Gods daden gedenken

Maar kúnnen dergelijke sprookjes nog wel? ‘De grote boze wolf’ – het is een vals stereotiep. Een wolf eet geen grootmoeders of kleine meisjes. Dat hij geitjes eet is zijn instinct, dat kun je hem niet kwalijk nemen. Dat wij en onze kinderen met voldoening de heks in het sprookje van Hans en Grietje in de oven laten verdwijnen om levend te verbranden – is het geen gruwelijk verhaal?

Het verhaal van Ester is geen sprookje. Het heeft wel iets sprookjesachtigs: een eenvoudig meisje dat ook nog eens uit een minderheid stamt, dat koningin wordt. Daar doemt het kwaad op in de persoon van Haman, die een genocide plant op alle Joden. Ester weet zijn plan te voorkomen. Je leest met grote voldoening dat de slechterik Haman aan zijn einde komt, en het is passend dat het allemaal eindigt met een groot feest. Als je het houdt op het eenvoudige, kinderlijke niveau is het een heerlijk verhaal. Maar het heeft ook een scherpe kant.

Geen toeschouwer

Het was een mooi slot geweest, als het boek met hoofdstuk 8: 2 was gestopt. Het leven van Ester en Mordechai is gered en Mordechai heeft de eervolle plaats ingenomen van Haman. Maar hiermee zijn we er nog niet. Er is nog een wet van kracht waarmee de uitroeiing van alle Joden wordt geregeld. Ester gaat nogmaals naar de koning en krijgt opnieuw de scepter toegereikt (8: 4).

Het is nu de vierde keer dat ze met een verzoek bij hem komt. Ester bepaalt de koning bij het derde verzoek dat ze deed (7: 3): ze vroeg toen niet alleen om haar eigen leven, maar ook om het leven van haar volksgenoten. Let op het argument dat ze nu inzet. Bij het etentje was haar argument dat de koning schade zou lijden als hij zijn koningin kwijt zou raken en een hele bevolkingsgroep uitgeroeid zou worden. Nu maakt ze het persoonlijk: ‘Hoe zou ík kunnen aanzien …’ (8: 6).

Ester had ervoor kunnen kiezen om toeschouwer te blijven. Haar eigen leven en dat van Mordechai waren veilig gesteld. Maar Ester weet zich één met de Joden. Ze identificeert zich met hen, die ten dode opgeschreven zijn. Want het is het volk waaruit zij geboren is. Aanvankelijk werd Ester door Mordechai op het hart gedrukt om zich stil te houden over wie ze was. Ze was als Jodin incognito aan het hof. Maar toen het kwaad in de vorm van Hamans plan zich openbaarde, moest ook Ester open kaart spelen. Ze verklaart zich deelgenoot van het lot van de Joden.

Messiaans

Dat is messiaans. De Messias van God is geen buitenstaander, maar identificeert zich met Gods volk. De Here heeft zich verbonden aan Israël. Als Zijn volk wordt bedreigd, wordt de Here bedreigd. Christus heeft zich verbonden aan Zijn kerk. Wie de kerk bedreigt, bedreigt Christus. Daarom krijgt Paulus te horen: ‘Saul, Saul, waarom vervolg je Mij?’

Christenen kunnen daarom ook geen toeschouwer blijven bij onrecht en lijden. Als één lid lijdt, lijden alle leden.

Vergelding

Hoe het probleem van de wet van Haman wordt aangepakt, kan echter gemengde gevoelens bij ons oproepen. Zoals sprookjes kunnen doen.

Maar juist omdat Ester géén sprookje is, maar Woord van God, is het een reële vraag waarom er door de Joden geweld wordt gebruikt en er een bloedbad wordt aangericht. Hoofdstuk 9 vers 16 spreekt van 75.000 doden! Het zou je kind kunnen zijn dat jou vraagt of het niet zielig is voor al die mensen die gedood worden. Hoe kun je daarna een uitbundig feest vieren? Hadden Mordechai en Ester niet moeten laten zien dat zij als Joden, het volk dat bij de Here hoort, ánders zijn?

Het is goed om het volgende te bedenken:

- Het gaat om zelfverdediging tegen vijanden. Haman bedoelde alle Joden uit de weg te ruimen nadat hij aan één Jood aanstoot nam. Maar de Joden slaan niet op dezelfde schaal terug.

- Ester wilde eigenlijk dat de wet van Haman herroepen zou worden, zodat er helemaal geen geweld zou zijn (8: 5). Dat kon echter niet. De enige mogelijkheid was om Hamans wet te neutraliseren. Daarom stelde Ester een tegenwet op: Oog om oog, tand om tand.

- De Israëlieten blijven van de buit af; ze worden er zelf niet beter van.

- Haman is een Amalekiet. Dat is de geweldenaar die het zwakke overvalt. Dan krijg je de Here, de God van Israël, tegen je! Zijn gericht gaat over de geweldenaars. Hij neemt het juist voor de zwakke op! Daarin blijft de Here dezelfde. In het Nieuwe Testament bevestigt Paulus de roeping van de overheid om als dienares van God met dit doel het zwaard te mogen gebruiken. De kerk keert zich met het Woord en het gebed tegen onrecht en geweld. En bidt ook het gebed dat zwaarden zullen worden omgesmeed tot ploegscharen (Jes. 2: 4).

Poerim

De geschiedenis van Ester en Mordechai wordt elk jaar in de synagoge gelezen. Het boekje Ester sluit af met het gebod van de jaarlijkse viering van het Poerimfeest. Het is opvallend met hoeveel woorden wordt gezegd dat er feest gevierd moet worden omdat de Joden rust gekregen hadden van hun vijanden, en omdat droefheid is veranderd in vreugde en rouw is veranderd in feest (9: 22). Het volk was spontaan al gaan feestvieren na de 13 e dag. Maar spontaniteit is vluchtig. Daarom legt Mordechai het vast en vaardigt de wet van Mordechai uit (9: 21). En er komt nog een wet van Ester overheen (vers 29). Het Poerimfeest krijgt een stevige verankering! Als een wet van Meden en Perzen.

Verbindend

Het feest verbindt op verschillende manieren. Mordechai regelt dat alle Joden, zowel de stadsjoden als de plattelandsjoden, samen het Poerimfeest vieren. De Joden van het platteland vierden namelijk feest op de 14 ^e dag, de Joden uit de stad Susa op de 15 ^e dag (9: 17, 18). Mordechai stelt beide dagen voor alle Joden als feestdag verplicht. Vervolgens verbindt het feest ook de generaties door de tijd heen (9: 28). Geen enkele generatie mag vergeten dat ze haar bestaan dankt aan het bevrijdende ingrijpen van de Here: Ik ben de Here, uw God, die u uit het land Egypte uitgeleid heeft.

Dan verbindt het Poerimfeest ook de verschillende sociale klassen (9: 22). Rijk en arm vieren samen de verlossing, want of je nu rijk was of arm, je stond op de dodenlijst van Haman. Ten slotte verbindt het Poerimfeest ook Joden en niet-Joden (9: 27). Heidenen sluiten zich aan en gedenken de bevrijdende daden van Israëls God. Er is geen sprake van vreemdelingenhaat.

Niet vergeten

Feestvieren is het gedenken van Gods grote daden. De herinnering daaraan moet levend gehouden worden (9: 28). Het Poerimfeest geeft uitdrukking aan de opdracht van de Here: ‘Vergeet niet wat Amalek jullie heeft aangedaan; de Here voert strijd tegen Amalek van generatie op generatie’ (Ex. 17: 14, Deut. 25: 17 en 1 Sam. 15: 2). Poerim houdt de herinnering levend dat de Joden alle eeuwen door te maken hebben met antisemitisme en het gevaar van uitroeiing. Poerim is de zekerheid dat God altijd weer Zijn volk zal redden van de ondergang.

GESPREKSVRAGEN

Als je niet volledig eerlijk kunt zijn over wie je bent, kom je in lastige situaties. Kan iemand van u daar misschien een voorbeeld van geven? Of van de opluchting dat je wel open kon zijn over wie je bent? Is uw Bijbelkring een plek waar je vertrouwelijk met elkaar kunt zijn?

Welke Bijbelverhalen vindt u niet geschikt voor kleine kinderen?

Hoe denkt u over de vraag naar de toelaatbaarheid van het geweld door de Joden in hoofdstuk 9? Gelden er voor ons in de nieuwtestamentische bedeling andere regels? Betrek hierbij Mattheüs 5: 38-39 en 44 en Romeinen 12: 17-21.

Net zo nadrukkelijk als Mordechai de viering van het Poerimfeest heeft ingesteld, heeft de Here Jezus de viering van het avondmaal ingesteld. Welke lijnen zijn er te trekken tussen deze twee vieringen?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen