Aangrijpend en bemoedigend

De restgedachte laat allereerst zien wie God is: Hij is zowel barmhartig als rechtvaardig. Zijn rechtvaardigheid kom je tegen in Zijn oordeel over de zonde. Hij straft de wereld met de zondvloed, Israël met de ballingschap en het merendeel van het volk met verharding. Tegelijk maakt de restgedachte vooral helder dat God barmhartig is. Hij is trouw aan Zijn verbond, waardoor een overblijfsel van het volk terugkeert naar het land en Jeruzalem. Als je het preciezer formuleert, kun je zeggen dat de Heere steeds dwars door het oordeel heen redding geeft. Hij denkt dus niet oppervlakkig over de zonde en toch laat Hij Zijn volk niet los. Deze samenhang van rechtvaardigheid en barmhartigheid komt tot een hoogtepunt in de weg van de Heere Jezus Christus. Bij het kruis ontdek je dat Gods verlossing door het oordeel heen gaat. Blijkbaar komt zo Zijn glorie aan het licht. Hij wordt verheerlijkt in het oordeel over zonde, duivel en dood, want juist via deze weg worden zondaars gered. Zie hoe wonderlijk God is en werkt.

Gods soevereiniteit

De restgedachte laat ook licht vallen op Gods soevereiniteit. Deze eigenschap geeft aan dat de Heere voor ons niet te volgen is en dus niet is na te rekenen. Klassiek gezegd: Hij geeft geen rekenschap van Zijn daden. Hij hoeft Zich tegenover niemand te verantwoorden. Je kunt namelijk allerlei vragen stellen over Gods weg en werk. Waarom heeft Hij alleen Noach uitgekozen? Waarom het onbeduidende volk Israël? Waarom is maar een klein deel van het volk echt betrokken op het heil? Waarom heeft de Vader het heil voor wijzen verborgen en aan kinderen geopenbaard? Waarom geeft God het Koninkrijk aan een kleine kudde?

Er zijn nog veel meer van zulke vragen. Als antwoord kun je wijzen op de ernst van zonde en ongeloof. Er valt echter meer te zeggen. De restgedachte laat zien dat de Heere Zijn eigen, ondoorgrondelijke weg gaat in de wereld, Israël en in de kerk. Maar kun je in de huidige tijd wel leven met deze God? Een tijd van alles willen controleren en indien nodig je recht halen? Maar als je deze soevereine God ter verantwoording roept, ga je als schepselen een verboden grens over. Na zijn beschrijving van Gods weg met Israël en de volken komt de apostel Paulus juist tot een lofzang op Zijn majesteit en wijsheid. Een geestelijke houding die je leert door te beseffen dat de Heere God is en dat je zelf mens bent. Door dankbare verwondering als je zelf in het heil deelt, terwijl je niet beter bent dan vele anderen.

Verbond

Ten tweede wijst de restgedachte op Gods weg met Israël. Deze bewogen omgang heeft een donkere kant, want het ongeloof en de afgoderij van het volk roepen Gods oordelen op en uiteindelijk de ballingschap. Tegelijk is de restgedachte vol hoop vanwege Gods verbond. Het is immers aan deze unieke relatie te danken dat Hij Israël niet vernietigt, maar het volk door de oordelen heen redt. Als je verbond zegt, denk je aan Gods trouw. Ook na de ballingschap laat de Heere Zijn volk niet los, maar gaat Hij de toekomst tegemoet met een overblijfsel dat geestelijk vernieuwd terugkeert.

In de komst van de Heere Jezus Christus schittert Gods trouw aan Israël meer dan ooit. Maar hoe moet het als velen Jezus afwijzen en Hem uiteindelijk kruisigen? Zelfs dan blijft God denken aan Zijn verbond, want de eeuwen door gelooft een overblijfsel van Israël in Hem als de beloofde Messias. In deze rest gloort de toekomst. Dit blijkt aan het slot van Romeinen 11, waar Paulus wijst op Gods verbond met Israël en dit verbindt met de toekomstige redding van het volk als geheel (vs.27).

Verkiezing

In de restgedachte schuilt ook een notie die je niet zomaar kunt volgen. Er loopt namelijk een scherpe scheiding door Israël die opkomt uit Gods verkiezing. Er is dus een dubbelheid. Aan de ene kant is Gods keuze op het hele volk gericht: uit alle volken heeft de Heere alleen Israël uitgekozen. Dit is puur genade, want Israël valt in het niet bij de cultuurvolken en grootmachten van die tijd.

Tegelijk is er ook een bijzondere verkiezing, stelt Paulus in Romeinen 9-11, die zichtbaar wordt in het geloof van een rest: ‘want niet allen die uit Israël voortgekomen zijn, zijn Israël.’ (9:6) De apostel bedoelt ermee dat niet alle Israëlieten de Heere van harte hebben gediend. Dit gold al voor Ezau. Maar het was ook aan de orde in de tijd van Elia, toen de zevenduizend in bijzondere zin de uitverkorenen vormden. Paulus ziet tot in zijn tijd een scherpe scheiding door het Joodse volk heenlopen. Tegenover het ongelovige merendeel belijden Paulus en anderen Christus als hun Messias, wat uitsluitend te danken is aan Gods bijzondere verkiezing (11:5). Toch brengt deze speciale keuze eveneens hoop voor de toekomst, omdat Paulus in het overblijfsel een voorbode ziet van een rijke oogst voor heel Israël. Behalve Gods verbond staat dus ook Zijn verkiezing ervoor garant dat heel Israël zalig zal worden (11:28). Inderdaad is hier sprake van een ‘diepte van rijkdom, zowel van wijsheid als van kennis van God’ (vs.33). Dus op basis van Gods verbond én verkiezing heb je hoop voor Israël.

Gemeente als rest

De notie van het overblijfsel heeft in de derde plaats betrekking op de christelijke gemeente. Ook hier moet je met twee woorden spreken. Aan de ene kant is de restgedachte bemoedigend, want Gods plan voor de hele wereld loopt via een deel van de mensheid. De noodzaak van geloof in het Evangelie brengt namelijk een diepe scheiding in de wereld teweeg. In de christelijke gemeente delen gelovigen in de rijkdom van verkiezing, verzoening en vernieuwing als werk van de Heilige Geest. Zo is de gemeente teken van Gods werk in een wereld vol ongeloof.

Ds. C. Blenk heeft meer dan eens gezegd dat de restgedachte hem bij zijn werk in de stad erg bemoedigde. Aangrijpend vond hij het dat juist in de stad zovelen aan het Evangelie voorbij leven en verloren dreigen te gaan en dat de kerk in deze context vaak een steeds kleinere gemeenschap vormt. Maar de restgedachte bepaalde hem sterk bij Gods trouw en gaf hem hoop voor de toekomst. Bovendien kan Hij opnieuw groei geven.

Door de toegenomen ontkerkelijking is de waarde van de restgedachte alleen maar groter geworden. Er is toch genoeg reden tot zorg als je ziet dat ook op het platteland steeds meer situaties van krimp voorkomen? Inderdaad. Toch mag je danken voor de rest en tegelijk aanhoudend bidden dat Woord en Geest krachtig zullen werken, dat er lente komt in de kerk. Als je tekenen daarvan ziet, ben je echt verwonderd.

Onderscheid in de gemeente

Aan de andere kant heeft de restgedachte een kritische spits doordat ze wijst op onderscheid in de christelijke gemeente. Van Israëls geschiedenis leren we dat er twee soorten mensen zijn: rechtvaardigen en goddelozen. Waarschuwingen en opwekkingen in het Nieuwe Testament laten zien dat alleen betrokkenheid bij een gemeente niet garandeert dat alles geestelijk goed zit en goedkomt. Ondanks verbond en doop is niet alles goud wat er blinkt. Hoewel veel gemeenten kleiner en geestelijk bewuster zijn geworden, bestaan ze niet alleen maar uit gelovigen. Daarom blijven geloof en bekering ook nu nodig om in het heil te delen en met Christus te leven.

Als de prediking uitsluitend of eenzijdig de rijkdom van het Evangelie verkondigt en is gericht op geestelijke toerusting en groei, mist ze een belangrijke dimensie. Daarom wijst ze eveneens op de ernst van Gods oordeel over zonde en ongeloof en wekt ze op tot geloof en bekering. De restgedachte maakt duidelijk dat er onder de prediking een scheiding plaatsheeft en dat Gods werk in de gemeente doorgaat via gelovigen die Hem hartelijk dienen.

Donker en licht

Via de restgedachte krijg je dus hoofdlijnen van de bijbelse boodschap in beeld. Met name richt ze je op de dubbelheid van Gods werk. Op de donkerheid ervan als Hij oordeelt en scheiding aanbrengt, als het lijkt alsof er van Zijn bedoelingen niets terechtkomt. Maar vooral op het licht ervan, als Zijn plannen niet blijken vast te lopen, als Zijn verkiezende liefde namelijk steeds weer door alles heen breekt en zorgt voor een gelovig volk dat Hem kent en dient.

De restgedachte wijst je op Gods trouw aan Zijn beloften voor Israël en de wereld. Daarom gaat het venster naar de toekomst wijd open. Maar buig tegelijk diep voor Zijn soevereine wegen die je niet kunt doorgronden. Als je Hem ter verantwoording roept, ga je een beslissende grens over.

Bij de apostel Paulus ligt het anders. Zijn verkondiging van Gods soevereine weg met Israël, de kerk en de wereld loopt uit op verwondering en aanbidding: ‘Want uit Hem en door Hem en tot Hem zijn alle dingen. Hem zij de heerlijkheid, tot in eeuwigheid. Amen.’ (Rom.11:36) Goed om hem daarin te volgen.

Vragen

1 De restgedachte is bemoedigend voor de gemeente in deze tijd. Denk bijvoorbeeld aan Gods trouw. Wat betekent deze bemoediging voor jou?

2 De restgedachte heeft ook de kritische kant dat er een scheiding door de gemeente loopt. Wat roept deze gedachte bij je op? En: Waar sta je zelf?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen