Schoten in de Wildeman

De kreek kieeg de naam van Wildeman Waai aan die naam ontleend is, is mij niet bekend Het belangrijkste en tevens laatste kunstwerk waardoorheen de Wildemanskreek stioomde om het overtollige legenwa ter te kunnen afvoeren was een tamelijk hoge en brede sluis, in de volksmond de 'Langesluus' genoemd Die sluis was gebouwd dwars door de Oudelandsedijk in de noord oost hoek van Molenweg - Oude landsedijk Gebouwd'' Jazeker' Gebouwd met kleine gele IJsselsteentjes die stuk voor stuk m een prachtige, hoog opgetiokken boog waren gemetseld De lengte van de sluis bedroeg wel zo n veertig meter Het werk was destijds niet afgeknoeid, want de sluis vertoonde tot 1944 geen afbrokkelende steentjes of stukken metselwerk

Tijdens de strenge winteis van 1939 tot en met 1942 konden jpnge schaatsers er rechtop doorheen rijden Men kon dan van de Wildemanskreek naar het Spui en 's Landshaventje gaan of omgekeerd Wat er in 1944 tot en met 1946 met de Langesluis is gebeuld hoop ik later uit de doeken te doen Er zijn hierover al enige gesprekken gevoerd met bewoneis van de Oudelandsedijk en verder is de heer J Hoving archivans van het Waterschap Goeiee Overflakkee, bereid om hieraan medewerking te verlenen Iemand schreef eens dat de Duitsers in de ooilog de Langesluis hebben opgeblazen, maar die dat geschreven heeft, houdt van duimzuigerij Dus latei hierover meer Het door de kreek aangevoerde water werd dooi de Spui via het inmiddels gesloopte en naai elders verdwenen watergemaal, m de Kaai van Sommelsdijk weggeslagen Bij lage waterstand in de Kaai en een hogere stand van water in het Spui kon gebruik gemaakt worden van een afsluitbare duiker die tussen beide wateren in geplaatst was Deze min of meer natuurlijke lozing kostte dan geen energie Ten tijde dat Piet Wielaard het watergemaal bediende zette hij bij vne zend weer het gemaal niet m werking dit om de vorming van een goede ijslaag op de kieek mogelijk te maken Dat was heel spor tief van hem' Maar wanneer het er naar uit zag dat het een vorstje van weinig betekenis zou worden en er spoedig weer neerslag viel te verwachten dan werd door hem gewoon op tijd gemalen Soms ook wel 's avonds laat en 's nachts wat in de omgeving van het gemaal altijd te horen viel Niet dat het gemaal zo n sterk hinderlijk geluid veroorzaakte dat niet maar omdat het in een dorp toen lang zo lawaaiig niet was, zoals thans het geval kan zijn Dat geluid viel toen meer op De Wildemanskreek en andere wateringen zijn m de jaren '30 van de vonge eeuw in het kader van de werkloosheidsbestrijding met de schop grondig uitgebaggerd Toen heeft men heel wat boven water gehaald Mijn overgrootvader Ane en vervolgens op hun beurt mijn grootvader Kees, mijn oom Aart en neef Ane Hoogzand, waren m het bezit van een huurcontract van De Visscherij in de polder het Oudeland van Sommelsdijk en in enige andere polders, waarvoor mijn overgrootvader in het jaar 1909 ƒ 22,- diende te betalen Het ging hier m hoofdzaak om de vangst van aal en die smaakten toen nog zonder DTT-resten bijzonder goed' Met een bootje, de zogenaamde platbodem gingen zij de fuiken zetten, dan wel lichten Volgens familieoverleveringen heeft mijn overgrootvader wat de vangst van aal betreft, de beste tijd meegemaakt Daarna werd door het gebruik van kunstmest om maar met te spreken over het gebruik van spuitmiddelen op de gewassen, de vangst steeds minder

De boomgaarden

Aan de westkant van het dorp Sommelsdijk, langs de Wildemanskreek, lag een gebied van enige hectares groot dat in kleine percelen verdeeld was Dat gebied ligt er nog en wordt gekaraktenseerd door de aanwezigheid van vele met al te grote boomgaarden Het gebied kon vanuit het dorp via de Wes telijke Achterweg bereikt worden over een houten brug zonder leuning, die over de kreek lag Net voor 1940 is deze brug vervangen door een onesthetisch betonnen geval dat er nu ook nog ligt Helaas werd de Wildemanskreek in 1946 gedempt en vervangen door een recht toe recht aan wateraf voerkanaal dat thans onder andere langs de Groene Zoom loopt Oorspronkelijk lag daar een toedracht en die is verbreed Het laat zich verstaan dat het volkstumgebied naar de kreek 'de Wildeman' werd genoemd Elke tuin was omgeven door sierlijke, vaak hoog opgroeiende heggen waarbinnen het goed toeven was Men trof er heggen aan die gevormd waren door linde, zoals bij de eerst gelegen tuin en verder door liguster, iep of haagbeuk Die werden alle met de heggen schaar geknipt Er weid van alles verbouwd Groente, vroege aardappelen, aardbeien bessen, frambozen, bramen maai ook appels, peren en pruimen, in die tijd nog op hoogstam Hier en daar trof men wat aparte fruitsoorten aan zoals kersen, morellen en misschien zelfs mispels Verder werden er bloemen geteeld zeg maar van narcissen tot dahlia's het beeld van een man die net zijn tuin verlaten had valt nog gemakkelijk voor de geest te halen Niet zonder trots stapte hij naar huis met m zijn ene hand een 'kuif' veis gedolven aardappelen van de soort Blauwpitten of Present van Engeland, waar overheen een ruiker lag voor thuis op tafel en in de andere hand een geëmailleerde emmer gevuld met groente voor de volgende dag Welke mensen hadden er eigenlijk een boomgaard'^ De meeste landarbeiders had den wel een hof voor de teelt van groente en aardappelen maar een hof was nog geen boomgaard Allerlei zelfstandigen zoals een bakker (bakker Van Beek had zelfs een typisch tuinhuis in zijn boomgaard) een grutter, een metselaar, een timmerman maar ook sommige dorpsboeren met name J Kas telem, C en G van Lente, S van Nimwegen en M Peekstok hadden in de Wildeman een boomgaard De tuin van Peekstok is nu in bezit van rmjn zoon Arve Tegenwoordig neemt de belangstelling voor het houden van een tuin of een hof steik af en dat zal naai alle waarschijnlijkheid cultuur historisch gezien een volgende verarming betekenen Alle tuinen konden worden bereikt via het hoofdpad dat langs de kreek lag en waaiop verschillende zijpaden waren geprojecteeid die op hun beurt toegang gaven tot de meei afgelegen boomgaarden Mijn overgrootva der had zijn boomgaard op de hoek bij het einde van het hoofdpad liggen Later kwam die m bezit van mijn grootvader

Dieven in de nacht

De bezitters van deze tuinen waren natuur lijk niet altijd aanwezig en u weet als de kat van honk is, dansen de muizen Onbevoeg den hadden er een fijne neus vooi dat ei geen volk in de boomgaard aan het werk was of dat de eigenaar er zo maar genoot van gioei en bloei Op het tijdstip dat net iemand ver trokken was of op de vastgestelde etenstij den waaraan vnjwel iedereen zich hield kon de onbevoegde hoegenaamd ongezien zijn gang gaan Hij werd immers met gestoord behalve misschien door de vogels die luid en duidelijk hun eldorado bezongen Ene Maar ten en ene Thomas hadden als echte kwajon gens echter een heel andei tijdstip gekozen om wat ooft te bemachtigen Zij moesten beroepshalve voor dag en dauw opstaan om op het gors bij Mol, later bij Van Vliet vooi hun vaders enige koeien gaan melken Bei den dachten slim te zijn om nog vroeger dus voói het melken op pad te gaan Daai in de boomgaard op de hoek van de Wildeman stond een flinke boom vol suikeiperen Sui het kerperen vormden een soort die al vioeg m de het seizoen voor consumptie geschikt was Die peren waren sappig en erg smaakvol, blijf ei dan maar eens van af Bij zijn dagelijks bezoek aan de tuin had grootvader gemeikt aan achtergelaten spoien en aan het verdwenen deel van de oogst, dat er onge wenst bezoek binnen de fraaie heggen van zijn tuin was binnengedrongen Op een of andere manier kwam hem tei ore dat Maarten en Thomas deze bezoekers zouden zijn geweest en dat zij op een ongewoon vioeg tijdstip het op de glanzende peren hadden voorzien Op zijn beuit kwam zijn zoon Aart mijn oom, dat ook te weten en die kon met zijn vriend Hans Volweik, die latei naar Ameuka is vertrokken goed overweg met een dubbelloops jachtgeweer Zij beiden zouden dat vaikentje wel eens wassen

Suikerperen hmmm...

Samen zouden zij nog vioeger naar de verst gelegen boomgaai d gaan om zich daar in het nog nachtelijk duistei achter een paai slecht gesnoeide, dichtbegroeide bessenbossen te verschuilen De veiwachting was geiechtvaardigd dat de twee dorpsjongens de veilei ding met zouden kunnen weerstaan om nog eens van de suikerperen te smullen Zij zou den heus wel weei vei schijnen Aart en Hans hadden zich als militairen verschanst Ze fluisteiden wat met elkaai Hardop praten ging niet want de stilte van de nacht kon zelfs het zingen van de vogels nog niet ver dragen Elk geluid moest worden vermeden 'Hoor', zei Aart op een gegeven moment. ' daar komen ze'' Ze hoorden nu, zij het wat vaag maar toch herkenbaar, de cadans van enige voetstappen over de houten brug van de Wildenjan De allengs naderende voetstappen leidden regelrecht naar de tuin van grootvader Maarten en Thomas drongen zich door een gat in de haag naar binnen en slopen nota bene langs de bessenbossen waai achter Aart en Hans ze reeds lang zaten op te wachten Zij hadden gemakkelijk ledei een indiinger bij de enkel kunnen vatten, doch ZIJ lieten ze eerst maai begaan Op heterdaad bettappen geeft nu eenmaal een extra beleving Nauwelijks had een van hen een peei te pakken of er klonken enige harde knallen uil de dubbelloopsen van dichtbij Aait en Hans hadden in de lucht geschoten want de bedoeling was de heien eens flink te laten schrikken De dieven sloegen onrmddellijk op de vlucht en wurmden zich zo snel mogelijk op een andere plaats dooi de hoge heg Dit keer zonder peien Ei volgden nog enige schoten in de lucht en joegen de vluch tende jongens nog snellei uit de Wildeman Stukken van hun kleding waien aan het prikkeldraad dat tussen de heg was gespannen, blijven hangen als een stil bewijs De schutters waren bijzondei in hun schik Maar Maai ten en Thomas konden zich weikelijk niet snellei uit de voeten maken dan ze al deden Ze vluchtten naai het gors waai hun eigenlijke dagtaak moest beginnen Thomas veiklaaide later tegen Aait 'Op het gors aangekomen lag ik wel een half uur te trillen Ik kon dan ook nauwelijks enige melk uit de spenen krijgen '

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen