Basis voor ruimtelijke ontwikkeling

Cultureel erfgoed in kaart gebracht

Cultuurhistorische waarden bepalen in sterke mate de identiteit en de kwaliteit van de ruimte en dus ook het welbevinden van bewoners en bezoekers van een streek. Het provinciaal bestuur wil daarom die cultuurhistorie een volwaardige plaats geven bij afwegingen voor ruimteUjke ontwikkelingen en beheer.

Plannen en ontwerpen op ruimtelijk gebied houden nog vaak te weinig rekening met de ruimtelijke traditie, de identiteit of 'het verhaal' van een plek. Volgens het provinciaal bestuur is dat niet zozeer te wijten aan onwil als wel aan onbekendheid met de materie. En het is geen eenvoudige vraag hoe een monumentenUjst of een boek over de cultuu/historie van een streek zich laat vertalen in ruimtelijke plannen. Onontbeerlijk voor het behoud van cultureel

Onontbeerlijk voor het behoud van cultureel erfgoed in de provincie is een hanteerbaar overzicht van cultuurhistorische kwaUteiten. Daarom is de provincie Zuid­Holland in 1997 gestart met het in kaart brengen van de cultuurhistorische kenmerken en waarden. Daarbij worden per regio archeologische, historisch­landschappeüjke en historischstedenbouwkundige gegevens op hoofdüjnen op kaart gezet. De kaartrapportages geven samen de Cultuurhistorische Hoofdstructuur van Zuid­Holland: een overzicht én waardering van cultuurhistorische structuren, patronen en terreinen.

Aanpak

Drs. Maarten Koenders, beleidsmedewerker cultuurbehoud bij de provincie, stond aan de wieg van de CHS. "De CHS is op het provinciehuis bedacht, samen met de RDMZ, de Rijksdienst voor de Monumentenzorg" zegt hij. "Toen ik in 1991 bij de provincie kwam werken, kreeg ik te maken met subsidieverzoeken voor monumenten. We gaven wel subsidies voor monumenten, maar hadden geen duidelijk overzicht van de cultuurhistorische waarden in de provincie. Monumentenzorg is voor de provincie niet alleen maar subsidie voor een gebouw. Je moet de dingen in hun omgeving op kaarten kunnen laten zien. Ook in verband met bestemmingsplannen was het wenselijk overzicht te hebben. De ben historisch geograaf en dacht: Als ik de kans krijg wil ik aan zo'n overzicht wel werken. In 1995 heb ik samen met drs. Lammert Prins van de RDMZ een plan ontwikkeld en dat sloeg hier in het provinciehuis aan. We zijn toen begonnen met een proefgebied, de Rijnstreek. Het ging om een vrij klein gebied en in 1997 hadden we voor de Rijnstreek de cultuurhistorische waarden in kaart gebracht. Dat was de eerste CHS van de provincie. In de CHS van de Rijnstreek waren ook aparte monumenten opgenomen, maar om dat voor de hele provincie te doen zou te lang gaan duren. We zijn tot de conclusie gekomen verder te gaan met de CHS op hoofdlijnen".

Ontwikkeling

"Zo is het toen verder gaan rollen. Ook andere provincies hadden dingen liggen en zagen wel iets in het systeem van de CHS. Het idee is door andere provincies overgenomen, al zijn er wel verschillen in de uitvoeringsvorm. Er wordt door de provincies op een soortgelijke manier over het belang van cultuurhistorische waarden gedacht en dat is nog eens versterkt door de Nota Belvedère". Het provinciaal bestuur gaat ervan uit dat de provincie de hoofdlijnen aangeeft en de gemeenten voor de nadere uitwerking zorgen.

"Als provincie moet je het op objectniveau aan de gemeenten overlaten", aldus Koenders. "En ook kleinere structuren, die buiten de systematiek van de CHS vallen, zijn typisch zaken die door de gemeenten te waarderen zijn".

Intensieve voorbereiding

Voordat een concept CHS kan worden gepresenteerd is er gemiddeld een half jaar gewerkt aan inventarisatie en waardering van het cultuurhistorische patroon van een gebied. Uit praktische overwegingen is er bij de provincie Zuid­Holland voor gekozen een concept gereed te maken en dat voor te leggen voor suggesties en inspraak.

Koenders: "Het is te zwaar om voor een provincie als Zuid­Holland, met meer dan negentig gemeenten, in een eerder stadium de regio erbij te betrekken. Dat kost zo veel tijd. Iedereen krijgt ruim de gelegenheid voor inspraak op de concept­CHS. Aan de hand van suggesties uit het veld worden de conceptkaarten aangepast". De systematiek van de CHS is voor alle

De systematiek van de CHS is voor alle regio's dezelfde. Het samenstellen van een CHS is een arbeidsintensief proces. De belangrijkste fase in dat proces is de tweedaagse brainstorm. "Met een man of twaalf gaan we twee dagen de regio in. Mensen van de provincie, van twee externe bureaus en van de rijksdiensten RDMZ en ROB. Die hebben hun huiswerk al gemaakt en hebben een eerste versie van hun kaarten klaar. We werken dan in drie teams: een archeologieteam, een nederzettingsteam en een landschapsteam.

We kijken of de kaarten kloppen. De resultaten daarvan worden uitgewerkt en tenslotte op kaart gezet door de cartografiedienst van de provincie. Dan is de concept­CHS klaar voor presentatie. Na de verwerking van de inspraakresultaten wordt de CHS door het provinciaal bestuur definitief vastgesteld".

Meer dan een papieren ding

En dan? Wat is het reële effect van de CHS? Volgens Maarten Koenders is de CHS zeker niet een vrijbüjvende richtlijn. "De CHS zelf is alleen een overzicht van wat waardevol is. De kaart heeft geen juridische stams. We heeft het provmciaal bestaur vastgesteld: We maken ook een beleidskader CHS, waarin we schrijven hoe die kaart moet worden toegepast in wettelijke instrumenten van de provincie. Zo is de CHS in de provinciale Nota Planbeoordeüng meegenomen als toetsingskader voor bestemmingsplannen. Een tweede instrument is de provinciale subsidieverordening. Als we geld geven moet het op de CHSkaart iets betekenen. De kaart is ingebed in beleid en is meer dan een papieren ding.

We hebben de ervaring dat de CHS als kader in de praktijk goed werkt. In de Rijnstreek is de CHS in bestemmingsplannen verwerkt. De Rijnstreek is een kleine regio, maar in de AlblasserwaardA'ijfheerenlanden gaat het ook heel goed. Daar is een landschapsplan gemaakt waar alle sectoren aan meegedaan hebben en waarin de CHS van die regio is verwerkt. Ze zijn daar heel praktisch bezig. Molenbiotopen zijn opgeknapt, er zijn toeristische routes gemaakt en met de cultuurhistorie als inspiratiebron worden impulsen gegeven aan nieuwe architectuur in oude dorpskernen. Veel hangt namurlijk af van wat de regio zelf met de cultuurhistorie doet. De provincie geeft met de CHS een basis aan, het is aan de regio om er meer van te maken".

Goeree­Overflakkee

Na de CHS van Rijnstreek, AlblasserwaardA'ijfheerenlanden, de Bollenstreek en Delfland/Schieland is nu de CHS van Goeree­OverflakkeeA''oome­Putten aan de beurt.

Voor de gemeenten op Goeree­Overflakkee komt de CHS niet uit de lucht vallen. In een gezamenlijke Regiovisie over ruimtelijk beleid stelden de vier gemeenteraden een paar jaar geleden al vast, dat de cultuurhistorische hoofdstructuur van de streek moet worden behouden en versterkt.

Voor de meeste inwoners van Goeree­Overflakkee is de CHS een nieuw begrip. Iedereen, die belangstelling heeft voor de CHS, is van provinciewege van harte welkom bij de avondpresentatie op 13 februari om 19.00 uur in Verenigingsgebouw Melishof in Melissant.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen