Christus is aanstaande

Als eerste positie (en obstakel) is er de vervangingstheologie, een oude theologische positie waarover veel geschreven is. Deze stelt dat de wereldwijde kerk in de plaats van Israël is gekomen. Ze houdt geen rekening met Gods blijvende verkiezing en beloften voor Israël. Vaak is Israël dan een ‘steen des aanstoots’. Het antisemitisme kan hier niet los van worden gezien.

Vanwege de vervangingstheologie ontbreekt het over het algemeen aan structurele aandacht voor Israël in het (theologisch) onderwijs en de prediking, iets wat we helaas in de breedte van de kerk zien. Gelukkig is er ook veel aandacht voor de keerzijde van deze theologie en voor een andere visie op Israël.

Tweewegenleer

Als tweede zien we de opkomst van een tegengestelde positie die nog schadelijker, maar veel minder bekend is. Sluimerend aanwezig is de tweewegenleer en diverse mildere varianten daarvan. In het kort betekent het dat de heidenen zich moeten bekeren tot Jezus. Voor Joden is dat niet nodig, omdat zij vanwege Gods eeuwige verkiezing al bij God de Vader horen. Zij hebben God de Zoon niet nodig als Verlosser en Middelaar. Getuigen van Christus, wat Messiasbelijdende Joden in Israël als hun voornaamste taak zien, is niet alleen overbodig maar ook schadelijk.

Een variant van de tweewegenleer stelt dat Jezus misschien nog wel noodzakelijk is voor Joden, maar dat Hij op een mysterieuze manier verborgen is in Israël of in de Torah. Daardoor weten de Joden niet dat zij al bij Jezus horen en dat hoeven zij ook niet te weten. Volgens de tweewegenleer zijn Joden die in Christus geloven, meer concurrent dan broeders en zusters binnen het lichaam van Christus. Zij vormen een lastig obstakel dat er eigenlijk niet zou moeten zijn. In wezen is dit ook een soort vervangingstheologie (Israël in plaats van Christus). Bovendien gaat het in tegen wat de Schrift zegt en wat de Messiasbelijdende auteurs van het Nieuwe Testament ons leren. Organisaties en kerken die deze positie aanhangen, zijn overigens zeer betrokken op Israël, maar bewust niet op Messiasbelijdende Joden vanwege strategische of theologische redenen, maar vaak is het een combinatie.

Modeljood

Als derde zien we een opkomende positie die met de eerste of tweede positie samenhangt: Messiasbelijdende Joden zijn alleen interessant voor ons als ze voldoen aan onze (theologische) voorwaarden en ons ideaalbeeld. Ik noem dit het idee van de ‘modeljood’. Bijvoorbeeld: een Messiasbelijdende Jood is alleen interessant wanneer deze zich houdt aan de Torah of wanneer deze de zondag naleeft in plaats van de sabbat.

Deze ontwikkeling is kwalijk, want daarbij wordt niet geluisterd naar hoe de messiaanse beweging zich bij ons aandient met haar unieke positie en vragen. Er wordt vooraf al een selectie gemaakt tussen wie er volgens dit (theologische of culturele) schema wel en niet bij mogen horen. Het is opnieuw de christen of de kerk die bepaalt of men relevant is of niet en of men erbij mag horen. Het resultaat is vaak dat de meeste Joden die in Christus geloven, niet in het plaatje passen. Voor de kleine en kwetsbare gemeenschap van Messiasbelijdende Joden (in Israël) is dit zeer pijnlijk.

Identificatieprobleem

De vierde en laatste barrière is niet direct een theologische positie, maar meer een gevolg daarvan. Christenen kunnen zich doorgaans makkelijker identificeren met de lijdende kerk, noodhulp of zending. Israël is echter snel een splijtzwam en Messiasbelijdende Joden vindt men maar ingewikkeld. Posities binnen de kerk met betrekking tot Israël staan tegenover elkaar. De materie ligt erg gevoelig en het zicht op de relevantie van Joodse gelovigen ontbreekt. Er is gebrek aan onderwijs en dus weinig kennis van Messiasbelijdende Joden. Onbekend maakt onbemind. Daarnaast is de om zich heen grijpende anti-Israëlhouding niet bevorderlijk. Juist daarom is ontmoeting en gesprek met hen zo wezenlijk.

Twee-eenheid

De betekenis van de Messiasbelijdende Joden voor de christelijke kerken is vooral dat zij de christenen uit de volken eraan herinnert dat het lichaam van Christus een twee-eenheid is van de kerk uit de Joden (de kerk uit de besnijdenis) én de kerk uit de volken. In Christus vormen zij beide ‘één nieuwe mens’ (vgl. Ef.2:15). Die eenheid veronderstelt juist ieders eigen identiteit. Het woord één in deze tekst is de Griekse vertaling van het Hebreeuwse echad. Dat betekent niet uniformiteit of enkelvoudigheid, maar de eenheid tussen twee afzonderlijke grootheden. Hetzelfde woord wordt ook gebruikt voor de eenheid tussen man en vrouw (Gen.3) en de eenheid van de drie-enige God (Deut.6).

In dit verband valt er nieuw licht op de universaliteit, oftewel de katholiciteit van de kerk die we in het Credo, de Apostolische Geloofsbelijdenis, belijden. Zonder de Joodse gelovigen als zichtbare – en als zodanig herkenbare – component is de ‘algemene kerk’ niet compleet. Lange tijd werd het zicht op deze twee-eenheid ontnomen door de verdwijning van de Joodse gemeenten in de Vroege Kerk en door de eeuwenlange marginalisering van de ‘Joodse christenen’. Door de beweging van Messiasbelijdende Joden kunnen we de twee-eenheid van de algemene kerk duidelijker bevatten.

Kwestie van overleven

Het gesprek binnen deze twee-eenheid zal onder andere gaan over de ruimte voor de eigen identiteit.

Net als voor het Joodse volk in het algemeen is het overleven als volk van levensbelang voor Messiasbelijdende Joden. Daarom willen de meeste van hen hun Joodse identiteit vasthouden en gestalte geven. Ze willen namelijk voorkomen dat ze assimileren en op termijn ‘verdwijnen’ in de niet-Joodse, christelijke wereld, zoals dat eeuwenlang is gebeurd. Mede daarom situeren zij zich uitdrukkelijk binnen het Joodse volk en beschouwen ze zichzelf als de voortzetting van de vroege Joodse kerk, het ‘Jezusgelovige deel van Israël’.

Een belangrijke andere reden voor Joden die in Jezus geloven, is dat hun identiteit ook theologisch van belang is, omdat het (Abrahamitische) verbond van God met Israël nog altijd geldig is, inclusief de daarin vastgelegde verbondenheid tussen volk en land. Maar ook omdat dit volk een rol vervult en nog zal vervullen in Gods heilsplan. Daarom is zijn voortbestaan een existentiële én een theologische noodzaak.

Het bewaren van de Joodse identiteit gebeurt via een zekere mate van Joodse levenswijze. Denk aan Joodse gebruiken zoals de besnijdenis en kosjer leven (volgens spijswetten), verbondenheid met Joodse activiteiten en het beleven en doorgeven van het Joodse erfgoed. In Israël gaat dat als vanzelf, daarbuiten, in de diaspora, vraagt dat om extra aandacht.

De kerken staan voor de uitdaging om het behoud van de culturele en religieuze Joodse identiteit te erkennen. Die heeft onder andere betrekking op besnijdenis (voor Messiasbelijdende Joden is deze niet vervangen door de kinderdoop), eredienst en sabbat, bijbelse feestdagen (Pesach, Loofhutten etc.) en Joodse gedenkdagen, liturgie, verbinding met de Joodse tradities van Schrift en gebed, en belijdenisteksten.

Wederoprichting

Messiasbelijdende Joden herinneren de kerken er met klem aan dat Jezus Jood was en is: vanaf de menswording van Gods Zoon, in Zijn opstanding, tot en met Zijn wederkomst. Ook leven Joodse gelovigen in de blijde verwachting dat de Messias zal terugkomen. Zij herinneren de kerken eraan dat Hij wederkomt op de Olijfberg, verwelkomd door de leiders van het Joodse volk in het land. Ze zullen Hem aanroepen met de woorden: ‘Gezegend Hij Die komt in de Naam van de Heere.’ (Matt.23:39)

Ook benadrukken zij dat de wederkomst van de Messias verband houdt met de wederoprichting van alle profetische beloften aangaande Israël (Hand.3:20-21 SV). Messiasbelijdende Joden zien hun groeiende presentie in Israël en de terugkeer van vele Joden naar het land in onze tijd als eschatologische tekenen. Christus’ komst is aanstaande.

Staat Israël

Dat brengt ons bij de verbondenheid tussen de Joodse vestiging in het land Israël en de bijbelse landbeloften. In de academische theologie en onder kerkelijke leiders gaat men daar meestal met een boog omheen, om allerlei redenen waarop ik nu niet kan ingaan. Het gesprek hierover ‘werkt’ als kerken en christenen onder elkaar zijn. Zodra Messiasbelijdende Joden erbij komen, verandert de zaak, want voor hen is het land Israël geen ‘hobby’, maar nauw verweven met het volksbestaan waarvan zij zelf ook deel uitmaken.

Zij verbinden de terugkeer naar het land met de landbeloften in de Bijbel, ook al denken ze meestal genuanceerd over het politieke beleid en de realiteit. Tegelijkertijd verbinden ze zich met Arabische christenen in Israël door de eenheid in Christus. Daarom is het zo noodzakelijk Messiasbelijdende Joden te betrekken bij het gesprek over bijvoorbeeld de kerk en de staat Israël.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen