Historisch hoekje

Weg naar het Sas

Toen Comelis van der Valk 3 zijn vader als schout opvolgde gaf hij Dirksland een nieuwe economische impuls door de haven op te knappen. Hij reisde naar Den Haag en andere plaatsen om de Diikslandse belangen te bepleiten. Hij verhoogde de dorpsbelastingen en leende kapitaal van de familie Van der Goes en van de ambachtsheer van Herkingen voor herstel van de Dirkslandse haven. Bedroegen de uitgaven van het dorp over 1784 tot en

met 1787 ongeveer ƒ 5000,- per jaar, in 1788 was dat circa ƒ 23.000,-. In 1789 waren de uitgaven minimaal, maar in 1790 gaf de dorpsrekening de financiële krachtsinspanning voor het Dirkslandse Sas te zien. Het uitgavenniveau evenaarde dat van 1788.

De realisering van het Sas is te beschouwen als topprestatie van ComeUs van der Valk. Zonder het vertrouwen en de medewerking van zijn baas, de ambachtsheer van Dirksland, had Comelis dit huzarenstukje niet kunnen leveren. Veel tijd om bij dit succes stil te staan had hij niet. Met de aanleg van de sluis diende het volgende project zich aan: de weg van Dirksland naar het Sas. Als hij van zijn huis over de Molendijk richting Sas ging, moest Corneüs constateren dat achter de korenmolen 'Het Fortuin' de begaanbaarheid van de weg op de kruin van de Havendijk ongeveer ophield bij de Dirkslandse sluis van 1672. Voortvarend als hij was, stelde hij na de bouw van de schutsluis alles in het werk om een goede wegverbinding te krijgen tussen Dirksland en het Sas.

Historisch traject

Op voorspraak van de ambachtsheer werd van de Staten van Holland toestemming verkregen om een rij- en trekpad langs het havenkanaal aan te leggen met gebruikmaking van grafelijkheidsgronden. Het rij- en trekpad was 2 Voomse roeden breed, ongeveer zeven meter. Op het traject kwamen acht los-, laad- en wisselwaUen. Van deze acht plaatsen zijn er nog zeven afleesbaar en goed te zien vanaf de Oosthavendijk. Het Sas was tijdens het Franse regiem een belangrijke schakel in de route Parijs-Den Haag vice versa. Via de oversteek van Hellevoetsluis naar het Sas, via het rijpad van het Sas naar Dirksland, over de Geldersedijk naar Herkingen en daar met het Herkingse veer naar Schouwen-Duiveland, kwam men van Den Haag naar het zuiden. In 1814 werd de weg van Dirksland Sas naar Herkingen als rijksweg aangemerkt in die zin, dat hij door de staat zou worden onderhouden. Het was toen nog een eenvoudige kleiweg, waarvan slechts enkele delen waren bestraat.

Ambachtsheer Van der Goes Ambachtsheer van Dirksland ten tijde van de aanleg van het Sas was Mr. Maarten van der Goes. Maarten van der Goes werd in 1751 in 's-

Maarten van der Goes werd in 1751 in 's- Gravenhage geboren, waar zijn vader burgemeester was. Hijzelf werd secretaris van deze stad toen hij achttien jaar was. Van 1785-1796 bekleedde hij hoge diplomatieke functies in het buitenland. Hij was lid van de eerste kamer der Staten Generaal. Hij had een goede verstandhouding met koning Lodewijk Napoleon, naar wie hij zijn zoon Louis Napoleon noemde. In 1763 werd Maarten van der Goes ambachtsheer van Dirksland. Omdat hij toen nog minderjarig was nam zijn vader Adriaan van der Goes de ambachtsheerlijkheid voor hem waar. \L Tijdens

zijn verbUjf in het buitenland het Maarten van der Goes zijn zaken waarnemen door zijn vader. Zonder toestemming van de ambachtsheer kon er niet zo veel gebeuren in Dirksland. Blijken daarvan zijn terug te vinden in het famihearchief Van der Goes, dat zich in het Algemeen Rijksarchief bevindt. Het familiearchief Van der Goes bevat onder andere rekeningen van de rentmeesters van Dirksland aan de ambachtsheren Van der Goes. Helaas ontbreken de rekeningen uit de tijd van Comelis van der Valk. Waarom de rekeningen over een bepaalde periode ontbreken is niet duidelijk.

Bazen op afstand Zoals de meeste ambachtsheren van

Zoals de meeste ambachtsheren van Dirksland regeerden de heren Van der Goes hun ambacht op afstand. Gebmikelijk was dat ambachtsheren voor hun besognes in hun ambacht een huis hadden, het ambachtsherenhuis. Als ze voor zaken of ontspanning hun gebied bezochten verbleven ze in het ambachtsherenhuis. Een secretaris-rentmeester hield de zaken voor de ambachtsheer bij, want de ambachtsheren hadden veel rechten die revenuen opleverden. Van de meeste bezigheden in hun ambacht - het gebied waarover ze zeggenschap hadden - ontvingen de ambachtsheren een percentage van de opbrengst. De ambachtsheren hadden tal van heerlijke rechten. Windrecht, veerrecht, jachtrecht, visrecht, recht op de vogelarij, recht op de waag en de landmeterij, tiendrecht op koren, lammertienden enzovoort. De ambachtsheren stelden de bestuurders aan en gaven toestemming voor de benoeming van predikanten en schoolmeesters.

Vergaderen op Het Hof Het ambachtsherenhuis van Dirksland was

Het ambachtsherenhuis van Dirksland was 'Het Hof' aan de Winterstraat. Volgens de Nederlandsche Stad- en Dorpbeschrijver van 1798: "...zynde dit een zeer aanzienlyk Gebouw van binnen met verscheide behoorlyke vertrekken voorzien, welke zeer geschikt zyn zo voor Vergaderingen der Regeeringen, als voor de Tiende Heffers. Het zelve staat op een zeer groot Plein met Ype, Esse, en andere Boomen beplant, leggende rondsom door Thuinen en Boomgaarden omringd. Voorheen wierd dit Huis altoos door den Secretaris van deeze Ambachts Heerlykheid bewoond". De huidige Secretarieweg heeft zijn naam te danken aan het feit dat hij de oostgrens vormde van 'Het Hof', de secretarie van de ambachtsheerhjkheid. Comelis van der Valk had nogal wat vergaderplaatsen tot zijn beschikking, al moeten we ons van de mimten niet teveel voorstellen. Als schout van Melissant beschikte hij over een kamer in het Melissantse Huis op de oostkant van de Dirkslandse haven. Als schout van Dirksland beschikte hij over het raadhuis op de Voorstraat, maar dat was ook weinig meer dan de voorkamer van een woonhuis. Wat 'Het Hof' betreft ging het waarschijnhjk om twee of drie kamers in het oorspronkelijke ambachtsherenhuis, nu Winterstraat 6 en 8. Grote vergaderingen bij Comelis van der Valk aan huis zullen niet gebmikelijk zijn geweest, gezien de luxe en op pronk gerichte inrichting van Maatje Zaaijers Huijsinghe in die tijd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen