Onze omgang met een zuchtende schepping

Vragen rond de klimaatdiscussie

Een bijverschijnsel van de coronacrisis in de achterliggende periode was de verminderde milieuvervuiling. Het verminderde vlieg- en autoverkeer leidde tot aantoonbaar lagere stikstofuitstoot. Iedereen in Nederland kon de directe invloed van ons gedrag op de schepping onder ogen zien.

Wie daarmee geconfronteerd wordt, gaat (mogelijk) ook anders aankijken tegen wereldwijde problemen als milieuvervuiling en klimaatwijziging. Je laat vragen omtrent milieu, klimaat en omgang met de dieren dan niet over aan partijen als Groen Links en de Partij voor de dieren, voor wie het DE reden van bestaan is.

Als het goed is, gingen we toch al niet aan deze problemen voorbij. Bijbels gezien zou dat namelijk geheel onjuist zijn. Zowel in het Oude Testament als in het Nieuwe Testament is het omgaan met de schepping een zaak die ten volle onze aandacht verdient.

Schriftgegevens

De beschrijving van het omgaan met de schepping is in het Oude Testament heel uitvoerig. Het omgaan met de natuur heeft een heel nadrukkelijke plaats gekregen in de Oudtestamentische wetgeving. Ik noem als voorbeeld het sabbatsjaar (Lev. 7): het land werd door het sabbatsjaar beschermd tegen uitputting, uitbuiting en roofbouw. Dit ene voorbeeld is uit te breiden met tal van voorbeelden op het gebied van voeding, gezondheid, hygiëne, geslachtsziekten en epidemieën (quarantaine). Ik wil graag verwijzen naar het zeer informatieve boek ”Moderne wetenschap in de Bijbel” met als ondertitel: ”De Bijbel is de wetenschap 3500 jaar vooruit.” 1

In het Nieuwe Testament is er ook aandacht voor de schepping. We wijzen in dit verband alleen op de Romeinenbrief. De kanttekenaren zeggen van deze brief: ”Een korte en bondige verklaring van de voornaamste hoofdstukken der christelijke religie, en van al de weldaden die wij in Christus en door Christus van God ontvangen.” Ze durven het zelfs aan om de Romeinenbrief ”een sleutel van het recht verstaan der gehele Heilige Schrift” te noemen. Welnu, als er in Romeinen 8 wordt gesproken over de praktijk der godzaligheid in het leven van elke dag, wordt er gesproken over allerlei verdrukkingen. En dan wordt hierbij óók nadrukkelijk aandacht gegeven aan het ”zuchten van de schepping”.

De oorzaak van het zuchten van de schepping

Deze Bijbelse gegevens vinden hun basis in de beschrijving van de schepping in Genesis 1 en 2. De schepping is niet het eigendom van de mens, maar van haar Maker. De Schrift is tegelijk duidelijk in het aanwijzen van de ontwrichting van de schepping. Genesis 3 toont aan dat de verhouding tussen mens en schepping door de zondeval is gewijzigd.

Vóór de zondeval was de schepping volmaakt en had de mens de opdracht om deze schepping te bouwen en te bewaren. Er mocht ook vrijuit gegeten worden van de vruchten der aarde, zonder dat er sprake was van misbruik of uitbuiting. De mens was rentmeester over de schepping. In dit koninklijk ambt was de mens níet gericht op eigen voordeel maar geheel gericht op de aard en behoeften van het schepsel. ² Daarin straalde ook zijn priesterlijke zorg voor de schepping uit. ³

Door de zondeval gaat niet alleen de relatie met God en met de mede mens stuk. Ook de verhouding tot de schepping, waarvan de mens ook zelf onderdeel uitmaakt, wijzigt. Het voortplanten van het leven door de vrouw is niet langer louter vreugdevol, maar is doortrokken van smart. Als het over het werk van de man gaat, vallen woorden als ’smart’, ’zweet’, ’doornen’ en ’distels’. Hier komt het éérste zuchten van de schepping tot openbaring. In de praktijk der eeuwen misvormt het koningschap over de schepping vaak tot tirannie en uitbuiting, en verwordt de priesterlijke zorg tot wreed heersen. ⁴ De milieuvervuiling en de klimaatcrisis zijn hier onlosmakelijk aan verbonden.

De verlossing van de schepping in het eindgericht

Tóch is er, Bijbels gezien, hoop voor de schepping. Paulus verbindt in Romeinen 8 : 19-22 het ’zuchten van de schepping’ aan het woord barensnood. De schepping ziet uit naar de verlossing van onder de slavernij. Deze verlossing is verbonden met de openbaring der kinderen Gods, de wederkomst van Christus. Kortom: ook de schepping ziet uit naar de dag van de wederkomst als een dag van verlossing.

Petrus beschrijft die dag van de wederkomst heel concreet: Maar de dag des Heeren zal komen als een dief in den nacht, in welken de hemelen met een gedruis zullen voorbijgaan, en de elementen branden zullen en vergaan, en de aarde en de werken die daarin zijn, zullen verbranden (2 Petrus 3:10). Volgens kanttekening 38 wijst dit níet op vernietiging van wezen en substantie van de wereld, maar op een wijziging van de eigenschappen ervan. ⁵ Met diepe eerbied kunnen we op basis hiervan het woord ’recycling’ gebruiken. ⁶

De tussentijd

Wij zijn op weg naar de dag van de wederkomst van Christus. Wat is onze persoonlijke verantwoordelijkheid in de tussentijd, de tijd die ons daarvan nog scheidt?

De zekerheid dat de verlossing van de schepping aanstaande is, ontslaat ons in de tussentijd niet van een goede, Bijbelse omgang met de schepping. Ook als gevallen rentmeesters dienen we niet uitbuitend en wreed, maar liefdevol en zorgzaam met de schepping om te gaan. Voor onszelf, maar ook voor onze kinderen en kleinkinderen.

En zeker. Er is sprake van een wereld wijd probleem. Ons eigen kleine menselijk handelen lijkt dan minder dan een druppel op een gloeiende plaat. Maar in het eindgericht zal Christus ál ons menselijk handelen beoordelen. Hij zal óók oordelen of we in het minste getrouw zijn geweest. 7 Dat heeft óók betrekking op ons omgaan met de schepping. Onder de oude christenen was een uitdrukking dat als God een mens bekeert, zelfs zijn huisdier het gaat merken. 8 Zo dan, mijn geliefde broeders, zijt standvastig, onbeweeglijk, altijd overvloedig zijnde in het werk des Heeren, als die weet dat uw arbeid niet ijdel is in den Heere (1 Kor. 15:58).

Noten

1. Drs. Ben Hobrink, Moderne wetenschap en de Bijbel, Hoornaar, 2008, 9 ^e druk.

2. Genesis 2:19 en 20

3. Dr. J.M. Burger, Hoop voor een zuchtende schepping, Baarn, 2020.

4. Dat is niet te scherp uitgedrukt. Door het menselijk handelen is er sprake van klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit, aantasting van de ozonlaag, chemische vervuiling door giftige stoffen en plastics, verzuring van de oceaan, verminderde beschikbaarheid van zoet water, biochemische stromen van nitraat en fosfaat en luchtvervuiling door fijnstof. Zie o.a. www.ecologyandsociety.org

5. Ps. 102:26, 27. Rom. 8:19

6. De term wordt gebruikt door de Zuid-Afrikaanse theoloog E.M. Conradie die zich hier zeer uitvoerig mee bezighoudt.

7. Matth. 25:2-23

8. Spreuken 12:10

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen