Boekbesprekingen

D.E. van de Kieft, Gelijk in de dagen van Noach, Zeven Preken, De Banier – Apeldoorn, 2023, 152 blz., € 16,95.

Opnieuw is een prekenserie verschenen van de Urker predikant ds. D.E. van de Kieft. Het betreft een zevental preken over Noach. Deze Schriftuurlijk-bevindelijke preken kenmerken zich door degelijke Schriftuitleg, eenvoudig taalgebruik en actualiteit. Ze zijn ook gunnend: ‘De deur van de Ark staat nog steeds open. Er is nog genade. (…) Al hebt u uw hele leven in de kerk gezeten, het is nog niet te laat’ (p. 78). Het voornaamste is echter dat steeds in de preken de boodschap van zonde en genade duidelijk doorklinkt. Getrouw wordt ook gewezen hoe ver het gaan kan. ‘Hoevelen hebben zelf een ark gebouwd. Maar met een zelfgemaakte ark kunt u niet afreizen naar de eeuwigheid’ (p. 53). Duidelijk wordt ook gesteld dat het geloof niet bij Christus begint, zoals we tegenwoordig zo vaak horen. ‘Het geloof begint waar God begint, in de wedergeboorte’ (p. 41). Met een citaat uit de Institutie van Calvijn wordt aangegeven dat het voluit reformatorisch is. Een mens moet ‘zondaar voor God worden’. ‘Alle ontdekking leidt tot het verbranden en vernietigen van onze eigen arken. En als we dan het oordeel zien, dat we geen Ark ter behoudenis hebben, dan worden we het oordeel waardig. Dan zijn we het met God eens en komen we om. Maar als wij denken om te komen, wordt de Ark der behoudenis geopenbaard van Gods kant’ (p. 57). Of zoals verwoord in een andere preek: ‘Wat een wonder, dat op het aller onverwachts de Zon der gerechtigheid gaat schijnen in het hart, voor het eerst. Dan mag de zondaar het licht van Gods genade en liefde zien. (…) Dan wordt het hart bestraald met Zijn licht, warmte en liefde’ (p. 144). Zoals de titel doet vermoeden (‘Gelijk in de dagen …’), worden regelmatig lijnen naar het heden getrokken. Een treffend voorbeeld is de regenboog. ‘Wat heeft satan gedaan? Hij heeft in het hart van mensen gegeven om de regenboog tot een teken van zonde te maken. Om de regenboog te maken tot een teken van de lhbti-beweging. (…) Weet u wat het wonderlijke is? Dat Gods regenboog zeven kleuren heeft, de regenboogvlag heeft er maar zes. Wat een beeldspraak. Zeven kleuren is het teken van de volmaaktheid Gods. Gods trouw is zo volmaakt. Satan kan de volmaaktheid Gods niet werken. Hij doet het met zes kleuren. En het getal zes is juist het symbool van de onvolmaaktheid, van de mens, van onreinheid’ (p. 148, 149).

Zoals een bewogen pastor betaamt, wordt met ernst gewezen op de noodzaak om in de tegenbeeldige Ark geborgen te zijn. ‘Smeek of God ook u wil trekken uit de duisternis tot Zijn wonderbaar licht. (…) Noach vond genade. We moeten ons inspannen om de Heere te zoeken terwijl Hij te vinden is. Ook in deze tijd’ (p. 18). Van harte ter lezing aanbevolen, ook in de leesdiensten.

Thomas Halyburton, Gedenkschriften, De eigen levensbeschrijving van Thomas Halyburton, Stichting Gereformeerd Erfgoed / De Banier – Apeldoorn, 2023, 396 blz., € 27,50. (Puriteinse Klassieken 13)

Biografieën (auteur beschrijft eigen levensverhaal) van oudvaders zijn zeldzaam. Een van de weinige voorbeelden is ‘Gedenkschriften’ van de Schotse puritein ds. Thomas Halyburton (1674-1712). Het is onlangs na bijna drie eeuwen opnieuw uit het Engels vertaald door het echtpaar Bolier-Van Holst. Halyburton beschrijft voornamelijk het werk Gods aan zijn ziel verheerlijkt. Veel details van zijn persoonlijke levensomstandigheden, zoals bijvoorbeeld zijn verblijf als kind in Rotterdam vanwege de vervolgingen in Schotland, ontbreken.

Reeds als kind had hij diepe indrukken/overtuigingen die hij probeerde te onderdrukken door middel van vermakelijkheden. Later las hij ‘De ware bekering’ van Thomas Shepard. ‘Dit boek sneed er diep in en verwondde me’ (p. 111). ‘Ik maakte schijnbaar grote vorderingen in de godsdienst, maar in werkelijkheid zat ik helemaal verkeerd’ (p. 114). Eerlijk moest hij erkennen: ‘Ik wilde zoveel godsdienst als nodig was om me van de hel te verlossen en me in de hemel te brengen, meer niet’ (p. 115). ‘Ik probeerde een nieuw leven te leiden met mijn oude hart’ (p. 126). ‘Behouden worden was mijn enig doel, zonder oog te hebben voor de heerlijkheid van de Heere’ (p. 133). ‘We kunnen op godsdienstig gebied heel ver komen en toch te licht bevonden worden! (…) Ik scheen verlicht en de hemelse gave deelachtig te zijn en gesmaakt te hebben het goede Woord Gods en de krachten der toekomende eeuwen. (…) Toch had ik al die tijd een gebrek. Ik miste het belangrijkste’ (p. 136, 137).

Hij beschrijft hevige verzoekingen met vragen over het Godsbestaan, of de Bijbel wel Gods Woord is, enz. Na een lange periode van zielsworstelingen was hij ‘in grote benauwdheid, grenzend aan de wanhoop’ (p. 164). Toen, op 24-jarige leeftijd, hoorde God. ‘Hij liet me zien dat er bij Hem vergeving is, en dat er bij Hem goedertierenheid en veel verlossing is. (…) God openbaarde Christus in Zijn heerlijkheid’ (p. 165). Na enige tijd in het licht verkeerd te hebben, kwam de zonde in alle hevigheid terug. ‘De Heere stelde mijn zonde met al haar verzwaringen ordentelijk voor ogen’ (p. 214). Halyburton mocht het met God eens worden. ‘Hij liet me erkennen dat Hij rechtvaardig, heilig en rein zou zijn als Hij dit oordeel zou uitvoeren. Elke straf aan deze zijde van de hel was genade. In deze toestand bevond ik me en ik wachtte op wat Hij met me zou doen. (…) Maar toen trad Hij genadig tussenbeide en ontdekte me in Zijn goedertierenheid de Fontein (…) tegen de zonde en tegen de onreinheid en het bloed der verzoening dat het geweten reinigt van alle zonde’ (p. 214, 215).

Een apart deel van het boek bevat getuigenissen van en over Halyburton. Het betreft vooral dagboekfragmenten waaruit zijn nauwe levenswandel en tere gebedsleven blijkt over uiteenlopende zaken zoals zijn worstelingen bij de ziekte en overlijden van een kind, maar ook over zijn ambtswerk. ‘Aangaande het werk van de bediening. Ik was niet zonder zware gevoelens van schuld. Vooral wat betreft het gebrek aan verborgen worstelingen voor de voorspoed van het Woord in mijn gemeente en voor het behoud van de gemeenteleden’ (p. 299, 300).

Halyburton had een zwakke gezondheid en is na een kort ziekbed overleden op 37-jarige leeftijd. Velen bezochten hem en iemand heeft zijn ‘laatste woorden’ opgeschreven. Hij getuigt van zijn sterfbed: ‘Ik lig op een bed van rozen, een welriekend bed. (…) Dit is de beste preekstoel waar ik ooit op gestaan heb. Ik ben op dit bed gelegd opdat ik mijn Heere mocht aanprijzen’ (p. 358). Ontroerend is zijn afscheid van vrouw en kinderen. ‘Ik dank God dat ik een van de beste vrouwen gehad heb. Maar nu is ze niet meer van mij, maar van de Heere’ (p. 341). Hij kon zeggen: ‘Ik lig te wachten op Gods verlossing’ (p. 328). Zeer kort voor zijn sterven zei hij: ‘Vrije genade, vrije genade, niet uit mij’ (p. 393).

Dit boek bevat, naast enkele aanbevelingen en een korte levensschets, een Inleiding over het belang van dit boek en waaraan zijns inziens een goede christelijke levensbeschrijving moet voldoen van de hand van ouder ling L. van der Tang uit Rhenen.

Duidelijk geeft Halyburton aan dat hij niet gerustgesteld was met een bemoediging of iets dergelijks. Lange tijd was hij, ondanks vele bemoeienissen van de Heere, voor zichzelf een buitenstaander, totdat het God behaagde Zijn Zoon in hem te openbaren. Het werk der bekering is geen ‘modelwerk’, maar van de ‘daad zaken’ die in dit jaloersmakende boek worden beschreven, mogen we geen vreemdeling zijn of blijven. Van harte hopen we dat de Heere het lezen van dit boek wil zegenen aan de harten van de onbekeerden, het tot ontdekking mag zijn voor degenen die menen een grond buiten Christus te hebben, maar dat het ook tot bemoediging van Gods ware volk mag zijn.

William Perkins, Balsem voor zieken, De Banier – Apeldoorn, 2023, 171 blz., € 19,95. (Puriteinse Klassieken 14).

Bijna de helft van dit boek bevat een interessante, informatieve inleiding van prof. dr. A. Baars over het ontstaan van het puritanisme in Engeland: de historische context, de verschillende stromingen, enz. Boven dien geeft Baars een korte levensbeschrijving van William Perkins (1558-1602), de ‘vader van het puritanisme’. ‘Balsem voor zieken’ wordt door hem gekenmerkt als onder deel van geschriften die bekend staan als ‘welstervenskunst’.

Perkins gebruikt als uitgangspunt voor dit boek Prediker 7: 1b: ‘Beter is (…) de dag des doods dan de dag dat iemand geboren wordt’. Perkins onderscheidt tweeërlei dood, de lichamelijke en de geestelijke dood. De eeuwige dood wordt als een onderdeel van de geestelijke dood gezien (p. 87). Praktische zaken komen aan de orde zoals bij ziekte het met zorg kiezen van een arts, geen urinekijkers, astrologen, enz. Hoe onder biddend opzien de medicijnen te gebruiken. Ook worden richtlijnen gegeven voor het maken van een testament. ‘Zo wordt veel haat en nijd in de gezinnen in de kiem gesmoord en rechtszaken voorkomen’ (p. 143). De kern van dit boek is echter dat het leven zeer ernstig en onzeker is en dat men altijd bereid moet zijn om te sterven. ‘De beproevingen en de rampen van dit leven zijn als het ware de boodschappers en gezanten van de dood’ (p. 114). ‘Wat een schande is het dat een mens zijn hele leven in de kerk kan doorbrengen, wel twintig, dertig of veertig jaar, en pas aan het eind van al die jaren, en niet eerder, begint te onderzoeken wat geloof en bekering zijn en hoe zijn ziel gered kan worden’ (p. 123). Hoewel niet zo uitgebreid, wordt in verschillende hoofdstukken gewezen op wat gekend moet zijn om ‘wel te sterven’. ‘Wie graag wil leven als hij gestorven is, moet sterven terwijl hij nog leeft’ (p. 111). ‘Onze eerste plicht tegenover God is verzoening met Hem te zoeken in Christus’ (p. 121). ‘Niemand kan daarvan (het eeuwige leven; wv) overtuigd zijn, tenzij hij de Geest van God heeft om voor zijn geweten te getuigen dat hij door Christus is verlost, gerechtvaardigd en geheiligd, en dat hij verheerlijkt zal worden’ (p. 159).

Na ruim vier eeuwen is de boodschap van dit boek nog steeds actueel: Gedenk te sterven. We sluiten aan bij de slotzin van de auteur: ‘Laat het uw zorg zijn dat u godvruchtig leeft en zalig sterft’ (p. 165).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen