1993 (40 jaar na de Ramp) een artikel in het Edanden Nieuws geschreven waann hij de verschrikkingen van die Rampnacht en de dagen erna heeft beschreven Alle aandacht gmg m het relaas uit naar zijn heve moeder Jannetje van Erkel die na een hachelijk avontuur de Ramp met heeft overleefd De familie Van Erkel heeft een verschnkkehjk lot moeten ondergaan Moeder Wilhelmma Van Erkel-Kievit verloor naast haar eigen leven ook nog het leven van haar dochter Jannetje, haar zoon Frans, haar schoond ochteis Josina en Lijntje, haar kleinzoons Johannes, Cornells, Willem en Adnanus en haar kleindochtertje Wilhelrmna Van Erkel, het kind dat naar haar vernoemd was Tien slachteroffers uit een familie, uit een buurt, uit een dorpsgemeenschap Nieuwe Tonge waar in totaal 85 mensen het leven hebben verloren op een dag

Korteweegje

Het jongste kmd van Johannes van Erkel en Wilhelrmna Kievit was Dick Geruime tijd voor de Ramp was zij gehuwd met Johannes van Heemst Zij woonden in bij de ouders van Johannes, die m het Korteweegje woonden Zijn ouders waren Abraham van Heemst en Neeltje Dekker Met de Ramp - hoe vaak zal deze tijdsaanduiding intussen zijn herhaald - woonden Johannes en Dick met hun eerste kmd die twee jaar was, dus in, maar ook een dochter van de familie van Heemst met haar man en baby van een halfjaar uit Waddmxveen waren op bezoek De hele familie is m die vroege morgenuren wakker geworden door het geluid van stromend water Zij konden mets andeis doen dan zo gauw mogelijk naar boven vluchten "Het water steeg enorm snel", vertelt Johannnes De zondag moest boven worden doorgebracht De maandag brak aan Toen de waterstand met het eerste laagtij wat gedaald was zag de familie Van Heemst kans om twee weckflessen uit het bovenste boord van een kast te halen In de ene fles zaten peertjes op sap en in de ander koekjes De inhoud ervan werd voor de kindertjes bestemd, de volwassenen namen niets Er werd weinig of met gepraat Het wachten was op redding, die naar men dacht en hoopte, wel op gang zou komen s Maandags kwam een tweetal Nieuwe Tongenaren op een bijzonder pnimtief in elkaar geflanst vlot van wat olievaten en wat planken aangevaren Zij kwamen de kinderen ophalen Kinderen moesten het eerst worden bevnjd of gered De familie Van Heemst gaf de twee kinderen mee waarvan men nu zou kunnen denken "gebeurde dat zomaar''" Maar nu leven wij met m die omstandigheden van het opge sloten zijn op een zolder die amper droog was gebleven De andere dag, dinsdag 3 februari, werden de zes mensen van de familie Van Heemst afgehaald door militairen met een vlet met een buitenmotor Dat ging regelrecht naar de Nieuwe Tongse 'Hoagte' waar het cafe van Piet van Wenen als cnsiscentrum was ingericht Daar kwa men zij het verschrikkelijke nieuws over het lot van vele farmlieleden en vrienden te horen En dat was hartverscheurend ZIJ werden geëvacueerd De reis ging via het tramstation van Nieuwe Tonge waar zij met tientallen dorpsgenoten plaats namen m een amfibie- of landingsvaartuig Deze zette over de onder water staande wegen koers naar Dirksland Johannes van Heemst zag een dezer dagen nog m gedachten dat Tal, een bijnaam voor de Dirkslander J Groe nendijk, met een stok drijvende pakken stro en andere obstakels weg duwen als ware het Ijsschotsen die de vaart konden belemmeren In Dirksland aangekomen werden ZIJ met een bmnenvaartuig verscheept naar Hellevoetsluis Daar vandaan reisden zij naar de Ahoy-hal m Rotterdam om tenslotte m Waddmxveen te amveren

Vader Van Erkel met zijn zoon Chns wer den per helikopter vervoerd van Nieuwe Tonge naar Sommelsdijk Aan het begm van de Oudelandsedijk net buiten de bebouwde kom waar een flmk aantal nog jonge populieren moesten worden omge zaagd, was een landingsplaats voor de heli's m orde gemaakt Daarvan zijn hon derden foto's gemaakt Van Erkel met Chns werden naar Rotterdam geëvacueerd Chns van Erkel leed aan suikerziekte Hij kreeg algemene bekendheid toen hij in dienst trad bij de Dijkring Flakkee Ik zie hem nog lopen over de buitendijken rugzak om zijn schouder en altijd zijn hondje m de buurt van hem Zijn taak was mollen vangen want mollen moesten uit de dijklicha men worden geweerd

"Het ergste van alle belevemssen en doorstane ontbenngen vond ik dat er geen afscheid kon worden genomen va n onze moeder en van al onze verdere familieleden BIJ het vernemen van de feiten waar, wanneer en hoe de arme slachtoffers werden aangetroffen moest men die zelf verwerken Verdnet, verslagenheid en altijd durende rouw was het smartelijk gevolg van deze wrede Ramp", zo formuleerde een overlevende het kort en bondig

Wordt vervolgd D. Hoogzand

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen