Komen en gaan

Opgemerkt

In het voorjaar klinkt vaak de blijde mare: „ik heb de Koekoek gehoord", of „ik heb de Zwaluwen gezien!"

Successievelijk komen elk voorjaar de zomergasten van het vogelvolk onze streken weer bezoeken. Men zou denken dat ze na zo'n lange en vermoeiende vlucht, vaak van het ene naar het andere werelddeel, bekaf zouden zijn, maar niets is minder waar. Zodra de vogels een geschikte plaats

Zodra de vogels een geschikte plaats hebben gevonden om te kunnen nestelen, gaan ze meteen al aan de slag. Betreft het de eigen nestgelegenheid van het vorige jaar dan zal hun werk slechts uit restaurade-werkzaamheden bestaan, maar als het vogeltje of de vogel als het een grotere soort betreft, op een geheel andere plaats een nieuw nest moet bouwen, dan valt er veel meer werk te verrichten! In het laatste geval moet al het nestmateriaal worden aangesleept. De komst van de zomergasten wordt in de praktijk door de mens eigenlijk veel meer waargenomen dan het vertrek. Dat geldt trouwens ook voor de winter

Dat geldt trouwens ook voor de wintergasten. Wanneer b.v. de ganzen uit het hoge noorden hun broedgebieden hebben verlaten om in onze streken, vanwege het relatief mildere klimaat te kunnen overwinteren, wordt het overvliegen en het neerstrijken van grote groepen ganzen door velen opgemerkt.

Aanwezigheid

Maar als de zomergasten in de lente zijn verschenen dan geven zij, door hun aanwezigheid, aan de natuur nog meer vitaliteit en sfeer!

Als dan de Koekoek zijn onmiskenbare roep over de velden laat klinken, realiseert men zich dat de zomer nadert! Of als de tuinfluiter weer in tuinen of bosjes begint te zingen, inspireert dat menig mens tot een vrolijker humeur! Boeiend is het kijken naar de Witte Kwikstaart, snel lopend op het asfalt van een weg of stilstaand... nee, stil staan kan de Kwikstaart niet. Hun staart beweegt onophoudelijk op en neer.

Hoog onder het overstek van woonhuizen kan men in het voorjaar veel plezier beleven aan de immer vlijtige Zwaluwtjes die hun nesten kunstig bouwen.

Min of meer geheimzinnig doet het aan als men de Grote dan wel de Kleine Karekiet vanuit de steeds schaarser wordende riet-begroeiïngen hoort zingen. Zij zingen niet hard maar hun zang klinkt bijzonder welluidend en als men de moeite neemt om een poosje naar dat gezang te luisteren dan ziet men in 9 van de 10 gevallen de Karekiet verschijnen. Meestal zittend op de nog resterende, dode rietstengels valt zij dan goed waar te nemen.

Schuchter doet zij wel, maar meldt zich eveneens present!

Deze zomer waren er veel Karekieten in de rietzomen van de oude Dirkslandse haven te horen en te zien. Ze hebben er ongetwijfeld gebroed. De beheersinstantie van deze haven zou deze nestgelegenheid extra dienen te beschermen. Zo kunnen we nog wel even doorgaan, maar ik zal de keuze van al die lenteboden verder beperken tot de komst van de Veldleeuwerik. Met de Veldleeuwerik had dit rijtje van de komende vogels in lentetijd feitelijk moeten beginnen. Het is namelijk de Veldleeuwerik die reeds vanaf half januari al terugkeert!! Uiteraard is dit afhankelijk van de weersgesteldheid. Guido Gezelle dichtte in 1859;

Guido Gezelle dichtte in 1859;

Ach hemellawerke

Ach, hemellawerke, waar zit-je gij dan zoo luide en zoo lange te preken, waar dat ik met de oogen niet achter en kan al hebbe ik zoo dikkens gekeken? o Mocht ik u volgen en, vleriken aan, lijk gij, in den hemel, den hoogen, te choore met de andere veugelen gaan, en vluchten de menschen hun' oogen!

Dan zonge ik, o vogel, en schaterde ik blij, en niemand en zou het mij weten, terwijl ik, aan 't zingen en 't preken, lijk gij, waar hooge op de wolken gezeten!

Hei, hemellawerke, mij liefelijk dier, o, mag er een mensche u wat heeten, komt neder, komt neder, komt nader, komt hie komt, wil toch een stondeke heeten! Verstondt-je mijn tale zoo 'k de uwe verstaan

Verstondt-je mijn tale zoo 'k de uwe verstaan gij kwaamt en gij liet mij... Wat baat het? Gij zingt, en mijn klachte ze en gaat u niet aan, gij zingt en al 't ander - gij laat het!...

31 maart 1859

Aktief Ieren

Aankomst en verblijf van de genoemde vogelsoorten en van de nog veel meer niet met name genoemde zomergasten is door vrijwel iedereen opgemerkt. Ook is het de mens niet ontgaan dat de ouderpaartjes van elke vogelsoort, na het bouwen van het nest en het uitbroeden van hun eitje, druk in de weer waren met het verzamelen van voedsel voor hun jong-geborenen.

Vermagerd en afgemat komen de ouderpaartjes pas op verhaal, wanneer de jonge vogels zelfstandig in hun levensonderhouo kunnen voorzien. Dan wordt het in de natuur voor wat betreft het vogelleven heel wat stiller. De maand augustus wordt wel als de stilste maand van het vogelleven aangemerkt.

Tijd van gaan

In juli zijn reeds enkele zomergasten vertrokken naar zuidelijker gelegen gebieden. De Koekoek is er één van. Ongemerkt is gedurende de zomer de roep van de Koekoek verstomd. De Koekoek had dan volgens volksoverleveringen een kersepit ingeslikt. Daarna kon de Koekoek niet meer roepen...

De Tuinfluiter vertrekt zelfs al vanaf half juli! Goed beschouwd hebben deze kleine zanglustige bezoekers in slechts enkele maanden tijd kans gezien, om na zo'n lange en niet van gevaren ontblote reis, toch nog te zorgen voor het nageslacht van hun soort. Dat wekt grote verwondering.

Dat wekt grote verwondering.

Begin augustus gaan steeds meer zomergasten onze streek verlaten. Karekieten gaan er vandoor zonder dat we het merken. Men kan dat natuurlijk wel constateren als men bij de broed- en verblijfsplaatsen aandacht schenkt aan hun afnemende tegenwoordigheid. Met een beetje weemoed merkt men dan, dat zij de terugreis naar hun overwinteringsgebied hebben aanvaard. Ook de Kwikstaarten trekken weg en

Ook de Kwikstaarten trekken weg en door vanaf begin augustus. Dat wil niet zeggen dat men in deze maand geen Kwikstaarten meer zal kunnen aantreffen. Iets later nog dan de reeds vertrokken en ter plaatse gebroed hebbende vogels, kan men in dezelfde contreien vogels van deze soort waarnemen. Die zijn afkomstig van noordelijker gelegen gebieden vanwaar ze eveneens wegtrokken en zich hier nog een wijle ophouden. Ze verdringen elkaar niet, maar het vertrek gebeurt geleidelijk. Ze schuiven als het ware van gebied tot gebied op. Dat gebeurt instinctief en feilloos.

Verzamelen

Althans zo gebeurt dat met vogels die niet in kolonie-verband nestelen. Vogels die dit wel doen, gaan zich eerst verzamelen. Op bepaalde plaatsen ziet men dan deze vogels in al maar groter wordende troepen bijeenkomen.

Dat valt duidelijk waar te nemen. Zwaluwen zijn daar een sprekend voorbeeld van. Wie kent niet de vele Zwaluwen op de gespannen telefoondraden of bovengrondse leidingen van het electriciteitsnet. Het kleine silhouet komt op de draad in de vrije ruimte goed in zicht. Men hoeft dan niet door b.v. dik gebladerte te turen.

, Kraaien. Soort zoekt soort! Dat verzamelen gebeurt niet op commando. De onderlinge saamhorigheid wenst echter geen Uilen bij Bonte

Het moment van vertrek daarentegen wordt doorgaans niet opgemerkt. Opeens zijn de Zwaluwen verdwenen, behalve een enkeling die de grote reis niet kon aanvaarden. Te laat geboren of een zwak gestel is meestal daarvan de oorzaak.

Voor niets

Bij al die zomergasten zijn er helaas ook vele vogels die onverrichter zake terug keren. Het gebeurt maar al te vaak dat in het broedseizoen één van de partners door een voorbijsnellende auto wordt gegrepen, terwijl de andere dan niet voldoende in staat is om de nakomelingen te verzorgen... Dat gebeurt veel meer dan de mens misschien wel wil toegeven. Roofdieren zoals veldkatten en wezels

Roofdieren zoals veldkatten en wezels roven menig nest leeg. Zelfs onder hun eigen diersoort hebben vogels te kampen met rovers, denk maar eens aan kraaien en gaaien. Er zijn nog meer omstandigheden waar

Er zijn nog meer omstandigheden waarin het broedsel van de nietsvermoedende vogels wordt verstoord of vernietigd.

Dat veroorzaakt honderden drama's in het leven van de zorgzame moedervogels. Kijk maar eens hoe een vogelpaar te keer gaat als hun nest door natuurlijke vijanden wordt belaagd! Hieruit blijkt dat lang niet alle vogels

Hieruit blijkt dat lang niet alle vogels met hun kroost kunnen vertrekken. Het is dan ook ongerijmd dat toeristische routes gedeeltelijk door beschermde natuurgebieden gaan, maar gelukkig gaan Gedeputeerde Staten ten gunste van deze gebieden wijzigingen of beperkingen aanbrengen.

De laatste

Veldleeuweriken zijn maar korte tijd absent. Ze trekken pas half september tot in de winter weg. Daarom valt het des te moeilijker voorde vogelliefhebberom hun afscheidsvlucht te kunnen waarnemen.

Bij de Kieviten ligt dit heel wat gemakkelijker. Hoewel de Kievit reeds vanaf mei tot in de winter wegtrekt ziet men bijna het gehele jaar door de iriserend, groenachtige vogels met een lange, puntige kuif in de lucht of op de velden. Het zijn echter de Kieviten uit noordelijker gelegen gebieden die hier gedurende het late najaar aanwezig zijn.

Gaat het echter vriezen dan trekken zij met de vorstgrens mee. U moet dan eens opletten. Tal van Kieviten die zich in groepen naar het zuiden bewegen, tekenen zich dan prachtig af tegen de helderblauwe vrieslucht. Dat gaat de ganse dag door.

Onzekere toekomst

Strandvogels (vogels die het hele jaar door te zien zijn) hebben geen last van 'de grote trek' en de arme kippen in de legbatterijen weten niet eens wat vliegen is.

Laten wij hopen dat de trekvogels hun overwinteringsgebieden zullen kunnen bereiken. Voor een groot percentage is dat helaas niet mogelijk, want er zijn nog zoveel andere gevaren onderweg.

Nog altijd worden in de Zuid Europese landen allerlei zangvogeltjes voor consumptie of commerciële doeleinden in massa gevangen.

Weerzinwekkend gewoonweg. Maarzij die het volgend jaar onze gebie

Maarzij die het volgend jaar onze gebieden en met het zelfde recht hun gebieden, opnieuw of voor de eerste keer weten te bereiken, zijn van harte welkom! Met dank aan de heer P. Vroegindeweij

Met dank aan de heer P. Vroegindeweij voor zijn sfeervolle pentekeningen.

D. Hoogzand

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen