Het IJzeren Veulen

Herwijnen, juni 1676. Op een zonnige zomerdag -midden in de hooitijd- wordt in de polder van Herwijnen bij landpaal het IJzeren Veulen een moord gepleegd. Het slachtoffer is dorpssecretaris Marten de Jongh. Niemand heeft iets gehoord of gezien. In de zinderend warme dagen die volgen op de noodlottige dag is de moord het gesprek van de dag in het dorp. Getuigen worden verhoord en verslagen opgetekend.

Is dorpsschout Anthonis de Fockert -de gezworen vijand van de secretaris- de dader? Of is Jan Hous -de soldaat die De Jongh meermaals met de dood bedreigde- schuldig aan deze moord?

Hous wordt meteen na de vondst van het lichaam van de secretaris ingerekend. Hem wacht na veroordeling het doodvonnis. Het proces tegen Hous is in volle gang maar tegelijkertijd gonst het van de geruchten in het dorp. Oude familiegeheimen, drinken gokverslavingen en slinkse transacties met het Franse leger komen boven water. Onbetwiste hoofdpersoon in ‘Het IJzeren Veulen’ is Gijsbertje De Jongh, de waardin van herberg De Fortuyn. Marten De Jongh is haar neef én voogd sinds het overlijden van haar ouders op jonge leeftijd.

Gijsbertje is een denker. Ze kan goed observeren en past deze eigenschap toe tijdens de ontmoetingen met klanten in de gelagkamer van de herberg. De jonge vrouw breekt haar hoofd over wie de dader is van de moord op haar oom. “Er waren gewoon te veel mensen, dacht Gijsbertje, die op een of andere manier belang leken te hebben bij de dood van neef Marten. In haar hoofd trokken de gezichten voorbij van familieleden en dorpsgenoten, van vrienden en vijanden. Wat wist je eigenlijk écht van al die mensen, zelf al kende je ze je hele leven lang al?”

Waarheid en leugen

Gijsbertje komt stukje bij beetje achter de waarheid. Dat brengt haar bij een levensgroot dilemma: moet ze zwijgen of de waarheid aan het licht brengen? Waarheid is een belangrijk thema in ‘Het IJzeren Veulen’. Neef Marten nam waarheid en rechtvaardigheid ernstig, mijmert Gijsbertje. “Als je het leven zag als een strijd tussen goed en kwaad, tussen licht en duisternis, tussen waarheid en leugen -en dat deed neef Marten- dan had hij op zijn eigen manier aan de goede kant gevochten.”

Auteur Enny de Bruijn heeft met ‘Het IJzeren Veulen’ het dagelijks leven in de zeventiende eeuw op een aansprekende manier tot leven gebracht. Een sterke startzin, beeldende beschrijvingen van het dorpsleven en de omringende natuurgebieden trekken je meteen in het verhaal. Een spannende en onverwachte ontknoping volgt.

Uitgangspunt voor deze historische detective vormde een waargebeurde moord die plaatsvond op 27 juni 1676 bij het IJzeren Veulen, op de grens van Hellouw en Herwijnen. De auteur ploos een 500 bladzijden tellend archiefstuk uit van de rechtszaak tegen de man die destijds van de moord werd verdacht.

De auteur kent de regio waarin het verhaal zich afspeelt op haar duimpje. Haar wortels liggen in het rivierengebied en ze deed eerder onderzoek naar deze streek in ‘De hoeve en het hart. Een boerenfamilie in de Gouden Eeuw’ (Prometheus, 2019). De twee bijgevoegde landkaarten geven extra context aan het verhaal.

Enny de Bruijn (1968) is schrijver, historisch onderzoeker en journalist. Op haar website ennydebruijn.nl schrijft dat ze zich het liefste bezig houdt met het verre verleden: “De tijd van de Tachtigjarige Oorlog, de Reformatie, de Gouden Eeuw. (…) Geschiedenis verdiep en verrijkt je leven.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen